Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 2021/7566 Esas 2022/569 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Borçlu vekili, alacaklı tarafından başlatılan kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takipte, senetlerin nama yazılı olduğunu ve yazılı bir devir beyanı ve zilyetliğin devri olmadan takip başlatıldığını, takibin iptalini talep etti. İlk Derece Mahkemesi davanın reddine karar verirken, Bölge Adliye Mahkemesi senet arkasında cirosu bulunduğundan alacaklı yetkili hamil olup, senet kambiyo vasfını taşıdığından alacaklı tarafından takip yapılmasında herhangi bir yasal engel olmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine karar verdi. Yüksek Mahkeme ise, senedin nama yazılı düzenlendiği, ciro edilemeyeceği ancak alacağın temliki yoluyla devredilebileceği, takip alacaklısının lehtar olmadığından yetkili hamil olmadığı ve takip hakkı bulunmadığı gerekçesiyle takibin iptaline karar verilmesi gerektiğini belirtti. Bu nedenle, Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesi kararı bozuldu.
Kanun maddeleri: 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 654. ve 778. maddeleri, İİK'nun 170/a-2, 364/2 ve 366, HMK'nin 373/1. maddesi.

MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesi

Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki borçlu vekili tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü :
İşin niteliği bakımından temyiz tetkikatının mürafaalı olarak yapılmasına HUMK.nin 438. ve İİK'nin 366. maddeleri hükümleri müsait bulunmadığından bu yoldaki isteğin reddi oy birliğiyle kararlaştırıldıktan sonra işin esası incelendi:
Alacaklı tarafından bonoya dayalı olarak başlatılan kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takipte, borçlu vekili takip dayanağı senetlerin nama yazılı senetler olduğunu, nama yazılı senetler ancak yazılı bir devir beyanı ve zilyetliğin devri ile devredilebileceğini, bu husus gözetilmeden yapılan bir devir sonucu takip başlatıldığını, müvekkilinin icra takibinin dayanağı olan senetlerde keşideci olduğunu, yazılı bir devrin gerçekleşmesi için keşideci olan borçlunun rızasının alınması gerektiğini ileri sürerek takibin iptalini talep ettiği , İlk Derece Mahkemesince; davanın reddine karar verildiği, borçlunun istinaf başvurusu üzerine Bölge Adliye Mahkemesince; senet arkasında lehtarın cirosu bulunduğundan alacaklı yetkili hamil olup, senet kambiyo vasfını taşıdığından alacaklı tarafından takip yapılmasında herhangi bir yasal engel olmadığı gerekçesi ile istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Nama yazılı kıymetli evrak, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK)'nun 654. maddesinde, "Belli bir kişinin adına yazılı olup da, onun emrine kaydını içermeyen ve kanunen de emre yazılı senetlerden sayılmayan kıymetli evrak, nama yazılı senet sayılır" şeklinde tanımlanmıştır.
6102 sayılı T.T.K.nun 778. maddesi ile bonolar hakkında da uygulanan aynı kanunun 681/2. maddesinde ise "Düzenleyen, poliçeye "emre yazılı değildir" ibaresini veya aynı anlamı ifade eden bir kaydı koymuşsa, poliçe ancak alacağın temliki yoluyla devrolunabilir ve bu devir alacağın temlikinin hukuki sonuçlarını doğurur" hükmü yer almaktadır.
Takibe konu senet incelendiğinde senedin nama yazılı düzenlendiği, bedelin malen alındığı kaydının bulunduğu, borçlunun keşideci , alacaklının lehtardan sonraki ciranta olduğu anlaşılmıştır. Bono, poliçe ve çek kanun gereği emre düzenlenen senetlerdir. Bu senetler üzerine ciranta tarafından konulan ciro edilemeyeceği kaydı senedi nama yazılı bir kambiyo senedi haline getirmez ise de keşideci tarafından konulan ciro edilemeyeceği kaydı senedi nama yazılı hale getirir. (Prof.Dr.... Kıymetli evrak Hukuku 2.Bas. sayfa 638-639). Bu şekilde nama yazılı hale gelen senedin ciro edilme imkanı kalmaz. Ancak alacağın temliki yolu ESAS NO : 2021/7566
ile devredilebilir. Bu yasağa rağmen yapılan ciro alacağın temliki hükümlerine tabi olur. Zira nama yazılı senetler ancak alacağın temliki sonuçlarını yaratmak üzere devredilebilirler. Nama yazılı senet üzerinde yapılan ciroda temlikin sonuçlarını yaratabilir. (Fırat Özten Kıymetli Evrak Hukuku 2.Bas. sayfa 200)Bu durumda senedi temellük edene karşı keşideci her türlü defiilerini ileri sürebilir. (H.G.K.11.4.2007 tarih 12-206/202 sayılı kararı) Takip dayanağı senet nama yazılı olarak düzenlenmiştir. Buna rağmen lehtar tarafından kaşe basılıp imzalanmak suretiyle yapılan ciro beyaz ciro olup bu devir alacağın temliki niteliği taşımamaktadır.
Bununla birlikte şekil olarak cironun alacağın temliki şartlarını bünyesinde barındırdığı söylenemiyorsa, artık senedi devralan kişi senede dayalı olarak hak sahibi sıfatını iktisap edemeyecek ve kambiyo hukukuna ilişkin hiçbir hukuki imkandan özellikle İİK.nun 170/a-2 uyarınca kambiyo hukuku kapsamında takip hakkından yararlanamayacaktır.
Somut olayda gözlendiği gibi takip alacaklısı, lehtar olmadığından yetkili hamil değildir. Mahkemece, yukarıdaki ilkeler ışığında alacaklının takip hakkı bulunmadığı kabul edilerek takibin iptaline karar verilmesi gerekirken ,yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi ve istinaf başvurusu üzerine Bölge Adliye Mahkemesince, başvurunun esastan reddine karar verilmesi isabetli olmayıp bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ : Borçlu vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile yukarıda yazılı nedenlerle 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nin 364/2. maddesinin göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nin 373/1. maddesi uyarınca, ... Bölge Adliye Mahkemesi 21. Hukuk Dairesinin 25/05/2021 tarih ve 2020/2590 E.- 2021/1378 K. sayılı kararının KALDIRILMASINA, ... 4. İcra Hukuk Mahkemesi’nin 24/09/2020 tarih ve 2019/806 E. - 2020/439 K. sayılı kararının BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesi'ne gönderilmesine, 18/01/2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.