Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2021/5988 Esas 2022/5477 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı, miras bırakanın borca batık olduğunu ileri sürerek mirasın hükmen reddini istemiştir. İlk derece mahkemesi, davayı kabul etmiştir. Davalı Vakıfbank A.Ş. vekili, istinaf başvurusu sonrası Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi, istinaf başvurusunu esastan reddetmiştir. Ancak Yargıtay, kararın taraflara yönelik olması gerektiğini belirterek, diğer mirasçıların davaya dahil edilmemiş olmasının hükme etkisini eleştirmiştir. Ayrıca, terekenin açıkça borca batık olup olmadığına ilişkin araştırmaların yapılmamasının kararın bozulmasına neden olduğu belirtilmiştir. Kararda, Türk Medeni Kanunu'nun 605/2, 610/2 ve Velayet Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Tüzük'ün 39/2 maddeleri detaylı olarak açıklanmıştır.

7. Hukuk Dairesi


MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
DAVACILAR : ... vd.
DAVALILAR : ... vd.
İLK DERECE
MAHKEMESİ : Bilecik 1. Asliye Hukuk Mahkemesi

Davacı ... tarafından davalılar aleyhine 18/12/2017 tarihinde verilen dilekçe ile mirasın hükmen reddi talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 20/03/2020 tarihli hükmün istinaf yoluyla incelenmesi davalı Vakıfbank vekili tarafından talep edilmiştir. Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesince istinaf başvurusunun esastan reddine dair verilen karar davalı Vakıfbank vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içeriğindeki tüm kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

