Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2021/4732 Esas 2022/1046 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı vekili, müvekkilinin malik olduğu taşınmaz üzerinde daha önce yüksek basınçlı doğal gaz boru hattının davalı tarafından haksız şekilde geçirildiğini ve ecrimisil ödenmesi gerektiğini, ancak deplase bedeli olarak ödenen miktarın da haklı olmadığını belirterek davalıdan toplam 2.384.322,02 TL ecrimisil bedeli +KDV ve 2.183.047,20 TL deplase bedelinin faiziyle birlikte tahsili talep etmiştir. Davalı ise kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesis etmediğini ve deplase işlemini gerçekleştirdiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
Mahkeme, davayı kısmen kabul etmiş ve davalıdan 2.160.159,17 TL ecrimisil bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte alınarak davacıya verilmesine karar vermiştir. Ancak bu karara istinaf başvurusu yapıldığı için bölge adliye mahkemesince tarafların talepleri esastan reddedilmiştir. Temyiz üzerine verilen kararda ise emsal kira sözleşmeleri üzerinden ecrimisil bedelinin hesaplanması ve deplase tarihinin net şekilde tespit edilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Kanun Maddeleri:
- 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 373/1. maddesi: \"Kararı, istinaf yolu açık bulunan hallerde, istinaf incelemesi neticesinde bozulan karar, istinaf mahkemesince verilen karara göre tanzim olunur.\"
- Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmelik: Kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesis edilmesi hallerinde ecrimisil bedelinin tespiti yönetmelik hükümlerine göre yapılır.

7. Hukuk Dairesi
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi
...

Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 02/02/2015 tarihinde verilen dilekçeyle ecrimisil ve alacak talep edilmesi üzerine yapılan duruşma sonunda davanın kısmen kabulüne dair verilen 21/12/2017 tarihli hükmün istinaf yoluyla incelenmesi davacı vekili ve davalı vekili tarafından talep edilmiştir. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesince itirazların esastan reddine dair verilen kararın Yargıtayca, duruşmalı olarak incelenmesi davacı vekili ve davalı vekili tarafından istenilmekle, tayin olunan 15/02/2022 günü için yapılan tebligat üzerine temyiz eden davacı vekili Av. ... ve davalı vekili Av. ..., Av. ...ve Av. ... geldiler. Açık duruşmaya başlandı. Süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra gelenlerin sözlü açıklaması dinlendi. Açık duruşmanın bittiği bildirildi. İş karara bırakıldı. Bilahare dosya ve içeriğindeki tüm kağıtlar incelenerek gereği görüşülüp düşünüldü:

