Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2021/3755 Esas 2022/3490 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacılar, taşınmazların paydaşlıklarının giderilmesi için davalılardan ortaklığın giderilmesi davası açmıştır. Davacılar ayrıca bu taşınmazlarda bulunan muhdesatların kendilerine ait olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir. Yerel mahkeme davayı kısmen kabul etmiş, davalı tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuş, ancak istinaf talebi reddedilmiştir. Davalı tarafından yapılan temyiz başvurusu sonucunda aidiyet tespiti davalarının uygulama alanının sınırlı olduğu belirtilmiş ve davacının hukuki yararının bulunmadığı gerekçesiyle davanın usulden reddine karar verilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Bu nedenle mahkeme kararı bozulmuş, dosya ilk derece mahkemesine gönderilmiştir.
Kanun maddeleri:
- 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 106. maddesi (tespit davası açanın hukuki yararının bulunması)
- 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 114. maddesi (davacının dava açmakta hukuki yararı bulunması - dava şartı)
- 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 115. maddesi (mahkemenin, dava şartlarının mevcut olup olmadığını davanın her aşamasında kendiliğinden araştırması ve dava şartı noksanlığının tespiti halinde davanın usulden reddine karar vermesi)

MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi
MAHKEMESİ : Malatya 1. Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacılar vekili tarafından, davalılar aleyhine 09.12.2013 tarihinde verilen dilekçe ile muhdesatın tespiti talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine dair verilen 08.05.2018 tarihli hükmün istinaf yoluyla incelenmesi davalı ... tarafından talep edilmiştir. Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesince davalının istinaf talebinin esastan reddine dair verilen kararın davalı ... vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içeğindeki tüm kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
KARAR
Dava, muhdesatın aidiyetinin tespiti isteğine ilişkindir.
Davacılar vekili, dava konusu 118 ada 2 parsel, 124 ada 5, 18, 126, 131, 137, 453, 502, 521, 541, 580 ve 631 parsel sayılı taşınmazların paydaşlıkların giderilmesi için davalılardan ... tarafından ortaklığın giderilmesi davası açıldığını, taşınmaz üzerinde bulunan iki katlı evin davacılardan ...’a ait olduğunu, onun tarafından yapıldığını, yine meyve ağaçlarının bazılarının kendisi tarafından dikildiğini, sulama kanalının ise davalılardan ... ile davacıların birlikte yaptığını, kavak ağaçlarının ... tarafından dikildiğini belirterek anılan muhdesatların müvekkillerine ait olduğunun tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılar, cevap dilekçesi vermemişlerdir.
Yerel mahkemece; davanın kısmen kabulüne, kısmen reddine karar verilmiştir.
Davalı ... tarafından istinaf talebinde bulunulması üzerine Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bu karar, davalı ... tarafından temyiz edilmiştir.
Aidiyet tespiti davaları kendine özgü davalardan olup dava sonucunda istihsal edilecek ilamın icra ve infaz kabiliyeti bulunmamaktadır. Bunun doğal sonucu olarak bu davaların uygulama alanı sınırlıdır. Bilindiği üzere ve kural olarak; tespit davalarında tespit davası açanın hukuki yararının varlığı gerekir. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 106. maddesinin 2. fıkrasında “tespit davası açanın, kanunlarda belirtilen istisnai durumlar dışında, bu davayı açmakta hukuken korunmaya değer güncel bir yararı bulunmalıdır.” denilmektedir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 114. maddesinin (h) bendine göre, davacının, dava açmakta hukuki yararının bulunması dava şartıdır. Aynı Kanunun 115. maddesi uyarınca mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır ve dava şartı noksanlığının tespiti halinde davanın usulden reddine karar verir.
Ayrıca paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Davacı davasından feragat etse dahi, davalılardan birinin davaya devam etmek istemesi halinde mahkemece davaya devam edilerek işin esası hakkında karar verilmelidir. Bu nedenle davacının davadan feragat beyanına karşı hazır bulunan davalılardan diyecekleri sorulmalı, davaya devam etmeyi istemeleri halinde yargılamaya devam edilmelidir.
Somut olaya gelince; taraflar arasında Malatya 2. Sulh Hukuk Mahkemesinde 2013/891 Esas ve 2017/2203 Karar sayılı dava dosyasında görülen ortaklığın giderilmesi davasında, davanın feragat nedeni ile reddine karar verilmiş olup, hazır bulunan davalıların davanın devamı yönünde beyanda bulunmadıkları anlaşılmaktadır. Feragat HMK'nın 309/2. maddesi gereğince yapıldığı anda hüküm ifade ettiğine göre eldeki davanın görülmesinin şartlarından biri olan ortaklığın giderilmesine ilişkin bir dava mevcut değildir. Muhdesatın aidiyetinin tespiti davasının açılması sırasında varolan hukuki yarar kararın ilk derece mahkemesi karar tarihi itibarıyla ortadan kalkmıştır. Şu halde mahkeme hukuki yararın sadece davanın açıldığı tarihte değil, davanın devam ettiği süre içinde de mevcut olmasını arayacağından, usul hukuku yönünden davanın görülmesinde güncel hukuki yarar bulunmamaktadır.
Mahkemece, hukuki yarar yokluğundan davanın usulden reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmiş olması doğru görülmediğinden hükmün bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle ve HMK 371. maddesi uyarınca temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının KALDIRILMASINA, yerel mahkeme hükmünün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın yatırana iadesine, karardan bir örneğin Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesine, dosyanın İLK DERECE MAHKEMESİNE GÖNDERİLMESİNE, 17.05.2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.