K A R A R
1.DAVA
1.1. Davacı ..., 15/08/2017 tarihinde ölen mirasbırakan babası ...'in terekesinin borca batık olduğunu belirterek mirası hükmen reddin tespitine karar verilmesini istemiştir.
2.CEVAP
2.1. Davalılar vekilleri, davanın reddini savunmuştur.
3. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
3.1. İlk derece mahkemesi, davanın kabulüne karar vermiştir.
4. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
4.1.Hükmün istinaf yolu ile incelenmesi davalı Vakıfbank A.Ş. vekili tarafından talep edilmiştir.
4.2. Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi, istinaf başvurusunun HMK 353/(1)-b/1 maddesi uyarınca esastan reddine karar vermiştir.
5. TEMYİZ
5.1. Davalı Vakıfbank A.Ş. vekili, kararı temyiz etmiştir.
5.2. Temyiz Nedenleri
5.2.1. Davalı Vakıfbank A.Ş. vekili, terekenin yeterince araştırılmadığını, taşınmaz değerinin piyasa değerinden daha düşük değerde hesaplandığını, kararın usul ve yasaya aykırı olduğunu belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
6.YARGITAY KARARI
6.1. Dava, terekenin borca batık olduğunun tespiti hukuksal nedenine dayalı olarak TMK'nun 605/2. maddesi gereğince açılan mirasın hükmen reddi davasıdır.
6.2. Türk Medeni Kanunu'nun 605/2. maddesi gereğince açılan mirasın hükmen reddi davasında, ölüm tarihinde miras bırakanın ödemeden aczi açıkça belli veya resmen tespit edilmiş ise, miras reddedilmiş sayılır (TMK. 605/2 madde). Bu maddeye dayanan talepler süreye tabi olmayıp, mirasçıların iyi niyetli ya da kötü niyetli olmalarının bir önemi bulunmamaktadır. Mirasbırakanın ödemeden aczi ölüm tarihine göre belirlenir. Ölüm tarihi itibariyle, mirasbırakanın tüm malvarlığı terekenin aktifini, tüm borçları ise terekenin pasifini oluşturur. Terekenin pasifinin aktifinden fazla olması; terekenin ödemeden aczini ve dolayısıyla da terekenin borca batık olduğunu gösterir. Ancak, tereke borca batık olmasına rağmen Türk Medeni Kanununun 610/2. maddesinde açıklandığı şekilde tereke işlemlerine karışan, tereke mallarını gizleyen veya kendine maleden mirasçı, mirası reddedemez. Ayrıca Türk Medeni Kanununun Velayet Vesayet ve Miras Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Tüzüğün 39/2. fıkrası gereğince mirasın reddi yetkisini içeren özel vekaletname sunulması da zorunludur.
6.3. Mirasın hükmen reddine ilişkin olarak açılan davalarda, murisin ölüm tarihi itibariyle terekesinin açıkça borca batık olup olmadığının ve mirasçıların terekeyi kabul anlamına gelen işlemler yapıp yapmadıklarının araştırılması gerekmektedir. Türk Medeni Kanununun 605/2 maddesi hükmü gereğince mirasın hükmen reddine (terekenin borca batık olduğunun tespitine) ilişkin talepler, süreye tabi değildir. Murisin ödemeden aczi ölüm tarihine göre belirlenir. Ölüm tarihi itibariyle, murisin tüm malvarlığı terekenin aktifini, tüm borçları ise terekenin pasifini oluşturur. Terekenin pasifinin aktifinden fazla olması terekenin ödemeden aczini ve dolayısıyla da terekenin borca batık olduğunu gösterir (TMK m. 605/2). Mirasın hükmen reddine ilişkin olarak açılan davalarda, terekenin açıkça borca batık olup olmadığının araştırılması gerekmektedir. İcra takibi sonunda aciz vesikası düzenlenmesi halinde terekenin borca batık olduğu kabul edilir. Aksi halde terekenin borca batık olup olmadığı, murisin malvarlığı bulunup bulunmadığının usulüne uygun olarak bankalar, trafik tescil müdürlüğü, vergi daireleri, belediyeler ve tapu müdürlüğü v.b. kurum ve kuruluşlardan sorulması, murisin alacak ve borçları zabıta marifetiyle de araştırılarak aktif malvarlığı ile takibe konu borç miktarı gözönünde tutularak aktif ve pasifinin tereddüde neden olmayacak şekilde belirlenmesi gerekmektedir.
6.4. Somut olaya gelince, Bilecik Vergi Dairesi tarafından dosyaya sunulan 23.08.2017 tarihli veraset ve intikal vergi beyannamesinde murise ait olduğu bildirilen ...'nde bulunan 11512 ada 18 parsel ile aynı yerde bulunan 19 parsel sayılı taşınmazların tapu kayıtlarının istenmesi ile mirasbırakanın terekesine ait olduğunun anlaşılması halinde, taşınmazlarda uzman bilirkişiler eşliğinde keşif yapılmak suretiyle mirasbırakanın ölüm tarihi ve payı esas alınarak değerleri belirlenmeli ve terekenin aktifinde değerlendirilmelidir. Öte yandan mirasçıların taşınmazlara ilişkin terekenin benimsenmesi niteliğinde olabilecek işlemleri olup olmadığı denetlenmelidir.
6.5. Ayrıca, hüküm (karar) taraflara yönelik olarak verilir. Davada taraf olmayan kimse veya kişi hakkında hüküm kurulamaz. (HMK. 297. md. ). Öte yandan, hakim, tarafların talep sonuçlarıyla bağlı olup; ondan fazlasına veya başka bir şeye karar veremez. (HMK. 26. md. )
6.6. Mirasın hükmen reddine dayalı eldeki davayı davacı ... açmış olup; mahkemece, 19.04.2019 tarihli celsede diğer mirasçıların davaya dahil edilmesine karar verilmiş, murisin diğer mirasçıları mahkemece davacı olarak kabul edilmiş ve haklarında hüküm kurulmuştur. Mirasçılar ..., ... ve ... tarafından yöntemine uygun açılmış bir dava olmadığına göre; eldeki davada, adı geçen mirasçıların taraf sıfatı bulunmamakta olup; dolayısıyla, mahkemece, usulü dairesinde taraf sıfatı kazanmayan kişiler lehinde hüküm kurulması yasal değildir.
6.7. Yukarıda açıklanan ilkeler gözetilmeksizin karar verilmiş olması nedeni ile kararın bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; HMK 373/1. maddesi gereğince temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının KALDIRILMASINA, yerel mahkeme hükmünün BOZULMASINA, peşin yatırılan harcın yatırana iadesine, karardan bir örneğin Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesine, dosyanın İLK DERECE MAHKEMESİNE GÖNDERİLMESİNE, 26.09.2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.