KARAR

Davacı vekili, vekil edeninin malik olduğu 7638 ada 27 parsel (eski 7638 ada 15 parsel) sayılı taşınmazın 5.984 m2’lik kısmına davalı tarafından haksız şekilde yüksek basınçlı doğal gaz boru hattı geçirildiğini, elatma tarihinden itibaren ecrimisil ödenmesi gerektiğini, bununla birlikte hattın taşınma bedelinin davalıya ait olması gerekirken ödendiğini, kurumun zarara uğratıldığını belirterek toplam 2.384.322,02 TL ecrimisil bedeli +KDV ve 2.183.047,20 TL deplase bedelinin faiziyle birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.
Davalı vekili, dava konusu boru hattı projesinin 19/02/1990 tarihinde ... İnş. Tes. AŞ tarafından onaylandığını, 12/03/1990 tarihinde aynı firma tarafından devreye alma raporu düzenlenerek hattın işletmeye alındığını, taşınmaza en geç 12/03/1990 tarihinde el atıldığını, doğal gaz hattının bulunduğu kısımlarda kamulaştırma yoluyla irtifak hakkı tesisinin talep edilmediğini ve deplase işlemini gerçekleştirdiğini ve deplase bedelinin talep edilemeyeceğini beyanla davanın reddini savunmuştur.
İlk Derece Mahkemesince, davanın kısmen kabulü ile, 2.160.159,17 TL ecrimisil bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, deplase bedeline yönelik talebin ise reddine karar verilmiştir. Hükme karşı davalı vekili ve davacı vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 16.Hukuk Dairesi tarafından, taraflarca yapılan istinaf talebinin esastan reddine karar verilmiş, hüküm, süresi içinde davacı vekili ve davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava, ecrimisil ve alacak istemine ilişkindir.
1-Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve dosya kapsamına göre davacı vekilinin tüm, davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.
2- Davalı vekilinin sair temyiz itirazlarına gelince;
Yargıtay'ın yerleşmiş uygulamalarına göre; kira esasına göre ecrimisil belirlenmesinde, taraflara emsal kira sözleşmelerini sunmaları için süre verilip, mahkemece emsaller getirtilip, keşif mahallinde bilirkişilerce re'sen emsal araştırması yapılıp, rayiç belirlenerek somut veriler böylece toplandıktan sonra, ecrimisil istenen ilk dönem kira miktarı belirlenip, belirlenen bu bedele ÜFE'nin tamamı yansıtılmak suretiyle sonraki yıllar ecrimisil bedeli ve bunun sonucunda da toplam ecrimisil miktarının hesaplanması gerekmektedir.
Somut olayda; hükme esas alınan bilirkişi raporunda yukarıda belirtilen ilke ve usuller dikkate alınmaksızın emsal kira sözleşmeleri üzerinden ilk dönem için ecrimisil miktarı belirlenip, sonraki yıllar için ise ÜFE artış oranı uygulanmak suretiyle takip eden dönemler için ecrimisil miktarının hesaplanması gerekirken; emsal kira sözleşmeleri değerlendirilmediği gibi, Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine göre ecrimisil miktarının belirlendiği görülmektedir. Aynı şekilde, deplase tarihinin tereddüte mahal bırakılmayacak şekilde tespit edilmediği anlaşılmaktadır.
Bu durumda, mahkemece yeniden konusunda uzman bilirkişiler eşliğinde keşif yapılarak, öncelikle davalının boru hattını deplase ettiği tarihin kuşkuya yer vermeyecek şekilde saptanması, daha sonra yukarıda açıklanan ilkeler uyarınca taraflardan emsal kira sözleşmeleri istenerek, gerekirse (resen) benzer nitelikli yerlerin işgal tarihindeki kira bedelleri araştırılıp, varsa emsal kira sözleşmeleri de getirtilerek araştırma ve inceleme yapılması, taşınmazın büyüklüğü ve çevre özellikleri de nazara alınarak dava konusu taşınmazın ilk dönemde serbest koşullarda getirebileceği kira bedelinin rayice göre belirlenmesi, sonraki dönemler için ise, ilk dönem için belirlenen miktara ÜFE artış oranının tamamının yansıtılması suretiyle bulunacak miktardan az olmamak koşuluyla (deplase tarihine kadar ve BOTAŞ Ham Petrol ve Doğal Gaz Hattı Tesislerinin Yapımı ve İşletilmesine Dair Teknik Emniyet ve Çevre Yönetmeliği’de baz alınmak suretiyle) elatılan alan üzerinden ecrimisil hesabının yapılması gerekirken eksik inceleme ve yetersiz bilirkişi raporu ile sonuca gidilmesi doğru değildir.
SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davacı vekilinin tüm, davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının REDDİNE, (2) numaralı bent uyarınca davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle bölge adliye mahkemesi kararının 6100 sayılı HMK'nin 373/1. maddeleri uyarınca KALDIRILMASINA, ilk derece mahkemesi kararının yukarıda belirtilen nedenlerle BOZULMASINA, dosyanın ilk derece mahkemesine, kararın bir örneğinin de bölge adliye mahkemesine gönderilmesine, peşin yatırılan harcın yatıranlara iadesine, 3.815,00 TL Yargıtay duruşma vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, 15.02.2022 gününde oy birliğiyle karar verildi.