Esas No: 2022/7650
Karar No: 2022/17084
Karar Tarihi: 29.11.2022
Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2022/7650 Esas 2022/17084 Karar Sayılı İlamı
5. Hukuk Dairesi 2022/7650 E. , 2022/17084 K."İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar ... vd. vekili ile davalı ... ve ... tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının kısmen kabulü ile üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılan fark kamulaştırma bedeline işletilen faizin bitiş tarihi yönünden İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar ... ve ... ile davalı ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Eskişehir İli, Odunpazarı İlçesi, İmişehir Mahallesi, 290 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmaza ilişkin olarak takdir komisyonu tarafından belirlenen kamulaştırma bedelinin hakkaniyete ve hukuka aykırı olarak oldukça düşük belirlendiğini, dava konusu taşınmazın 1/1000'lik parselasyon planı yapılmış alanda bulunan bir arsa olduğunu, yargılamada hakkaniyete uygun bir kamulaştırma bedelinin belirlenmesini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı yan üzerine tahmilini talep etmiştir.
Davalı ... cevap dilekçesinde; söz konusu taşınmazın kamulaştırılması hususunda davalı kurum tarafından uzlaşma görüşmelerinde tarafına dönüm başına teklif edilen 7.000,00.-9.000,00.-TL bedelin söz konusu olup taşınmazın bedelinin karşılığı olmadığını, aksine bedelinin 10 kat aşağısına tekabül ettiğini, bu nedenle davalı kurum ile aralarında uzlaşma sağlanamadığını, ulaşım ağına çok yakın olmasının arazinin lokasyon değerini çok arttırdığını, taşınmazın arazi değil arsa vasfında olduğunu, taşınmazın gerçek değerinin tespit edilerek yapılacak kamulaştırma işlemi sonucunda taşınmazının bedelinin tarafına ödenmesini talep etmiştir.
Davalı ... cevap dilekçesinde özetle; söz konusu taşınmazın kamulaştırılması hususunda davalı kurum tarafından uzlaşma görüşmelerinde tarafına dönüm başına teklif edilen 7.000,00.-9.000,00.-TL bedelin söz konusu olup taşınmazın bedelinin karşılığı olmadığını, aksine bedelinin 10 kat aşağısına tekabül ettiğini, bu nedenle davalı kurum ile aralarında uzlaşma sağlanamadığını, söz konusu taşınmazın ...-Eskişehir yoluna yakın olmasının arazinin lokasyon değerini çok arttırdığını, taşınmazın arazi değil arsa vasfında olduğunu, taşınmazın gerçek değerinin tespit edilerek yapılacak kamulaştırma işlemi sonucunda taşınmazının bedelinin tarafına ödenmesini talep etmiştir.
Davalı ... cevap dilekçesinde; söz konusu taşınmazın kamulaştırılması hususunda davalı kurum tarafından uzlaşma görüşmelerinde tarafına dönüm başına teklif edilen 7.000,00.-9.000,00.-TL bedelin söz konusu olup taşınmazın bedelinin karşılığı olmadığını, aksine bedelinin 10 kat aşağısına tekabül ettiğini, bu nedenle davalı kurum ile aralarında uzlaşma sağlanamadığını, söz konusu taşınmazın ...-Eskişehir yoluna yakın olmasının arazinin lokasyon değerini çok arttırdığını, taşınmazın arazi değil arsa vasfında olduğunu, taşınmazın gerçek değerinin tespit edilerek yapılacak kamulaştırma işlemi sonucunda taşınmazının bedelinin tarafına ödenmesini talep etmiştir.
Davalı ... cevap dilekçesinde; söz konusu taşınmazın kamulaştırılması hususunda davalı kurum tarafından uzlaşma görüşmelerinde tarafına dönüm başına teklif edilen 7.000,00.-9.000,00.-TL bedelin söz konusu olup taşınmazın bedelinin karşılığı olmadığını, aksine bedelinin 10 kat aşağısına tekabül ettiğini, bu nedenle davalı kurum ile aralarında uzlaşma sağlanamadığını, söz konusu taşınmazın ...-Eskişehir yoluna yakın olmasının arazinin lokasyon değerini çok arttırdığını, taşınmazın arazi değil arsa vasfında olduğunu, taşınmazın gerçek değerinin tespit edilerek yapılacak kamulaştırma işlemi sonucunda taşınmazının bedelinin tarafına ödenmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar ... vd. vekilleri ile davalı ... istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde; üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılan bedele işletilecek yasal faizin bitiş tarihinin bedelin çekilebileceği tarih olması gerektiğini, emsal seçiminin hatalı olduğunu, güncel satışların değerlendirmeye alınmadığını, tespit edilen bedelin düşük olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... istinaf dilekçesinde; tespit edilen bedelin düşük olduğunu, taşınmazın ...-Eskişehir yoluna yakın olduğunu, dava tarihinden bu yana 3 yıl geçtiğini, bedelin zamana karşı güncellenmediğini ileri sürmüştür.
