Eser Sözleşmesi - İhalenin İptali - İşle İlgili Sözleşmenin Şartname Hükümleri - Karşılıklı Haklar - Maddi Tazminatın Unsurlarından Olan Menfi Zarar İstemi - Yargıtay 15. Hukuk Dairesi 2005/2513 Esas 2006/587 Karar Sayılı İlamı

15. Hukuk Dairesi 2005/2513 E., 2006/587 K.

15. Hukuk Dairesi 2005/2513 E., 2006/587 K.

• ESER SÖZLEŞMESİ
• İHALENİN İPTALİ
• İŞLE İLGİLİ SÖZLEŞMENİN ŞARTNAME HÜKÜMLERİ
• KARŞILIKLI HAKLAR
• MADDİ TAZMİNATIN UNSURLARINDAN OLAN MENFİ ZARAR İSTEMİ

• 818 S. BORÇLAR KANUNU [ Madde 96 ]
• 818 S. BORÇLAR KANUNU [ Madde 97 ]
• 818 S. BORÇLAR KANUNU [ Madde 13 ]
• 818 S. BORÇLAR KANUNU [ Madde 16 ]
• 818 S. 1966 KALKINMA İSTİKRAZI HAKKINDA KANUN(MÜLGA) [ Madde 1 ]
• 818 S. 1966 KALKINMA İSTİKRAZI HAKKINDA KANUN(MÜLGA) [ Madde 3 ]

"İçtihat Metni"

Yukarıda tarih ve numarası yazılı hükmün duruşmalı olarak temyizen tetkiki davalı vekili tarafından istenmiş olmakla duruşma için tayin edilen günde davacı avukatı gelmedi. Davalı vekili avukat ...... ..... geldi. Temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşıldıktan ve hazır bulunan davalı avukatı dinlendikten sonra vaktin darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması başka güne bırakılmıştı. Bu kere dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği konuşulup düşünüldü:

K A R A R

1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davalı vekilinin aşağıda bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.

2-Davacı vekili, davalı bankanın İzmir .... Şubesi ile bu şubeye bağlı birimlerin ve 15 şubesinin 2003 yılı temizlik işlerinin, Banka Genel Müdürlüğünün 18.11.2002 tarih ve 200337/2107 sayılı talimatı ile ihaleye çıkarıldığını ve işin davacıya ihale edildiğini ve Banka Genel Müdürlüğünce de uygun görülerek 13.12.2002 tarihinde onaylandığını ve sözleşme imzalanması için de Satınalma Daire Başkanlığına talimat verildiğini, ancak sebepsiz olarak ihalenin iptal edildiğini ve bu sebeple maddi ve manevi zarara uğradığını ileri sürerek, fazlaya ilişkin haklarının saklı tutulmasına, (10.000.000.000) TL maddi ve (10.000.000.000) TL manevi tazminatın davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.

Davalı vekili özetle T.C. ..... Bankası A.Ş. İhale Yönetmeliği ve uyuşmazlık konusu işle ilgili şartname hükümlerine göre; ihalenin yapılması ve yapılan ihalenin yetkili makamlarca onaylanmasının yanlar arasında sözleşme ilişkisinin kurulması sonucunu doğurmadığını; çünkü Bankanın 2886 sayılı Devlet İhale Yasası uygulanmasına tabi olmadığını ve ihale yapılmış ve onaylanmış olsa dahi, ihaleyi iptale yetkili olduğunu, yazılı sözleşme yapılmadıkça yanlar arasında akdi ilişkinin kurulmuş sayılamayacağını savunarak davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, maddi tazminat davasının kabulüne ve manevi tazminat davasının reddine yönelik verilen karar, davalı vekilince temyiz edilmiştir.

Uyuşmazlık konusu iş, T.C. ..... Bankası A.Ş. ihale yönetmeliği hükümlerine ve bu yönetmeliğin 7.maddesine dayalı olarak düzenlenen şartname hükümlerine göre, davalı tarafından davacıya ihale edilmiş ve yapılan ihalede onay makamınca onaylanmışsa da; yanlar arasında yazılı sözleşme imzalanmadan ihale davalı Bankaca iptal edilmiştir. Belirtilen ihale yönetmeliğinin 34.maddesi hükmü gereğince, yönetmelikde öngörülen istisnalar dışındaki bütün ihalelerin Banka ile ihale alan arasında yapılacak bir yazılı sözleşmeye bağlanması zorunludur. Yine, ihalenin kesinleşmesinden sonra ihaleyi alan istekli, (10) gün içinde kesin teminatın tamamını yatırarak sözleşmeyi yapmaya mecburdur. Yönetmeliğin 34.maddesindeki düzenleme, işin şartnamesinin (10.) maddesinin birinci fıkrasında şart olarak konulmuştur. Şartnamenin bu maddesine göre de, ihale kararının ihaleyi kazanana yazılı olarak bildirildiği tarihten itibaren resmi tatil günleri ayrık olmak üzere (10) gün içinde ihaleyi alan geçici teminatı kesin teminata çevirmek ve Banka ile Noterden onaylı sözleşme imzalamakla yükümlüdür. Bilindiği gibi şartname yapılacak işlerin genel, özel, teknik ve idari esas ve usullerini gösteren belge veya belgeleri ifade eder. Somut olayda isteğe bağlı ihale sözkonusu ise de, Bankanın ihale işlem dosyası kapsamındaki dökümanlar olarak işe ait şartname ve Bankanın ihale yönetmeliği hükümlerini davacı yüklenici bilmek ve şartnamedeki koşullara göre teklif vermek durumundadır.

