Danıştay 13. Daire 2022/3662 Esas 2022/3623 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2022/3662
Karar No:2022/3623


TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Yemek Gıda Temizlik İnşaat Sanayi ve
Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN_KONUSU : … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü'nce 10/06/2022 tarihinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun "İstisnalar" başlıklı 3/e maddesi kapsamında pazarlık usulü ile gerçekleştirilen … ihale kayıt numaralı "Başkanlığımıza Bağlı Prof. Dr. Cemil Taşçıoğlu Şehir Hastanesi İçin 24 Aylık Malzeme Dâhil Yemek Hazırlama, Pişirme, Dağıtım ve Sonrası Hizmeti Alımı" ihalesinin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nce verilen kararda; davacının yapılan ihalede aday, istekli veya istekli olabilecekler arasında bulunmadığı, kaldı ki anılan ihalenin 4734 sayılı Kanun'un istisnalar başlıklı 3/e hükmü çerçevesinde gerçekleştirildiği, bu nedenle davacının söz konusu ihale nedeniyle güncel, meşru ve kişisel bir menfaatinin de ihlâl edilmediği, dolayısıyla ehliyetinin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 15/1-b maddesi uyarınca davanın ehliyet yönünden reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, ihale konusu hizmetin yakın zamana kadar bağımsız firmalar tarafından davalı idareye sunulduğu, dava konusu ihale normal bir ihale usulüyle yapılmadığından, ihalede, aday, istekli ve istekli olabilecekler şeklinde bir ayrımın bulunma ihtimalinin olmadığı, ihalenin bu şekilde yapılmasının kendilerini doğrudan etkilediği, işbu davada meşru, kişisel ve güncel bir menfaatlerinin bulunduğu, davaya konu işlem tesis edilmemiş olsaydı ihale döneminde yeniden ihaleye girerek yıllardır tecrübeli olduğu işi alma ihtimallerinin olacağı, bu ihale yönteminin hastaneye yemek üretimi gibi birden fazla yönü bulunan ihalelerde kullanılmayan bir yöntem olduğu, kamu ihalelerinde idarenin sözleşmeci tarafı seçme özgürlüğü bulunmadığı, istisna kapsamında alım yapılabilmesi için alıma konu işin mal veya hizmet alımı olması gerektiği, mal veya hizmetin “bizzat” anılan merkez ve okullar tarafından üretilmesi gerektiği, okulun söz konusu işi bizzat yapma olasılığının bulunmadığı, yaz tatili döneminde kapalı olduğu için kendi bünyesinde kendi öğrencileri ile bu işi yapmasının mümkün olmadığı, ihale okula verilmiş gibi sözleşme imzalandığı, okulun kapalı olduğu ve üretim yapamadığı için bu yemekleri üçüncü kişilerden aldığı, hastane yönetiminin bir yönüyle doğrudan teminle alım yaptığı, okulun pazarlık yoluyla sorumluluklarını başka şirketlere devrettiğinin öğrenildiği, damga vergisi gibi hiçbir yükümlülük altına girmeksizin rekabeti engelleyici bir şekilde özel sektörde faaliyet gösteren şirketlerin doğrudan kamu ihalesini aldığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, davacı tarafça dava ile hukuken ve fiilen mevcut olmayan bir hakkın korunması talebinde bulunulduğu, Kamu İhale Kanunu'nun 3. maddesinde belirlenen mal ve hizmet alımlarının ceza ve ihalelerden yasaklama hükümleri hariç olmak kaydıyla bu Kanun'a tâbi olmadığı, idareyi mutlak biçimde ihale yapmaya mecbur kılan emredici bir yasal düzenleme bulunmadığı, İstanbul ilinde benzer olarak İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü, Kanuni Sultan Süleyman Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Baltalimanı Kemik Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Kağıthane Devlet Hastanesi, Beşiktaş Sait Çiftçi Devlet Hastanesi, Eyüp Sultan Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi, Sarıyer Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi, Arnavutköy Devlet Hastanesi ve Beylikdüzü Devlet Hastanesi'nin yemek hizmet alımlarını bu kapsamda yaptığı, hastanenin davacı firma ile olan yemek hizmet alımı sözleşmesinin 30/06/2022 tarihinde bitecek olması nedeniyle işin Milli Eğitim Bakanlığına bağlı üretim yapan okullardan temin edilmesinin uygun görüldüğü, bu kapsamda 3 (üç) okulun EKAP üzerinden davet edildiği, güncel bir menfaati bulunmayan davacının yalnızca kendi menfaat beklentisi için kamu düzenini riske atmaktan, binlerce hasta ve sağlık çalışanını mağdur etmekten çekinmediği belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … 'UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN
MADDİ OLAY :
İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü'nce 10/06/2022 tarihinde 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu'nun "İstisnalar" başlıklı 3/e maddesi kapsamında pazarlık usulüyle … ihale kayıt numaralı "Başkanlığımıza Bağlı Prof. Dr. Cemil Taşçıoğlu Şehir Hastanesi İçin 24 Aylık Malzeme Dâhil Yemek Hazırlama, Pişirme, Dağıtım ve Sonrası Hizmeti Alımı" ihalesi gerçekleştirilmiş, anılan ihalenin iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "Anayasanın bağlayıcılığı ve üstünlüğü" başlıklı 11. maddesinde, Anayasa hükümlerinin, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kuralları olduğu belirtilmiş; "Hak arama hürriyeti" başlıklı 36. maddesinde, herkesin, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile adil yargılanma hakkına sahip olduğu kurala bağlanmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 2. maddesinde, iptal davaları, idari işlemler hakkında menfaatleri ihlâl edilenler tarafından, tam yargı davaları ise idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan davalar olarak tanımlanmıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yargı kararlarında ve doktrinde "menfaat" kavramının davacı ile iptalini istediği idarî işlem arasındaki bağı, ilgiyi ifade ettiği belirtilmekte ve idarî işlem ile dava açan kişi arasında meşrû, güncel ve ciddî bir alâka söz konusu ise, davada menfaat bağının bulunduğu kabul edilmektedir. Bu bağlamda idarî yargıda önemli bir yeri olan iptal davalarında davacı olabilmek için subjektif bir hakkın ihlâl edilmesi şartı aranmamakta, dava hakkına sahip olabilmek için menfaat ihlâli, bazen bir alakanın varlığı dahi yeterli sayılabilmektedir.
İptal davasının gerek anılan maddede, gerekse içtihat ve doktrinde belirlenen hukukî nitelikleri göz önüne alındığında, idare hukuku alanında tek taraflı irade açıklamasıyla kesin ve yürütülmesi zorunlu nitelikte tesis edilen idarî işlemlerin, bu idarî işlemle meşru, kişisel ve güncel bir menfaat alâkası kurabilenler tarafından iptal davasına konu edilebileceğinin kabulü gerekmektedir.
Kişisel, meşrû ve güncel bir menfaat alâkasının varlığı, davanın niteliğine ve özelliğine göre idarî yargı yerlerince belirlenmekte, davacının idarî işlemle ciddî, makûl, maddî ve manevî bir alâkasının bulunduğunun anlaşılması, dava açma ehliyeti için yeterli sayılmaktadır. İptal davaları idarî işlemlerin hukuka uygun olup olmadığının denetlenmesine, hukukun üstünlüğünün sağlanmasına, böylece de idarenin hukuka bağlılığının ve sonuçta hukuk devleti ilkesinin gerçekleştirilebilmesine imkân sağladığından, bu davalarda menfaat alâkasının bu amaç doğrultusunda yorumlanması gerekmektedir.
Bu itibarla, ihale konusu işin bir hizmet alımı (Malzeme Dâhil Yemek Hazırlama, Pişirme, Dağıtım ve Sonrası) işi olduğu, davacı şirketin bu alanda faaliyette bulunduğu ve davalının temyiz savunma dilekçesindeki açıklamalarına göre daha önce gerçekleştirilen ihale kapsamında 30/06/2022 tarihine kadar anılan işi yürüten firma olduğu dikkate alındığında, uyuşmazlığa konu hizmet alımı işi ihalesi ile meşru, güncel ve makûl menfaat alâkasının olduğu sonucuna varıldığından, davanın ehliyet yönünden reddine ilişkin temyize konu İdare Mahkemesi kararında usûl kurallarına uygunluk bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan … -TL yürütmeyi durdurma harcının istemi hâlinde davacıya iadesine,
4. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkeme'ye gönderilmesine,
5. 2577 sayılı Kanun'un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 12/10/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.