Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2021/4246 Esas 2022/4643 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı, Antalya ili, Gazipaşa ilçesi, ... Mahallesinde bulunan taşınmazlarına davalı tarafından haksız olarak el atıldığını ileri sürerek el atmanın önlenmesini istemiştir. Davalı ise trafoların imar planına ve mevzuata uygun olarak yapıldığını belirtmiştir. Mahkeme, trafonun yapıldığı tarihte irtifak hakkının oluştuğuna karar vererek davanın reddine hükmetmiştir. Ancak Yargıtay, mecra irtifakının tescilsiz iktisabı için hakkın dayanağını teşkil eden sözleşmenin usulünce düzenlenmesi gerektiğine dikkat çekerek mahkemenin kararını bozmuştur.
Kanun Maddeleri:
- 743 sayılı Medeni Kanunun 653. maddesi: Elektrik, gaz, su gibi şeylerin mecraları hangi arz için tesis olunmuşlarsa, onun haricinde bulunmuş olsa bile hilafına bir hüküm olmadıkça, onlar hangi sınai teşebbüsün eseri iseler, onun teferruatı ve sahibinin mülkü nazariyle bakılır. Bu mecraları tesis hakkı, komşuluk münasebetlerine müteallik hükümler icabından olmadığı takdirde irtifak hakkına müsteniden tesis edilmiş olmadıkça, başkasının arsasını ayni bir hakla takyit etmiş olmaz. Eğer mecra açıkta değilse irtifak hakkı, tapu siciline kaydolunmakla tesis olunur; açıkta ise irtifak hakkı mecranın yapılmasıyla teessüs etmiş olur.
- 618. madde: Maliki olan kimse, malik olduğu eşya üzerinde istediği tasarrufu yapabilir. Bu tasarruf, kanun hükümleri veya başkasının kanuni veya hukuki yararı yüzünden sınırlanabilir.

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 03/12/2015 gününde verilen dilekçe ile el atmanın önlenmesi istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın reddine dair verilen 07/06/2016 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:
K A R A R
Dava, el atmanın önlenmesi isteğine ilişkindir.
Davacı vekili, müvekkiline ait Antalya ili, Gazipaşa ilçesi, ... Mahallesinde bulunan 141 ada 2 parsel ve 146 ada 1 parsel sayılı taşınmazlara trafo binası olarak kullanılmak sureti ile davalı tarafından haksız olarak el atıldığını, haksız el atma nedeniyle müvekkilinin uzun yıllardır taşınmazlarından istifade edemediğini, taraflar arasında el atmanın dayanağı herhangi bir hukuki ilişki ve benzerinin bulunmadığını belirterek el atmanın önlenmesini istemiştir.
Davalı vekili, müvekkili aleyhine açılan davanın husumet yokluğundan reddinin gerektiğini, trafonun 1994-1995 yıllarında kurulduğunu, hak düşürücü ve zaman aşımı sürelerinin geçtiğini, dava konusu taşınmazların ekli imar planından da anlaşılacağı üzere trafo yeri olarak ayrıldığını, trafoların imar planına ve mevzuata uygun olarak yapıldığını bu nedenlerle haksız el atma olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı vekili, hükmü temyiz etmiştir.
743 sayılı Medeni Kanunun 653. maddesinde "Elektrik, gaz, su gibi şeylerin mecraları hangi arz için tesis olunmuşlar ise onun haricinde bulunmuş olsa bile hilafına bir hüküm olmadıkça onlar hangi sınai teşebbüsün eseri iseler onun teferruatı ve sahibinin mülkü nazariyle bakılır. Bu mecraları tesis hakkı, komşuluk münasebetlerine müteallik hükümler icabından olmadığı takdirde irtifak hakkına müsteniden tesis edilmiş olmadıkça başkasının arsasını ayni bir hakla takyit etmiş olmaz. Eğer mecra açıkta değilse irtifak hakkı, tapu siciline kaydolunmakla tesis olunur; açıkta ise irtifak hakkı mecranın yapılmasiyle teessüs etmiş olur." düzenlemesi yer almakta olup; mahkemece trafonun, 743 sayılı Yasa zamanında yapıldığı kabul edilerek el atma gününde yürürlükte olan 743 sayılı Medeni Kanunun 653. maddesinin son fıkrasına göre idare lehine davacı taşınmazları üzerinde irtifak hakkı kurulmuş sayılacağından bahisle kamu yararı kararı alınmamış olsa bile irtifak kurulmuş sayılacağından idarenin o taşınmazdan müdahalesinin önlenmesi istenemeyeceği kanaatiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 25/01/1994 gün ve 1-386/25 sayılı kararında açıklandığı üzere 743 sayılı Yasanın 653. maddesinde açıkça belirtildiği gibi, irtifak sözleşmesine konu edilen mecra açıkta tesis olunmuş ise, (sözleşmenin yapılması) ve mecranın açıktan geçirilmesiyle irtifak hakkı doğmuş olacaktır. Bu hüküm açıktan geçen mecralarda görülebilirliğin, tapu aleniyet fonksiyonunun yerini tutabileceği görüşünden kaynaklanmaktadır. Ancak hemen ve özellikle belirtmek gerekirki, mecra irtifakının tescilsiz iktisabına imkan veren bu istisnai hükümle, hakkın dayanağını teşkil eden mecra irtifakı sözleşmesi veya hakka sebep teşkil eden bir diğer hukuki işlemin usulünce düzenlenmesi gerçeği bertaraf edilmiş değildir. Aksi halde, mecra irtifakının doğduğu kabul olunamaz ve taşınmazın maliki M.K.un 618. maddesi uyarınca tecavüzün men'ini dava edebilir. Bu ilkeler, Hukuk Genel Kurulunun 08.12.1978 gün 1/592 Esas, 1077 Karar sayılı ilamında da aynen vurgulanmıştır.
Somut olayda, dava konusu trafonun yapıldığı tarih taraflar arasında çekişmeli olduğu gibi 743 sayılı Medeni Kanunun 653. maddesinde düzenlenen ve mecra irtifakının tescilsiz iktisabına imkan veren istisnai hükmün uygulanabilmesi için hakkın dayanağını teşkil eden mecra irtifakı sözleşmesi veya hakka sebep teşkil eden bir diğer hukuki işlemin usulünce düzenlenip düzenlenmediği araştırılmadan yetersiz araştırma ve gerekçe ile hüküm kurulmuş olması doğru görülmemiş ve bu nedenlerle hükmün bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmünün BOZULMASINA, peşin alınan harcın yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 29/06/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.