Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2021/7302 Esas 2022/785 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davanın konusu önalım hakkından kaynaklanan tapu iptali ve tescil isteğidir. Davacı, paydaş olduğu taşınmazda davalıya ait olan payın satıldığını ve önalım hakkına dayanarak bu payın iptalini ve kendi adına tapuya tescilini talep etmiştir. Ancak yapılan yargılamada fiili taksim savunması dikkate alınmamış ve keşif kararı usulüne uygun şekilde yapılmamıştır. Bu nedenle, mahkeme kararı Yargıtay tarafından bozulmuştur. Önalım hakkı, paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını kısmen veya tamamen üçüncü bir kişiye satması halinde diğer paydaşlara bu satılan payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve satışın yapılmasıyla kullanılabilir hale gelir. Davacıların temyiz itirazı kabul edilerek hüküm bozulmuştur. Kanun maddeleri ise Türk Medeni Kanunu’nun 2. maddesi ve Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı'dır.

7. Hukuk Dairesi
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
...

Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 15/12/2015 gününde verilen dilekçe ile önalım hakkına dayalı tapu iptali ve tescil talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen kararın Yargıtay 14. Hukuk Dairesince bozulması üzerine bozmaya uyularak yapılan yargılama sonunda davanın reddine dair verilen 22.06.2021 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı mirasçıları vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

K A R A R

Dava, önalım hakkından kaynaklanan tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir.
Davacı vekili, müvekkilinin 1337 ada 2 parsel sayılı taşınmazda payının olduğunu, dava konusu taşınmazda paydaş olan dava dışı şirketin 8927/20000 payını davalıya satış yoluyla devrettiğini belirterek, önalım hakkı nedeniyle davalı adına olan payın iptali ile davacı adına kayıt ve tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili, satış işleminin davacıya noter yolu ile bildirildiğini, davanın süresinde açılmadığını, belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece davanın kabulüne, dava konusu taşınmazda davalı adına kayıtlı olan 8927/20000 hissenin iptali ile davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir.
Davalı vekilinin temyiz başvurusu üzerine, Yargıtay 14. Hukuk Dairesinin 18.04.2017 tarihli 2016/12792 Esas, 2017/3164 Karar sayılı ilamı ile “davalı vekili temyiz aşamasında taşınmazda fiili taksim bulunduğunu ileri sürmüşlerdir. Taşınmazda paydaşlar arasında özel taksim yapılıp yapılmadığı, özel taksim yapılmış ise, davacının ve pay satan paydaşların taşınmazda payına denk gelen bölümü kullanıp kullanmadığı, ayrıca, pay satan paydaşların paylarına denk gelen bölümü kullanmaları sırasında davacının bu bölümde hak iddia edip etmediği araştırılmamıştır. Yapılacak bu araştırmalar sonucunda davacının payına denk gelen kullandığı bir bölüm bulunmadığı ve davalının pay edindiği önceki paydaşların kullanımlarında bulunan bir bölüm olmadığı anlaşılması halinde davanın kabulüne, aksi halde davanın reddine karar verilmesi gerekir." gerekçesiyle hüküm bozulmuştur.
Mahkemece, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonunda dava konusu taşınmazda fiili kullanma biçiminin oluştuğu gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir
Hükmü, davacı ... mirasçıları vekili temyiz etmiştir.
Hemen belirtilmelidir ki; bozmaya uyulmuş olmakla lehine bozma kararı verilen taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşacağından bozma gereklerinin aynen yerine getirilmesi zorunludur.
Öte yandan, önalım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını kısmen veya tamamen üçüncü bir kişiye satması halinde diğer paydaşlara bu satılan payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve satışın yapılmasıyla kullanılabilir hale gelir.
Önalım davasına konu payın ilişkin bulunduğu taşınmaz paydaşlarca özel olarak kendi aralarında taksim edilip her bir paydaş belirli bir kısmı kullanırken bunlardan biri kendisinin kullandığı yeri ve bu yere tekabül eden payı bir üçüncü şahsa satarsa, satıcı zamanında bu yerde hak iddia etmeyen davacının tapuda yapılan satış nedeniyle önalım hakkını kullanması TMK’nın 2. maddesinde yer alan dürüst davranma kuralı ile bağdaşmaz. Kötüniyet iddiası 14.2.1951 tarihli ve 17/1 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı uyarınca davanın her aşamasında ileri sürülebileceği gibi mahkemece de kendiliğinden nazara alınması gerekir. Bu gibi halde savunmanın genişletilmesi söz konusu değildir. Eylemli paylaşmanın varlığı halinde davanın reddi gerekir.
Somut olaya gelince, uyulmasına karar verilen bozma ilamının gereklerinin tam olarak yerine getirildiğini söyleyebilme imkanı bulunmamaktadır. Mahkemece, fiili taksim savunmasına yönelik olarak usulüne uygun keşif kararı kurulmadığı, taşınmaz başında dinlenilmesi gereken tanıkların keşif mahalline davet edilmedikleri, dinlenen tanıkların da taşınmaz başında değil duruşmada dinlendikleri anlaşılmaktadır.
Hal böyle olunca mahkemece, dava konusu taşınmaz üzerinde fiili taksim yapılıp yapılmadığının ve özellikle davacı ile davalının kullandığı bölümler bulunup bulunmadığının mahallinde yeniden keşif yapılarak, taraf tanıklarının da taşınmaz başında dinlenmek suretiyle araştırılması ve oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken noksan soruşturmayla yetinilerek ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu nedenle hükmün bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı ... mirasçıları vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın yatırana iadesine, 07/02/2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.