3. Davalı ... istinaf dilekçesinde; tespit edilen bedelin düşük olduğunu, taşınmazın ...-Eskişehir yoluna yakın olduğunu, dava tarihinden bu yana 3 yıl geçtiğini, bedelin zamana karşı güncellenmediğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinin doğru olduğunu, aynı kamulaştırma projesi kapsamında kamulaştırılan civar taşınmazlar için açılan davalar sonunda tespit edilen bedellerin denetimden geçtiğini, bu bedellerin dava konusu taşınmaz için belirlenen bedel ile uyumlu olduğunu, ancak üçer aylık vadeli hesaba bloke edilen bedele işletilecek yasal faizin bitiş tarihinin bu bedelin ödenmesine ilişkin 12.02.2021 tarihi olması gerektiğinden, 6100 Hukuk Muhakemeleri Kanunu(6100 sayılı Kanun)'nun 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin iki numaralı alt bendi gereğince düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar ... ve ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davalılar ... vd. vekili temyiz dilekçesinde; emsal seçiminin hatalı olduğunu, değerlendirme tarihine yakın tarihli satışın emsal alınması gerektiğini, sundukları yakın tarigli satışların bilirkişiler tarafından değerlendirilmediğini, tespit edilen bedelin çok düşük olduğunu, kamulaştırma bedeline uygulanan yasal faizin çok düşük olduğunu, yasal faizin günümüz şartlarında değerini kaybettiğini ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; emsal incelemesinin Yasa ve Yargıtay içtihatlarına uygun yapılmadığını, tespit edilen bedelin düşük olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun "Kamulaştırma bedelinin mahkemece tespiti ve taşınmaz malın idare adına tescili" kenar başlıklı 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrasının ilgili bölümü şöyledir:
"... Tarafların bedelde anlaşamamaları halinde gerektiğinde hâkim tarafından onbeş gün içinde sonuçlandırılmak üzere yeni bir bilirkişi kurulu tayin edilir ve hâkim, tarafların ve bilirkişilerin rapor veya raporları ile beyanlarından yararlanarak adil ve hakkaniyete uygun bir kamulaştırma bedeli tespit eder. Mahkemece tespit edilen bu bedel, taşınmaz mal, kaynak veya irtifak hakkının kamulaştırılma bedelidir (...) İdarece, kamulaştırma bedelinin hak sahibi adına yatırıldığına, hâkim tarafından kamulaştırma bedeli olarak tespit edilen bedelin (…) veya hak sahibinin tespit edilemediği durumlarda ise ileride ortaya çıkacak hak sahibine verilmek üzere bloke edildiğine dair makbuzun ibrazı halinde mahkemece, taşınmaz malın idare adına tesciline ve kamulaştırma bedelinin hak sahibine ödenmesine karar verilir ve bu karar, tapu dairesine ve paranın yatırıldığı bankaya bildirilir. Tescil hükmü kesin olup, tarafların bedele ilişkin istinaf veya temyiz hakları saklıdır ..."
2. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun "Kamulaştırma bedelinin tespiti esasları" kenar başlıklı 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarının ilgili bölümleri şöyledir:
"15'inci madde uyarınca oluşturulacak bilirkişi kurulu, kamulaştırılacak taşınmaz mal veya kaynağın bulunduğu yere mahkeme heyeti ile birlikte giderek, hazır bulunan ilgilileri de dinledikten sonra taşınmaz mal veya kaynağın;
a) Cins ve nevini,
b) Yüzölçümünü.
c) Kıymetini ektileyebilecek bütün nitelik ve unsarlarını ve her unsurun ayrı ayrı değerini,
(...)
e) Kamulaştırma tarihindeki resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirlerini,
(...)
g) Arsalarda, kamulaştırılma gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre satış değerini,
(...)
Esas tutarak düzenleyecekleri raporda bütün bu unsurların cevaplarını ayrı ayrı belirtmek suretiyle ve ilgililerin beyanını da dikkate alarak Sermaye Piyasası Kurulu tarafından kabul edilen değerleme standartlarına uygun, gerekçeli bir değerlendirme raporuna dayalı olarak taşınmaz malın değerini tespit ederler. "
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Arsa niteliğindeki Eskişehir İli, Odunpazarı İlçesi, İmişehir Mahallesi, 209 parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi uygundur.
3. Hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda somut emsal kabul edilen satışlar, aynı kamulaştırma kapsamında kalan ve dava konusu taşınmaza komşu, benzer özeliklikteki Dairemiz denetiminden geçen dosyalarda da kullanılmış olup, tespit edilen metrekare birim fiyatı denetimden geçen dosyalar ile uyumludur.
4.Yukarıda yapılan açıklamalar bir bütün olarak değerlendirildiğinde; adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile idare adına tesciline karar verilmesine ilişkin ilk derece mahkemesinden verilen karara karşı yapılan istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılan fark bedele işletilecek yasal faizin bitiş tarihi yönünden düzeltilerek 6100 sayılı Kanun’un 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin iki numaralı alt bendi uyarınca yeniden esas hakkında karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalılar ... vd. İle davalı ... vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usûl ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA, davalı ... ve ... vd.den peşin alınan temyiz harçlarının Hazine'ye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,29.11.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.