Danıştay 10. Daire 2021/4957 Esas 2022/4097 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONUNCU DAİRE
Esas No : 2021/4957
Karar No : 2022/4097


TEMYİZ EDEN (DAVALILAR) : 1- … Bakanlığı / …
VEKİLİ: Av. …
2- … Vergi Dairesi Müdürlüğü / …
VEKİLİ: Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Tarım Ürünleri Hayvancılık Motorlu
Araç ve Emlak Danışmanlığı Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN_KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

DAVANIN_KONUSU : Davacı şirket tarafından; gerçeğe aykırı olarak müstahsil makbuzu düzenlemek suretiyle fazla kütlü pamuk desteği ödemesi alınmasına sebebiyet verildiğinden bahisle, 25/05/2016 tarihinde haksız yere ödenen 2.571.800,00 TL'nin 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca 1 ay içerisinde geri ödenmesinin istenilmesine ilişkin … tarih ve E.… sayılı Söke Vergi Dairesi Müdürlüğü işleminin iptali istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararıyla, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle, dava reddedilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesince, dava konusu işlemin dayanağını oluşturan … tarih ve … sayılı soruşturma raporunda, davacı şirketin el konulan pamuk tartım kantarının bilgisayar harddiskinin çözümlenmesinde herhangi bir kayıt tespit edilemediğinden bahisle firmanın kullandığı elektrik tüketim değerleri üzerinden yapılan hesaplamalar sonucunda belirlenen fazla ödemenin geri alınmasına karar verildiği görülmekte ise de; dava konusu döneme ilişkin kantar veri kayıtlarının sağlıklı bir şekilde tutulması ve teslimine ilişkin firmaya yükümlülük yüklenmediği, yalnızca kantar hard diskinden veri elde edilememesi nedeniyle yeterli araştırma inceleme yapılmadan, davacının beyan ettiği iş makinaları gözetilmek suretiyle elektrik kullanım kayıtlarına dayalı olarak hesaplama yöntemine gidilerek, davacı şirketçe kullanılan mevcut iş makinaları role model, sayı, devir ile bu makinaların elektrik sarfiyatı ile pamuğun kalitesi, mahlıç miktarı, fire ve randıman hesaplaması yapılmaksızın şirketin usulsüz müstahsil makbuz düzenlemek suretiyle haksız ödemeye sebebiyet verdiğinin kabulüne olanak bulunmadığı, eksik inceleme sonucunda tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle davacı şirket tarafından yapılan istinaf başvurusunun kabulüne, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
I. Söke Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından, Aydın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından, idarelerine gönderilen yazı üzerine 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun'un 37. maddesi uyarınca dava konusu işlemin tesis edildiği, idarelerinin amme alacağının tahsili haricinde, amme alacağının aslı ile ilgili bir inceleme yetkisinin bulunmadığı, dava konusu işlemin usul ve hukuka uygun olarak tesis edildiği belirtilerek Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.
II. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu belirtilerek Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI_TARAFIN_SAVUNMASI : Davacı tarafından, temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ :.Dava konusu işlemin yetki yönünden hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onuncu Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin işin gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :
Suç şüphesi ile … Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından … sayılı numara ile başlatılan soruşturmada, Tarım ve Orman Bakanlığı Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı'na hitaben gönderilen … tarih ve … sayılı yazı uyarınca yapılan inceleme ve araştırmalar sonucunda düzenlenen … tarih ve … sayılı Adli Soruşturma Raporu'nda, davacı şirketin de aralarında bulunduğu bazı çırçır firmalarınca gerçeğe uygun olmayan (gerçekte satın alınan kütlü pamuk miktarından daha fazlası için) müstahsil makbuzları düzenlenmesi suretiyle haksız kazanç elde edildiğini ve bu müstahsil makbuzları ile yapılan başvurular sonucunda ödenmesi gerekenden daha fazla destekleme ödenmesine neden olunarak haksız ödemeye sebebiyet verildiğinden bahisle, 5488 sayılı Tarım Kanunu'nun 23. maddesi ve ödeme tarihinde yürürlükte bulunan 2015/21 sayılı Bitkisel Üretime Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğin 18. maddesi uyarınca haksız ödemelerin haksız ödemeye sebebiyet veren davacının da aralarında bulunduğu çırçır firmalarından tahsili gerektiği belirtilmiştir.
Anılan raporun, Tarım ve Orman Bakanlığı Makamı'na sunulması üzerine, Bakanlık Makamı'nca tesis edilen … tarih ve … sayılı olur işlemine istinaden, Aydın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü'nün, … tarih ve E.… sayılı yazısı ile 2015 yılına ilişkin kütlü pamuk desteklemesi ödemelerinin, gerçeğe uygun olmayan müstahsil makbuzlarını düzenlediği iddia edilen firmalardan tahsilinin sağlanması Söke Vergi Dairesi Müdürlüğü'nden istenilmiştir.
Bunun üzerine, Söke Vergi Dairesi Müdürlüğü tarafından tesis edilen … tarih ve E.… sayılı işlem ile 25/05/2016 tarihinde haksız yere ödenen 2.571.800,00 TL'nin 6183 sayılı Kanun uyarınca bir ay içerisinde davacı tarafça idareye ödenmesi talep edilmiştir.