Az yukarda açıklandığı ve tarafların da kabullerinde olduğu üzere; ihale konusu işle ilgili olarak yanlar arasında bir "yazılı sözleşme yapılmamıştır. Yanlarca yapılan işlemlerin tümü, ihale işlemleridir. İhale ise, ihale yapanın belirlediği yazılı usul ve şartlarla mal veya hizmet alımlarıyla yapım işlerinin istekliler arasından seçilecek birisi üzerine bırakıldığını gösteren ve ihale yetkilisinin onayından sonra sözleşmenin imzalanmasıyla tamamlanan işlemleri kapsar; ihale, sözleşmeden önceki ve sözleşme yapılmasına yönelik hazırlık işlemleridir.

Kural olarak, karşılıklı haklar ve borçlar yükleyen tam iki yanlı sözleşme olan "eser" sözleşmesi yasaca yazılı biçim koşuluna bağlı değildir. Buna göre, Borçlar Yasasının 1 ve 3.maddeleri uyarınca, iki taraf karşılıklı ve birbirlerine uygun onaylarını bildirince, sözleşme yapılmış olur ise de; aynı Kanunun 13 ve 16.maddeleri gereğince taraflarınca "yazılı şekilde" yapılması kararlaştırılan sözleşme, yazılı olarak yapılmadıkça yanlar arasında akdi ilişki kurulmaz. Somut olayda da, ihale şartnamesinde sözleşmenin yazılı ve noterden onaylı olarak yapılacağı bildirilmiş ve davacı tarafından da önerilen bu şart kabul edilmiştir. Saptanan ve hukuksal durum bu olunca da; yanlar arasında yazılı sözleşme yapılmadığından ve dolayısıyle akdi ilişki kurulmadığından, sözleşmenin haklı yada haksız fesih olunduğundan sözedilemeyeceği gibi, Borçlar Kanunun 96 ve 97.maddeleri hükümleriyle 106.maddesinin uygulanmasına ve bu maddede de düzenlenen seçimlik haklarında kullanılmasına hukuksal olanak bulunmamaktadır. O halde, davacı ihaleden dönülmesi ve yazılı sözleşme yapılmaması sebebiyle davalıdan olumlu zarar kapsamında gelir yada kâr kaybı isteyemez.

Ancak, davalının kusurlu tutum ve davranışları yahut işlemleri sonucu yanlar arasında sözleşme kurulamamışsa, kurulmasına güvenilen sözleşmenin kurulamaması yüzünden uğradığı menfi zararı davacının davalıdan isteyebilmesi gerekir. Çünkü, yüklenici davacının, davalı iş sahibine karşı gösterdiği güven, olumsuz zararın kaynağını teşkil etmektedir.

Bu itibarla, sözleşmenin yapılmasına hazırlık aşaması sayılan ihale sebebiyle ve sözleşmenin kurulmasına yönelik yapılan davacı masrafları sorumluluk koşulları oluşmuş ise menfi zarar kapsamında istenebilir (Y.15.H.D. 25.05.1981 İ.E:1981(825 ve K:1981/1234). Sonuçda; "çoğun için de az da vardır" kuralı da gözetilerek, davacı yanca gerçekleşmiş olduğu yasal delillerle kanıtlanması ve davalının tazmin sorumluluğu koşullarının gerçekleşmesi durumunda; istemle bağlı kalınarak davacının olumsuz zararlarının tazmini yerine; Kâr yada gelir kaybı olarak olumlu zarar kapsamında istenen maddi tazminat ödetilmesi istemi hakkındaki davasının mahkemece kabulüne karar verilmesi doğru olmamış ve hükmün bozulması gerekmiştir.

SONUÇ:Yukarıda (1.)bentte belirtilen nedenlerle davalının sair temyiz itirazlarının reddine, (2.)bentte açıklanan sebeplerle davalının temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün davalı yararına BOZULMASINA, 450,00 YTL duruşma vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, ödediği temyiz peşin harcının istek halinde temyiz eden davalıya geri verilmesine, 8.2.2006 gününde oybirliğiyle karar verildi.