Bakılan dava da, anılan işlemin iptali istemiyle açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
27/05/2014 tarih ve 29012 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 01/11/2013 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlüğe giren Çiftçi Kayıt Sistemi Yönetmeliğinin "İl/ilçe tahkim komisyonlarının görev, yetki ve işleyişi" başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında, "(1) Tahkim komisyonları, bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanması sırasında ortaya çıkan ihtilaflı konuları çözmeye ve karar almaya yetkilidir. Sekretarya hizmetleri il/ilçe müdürlükleri tarafından yürütülmek üzere komisyonlar, ... (ç) Tarım Kanununun 23. maddesinin uygulanmasında gerekli işlemlerin yapılması için ve gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar hakkında gerekli hukukî işlemlerin yapılması hususunda karar alır ve ilgili mercilerce uygulanması yönünde girişimde bulunur." hükmü bulunmaktadır.
27/05/2015 tarih ve 29368 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bitkisel Üretime Destekleme Ödemesi Yapılmasına Dair Tebliğ (Tebliğ No:2015/21)'in "Tahkim komisyonlarının görevleri" başlıklı 6. maddesinin 1. fıkrasında, "(1) Tahkim komisyonları, bu Tebliğ hükümlerinin uygulanması sırasında ortaya çıkan ihtilaflı konuları çözmeye ve karar almaya yetkilidir. İl tahkim komisyonu; merkez ilçede, ilçe tahkim komisyonunun görevlerini de yapar." düzenlemesi ile "Haksız ödemelerinin geri alınması ve hak mahrumiyeti" başlıklı 18. maddesinin 1. fıkrasında " (1) Bu Tebliğde belirtilen yetkili merciler, yetki alanına giren verilerin kayıt sistemine doğru girilmesinden, kendilerine ibraz edilen belgelerin kontrolünden ve kendi hazırladıkları belgelerden doğrudan sorumludur. Bu yükümlülüğü yerine getirmeyerek haksız yere ödemeye neden olanlar ile haksız yere ödemelerden yararlanmak üzere sahte veya içeriği itibarıyla gerçek dışı belge düzenleyen ve kullananlar hakkında gerekli cezai, hukuki ve idari işlemler il müdürlüklerince yapılır. İl Tahkim Komisyonlarınca 5488 sayılı Kanunun 23 üncü maddesine göre yapılacak iş ve işlemler değerlendirilip karara bağlanır, gereği il müdürlüklerince yerine getirilir." düzenlemesine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Dairemizin 03/03/2022 tarihli ara kararıyla, Aydın İl Tarım ve Orman Müdürlüğünden; yukarıda anılan mevzuat hükümleri uyarınca karar alınmak üzere edinilen bilgi ve belgelerin il/ilçe tahkim komisyonuna tevdi edilip edilmediği sorulmuş, tevdi edilmedi ise sebebinin ve hukuki gerekçelerinin açıklanması istenilmiş, il/ilçe tahkim komisyonu tarafından verilen bir karar mevcut ise bu kararın ve bu karar uyarınca yapılan işlemlere ilişkin bilgi ve belgeler istenilmiştir.
Aydın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü'nün 25/05/2022 tarihli cevabi yazısında, Cumhuriyet Savcılığının sunduğu ve resmi kurumlardan alınan veriler ile yapılan incelemeler sonucunda başmüfettişlik soruşturma raporunda net bir karar verildiği, ihtilaflı bir konu olmadığı, kararın bakan imzası ile onaylı soruşturma raporuna istinaden alındığı bu nedenle de il veya ilçe tahkim komisyonu kararının alınmadığı bildirilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, 5488 sayılı Tarım Kanunu'nun 23. maddesi uyarınca yapılacak inceleme ve araştırmalar sonucunda sorumlular yönünden yapılacak işlemler hakkında karar alma yetkisinin il/ilçe tahkim komisyonlarında olmasına rağmen, Bakanlık Makamınca alınan kararda ve bu kararın gereklerinin yapılmasının Vergi Dairesi Müdürlüğünden istenilmesine ilişkin İl Tarım ve Orman Müdürlüğü işlemi yetki yönünden hukuka aykırıdır.
Bu itibarla, yetki yönünden hukuka aykırı idari işlemler dayanak alınmak suretiyle tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Bu durumda, haksız yere ödendiğinden bahisle yapılan ödemenin iadesinin istenilmesine ilişkin işlemde hukuka uygunluk, işleminin iptali yolunda verilen Bölge İdare Mahkemesi kararında sonucu itibariyle hukuki isabetsizlik bulunmamıştır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı idarelerin temyiz istemlerinin REDDİNE,
2. Davanın reddine ilişkin … İdare Mahkemesi kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun kabulü ile dava konusu işlemin iptaline dair temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesinin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz aşamasına ilişkin yargılama giderlerinin istemde bulunanlar üzerinde bırakılmasına, artan posta ücretinin istemleri halinde davalı idarelere iadesine,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 50. maddesi uyarınca, bu onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdare Dava Dairesine gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesine gönderilmesine, 26/09/2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.