Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 2021/8601 Esas 2022/5594 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Bir alacaklının, ipoteği kullanarak ilamlı takipte borçluları takip ettiği ancak takibin, 05.12.2017 tarihli ipotek sözleşmesine konu edilen taşınmaz üzerinde gerçekleştirilmediği gerekçesiyle borçluların şikayeti üzerine mahkemenin takibin iptaline karar verdiği ve Bölge Adliye Mahkemesi'nin de mahkeme kararını kaldırıp şikayetin kabulüne hükmettiği belirtilmiştir. Kararda, taşınmaz rehninin ipotek şeklinde olabileceği ve başka herhangi bir şekilde kurulamayacağı belirtilmiştir. Toplu rehin durumunda, ipotek alacaklısının üzerinde kurulu rehinler arasında hukuki bağlılık olduğu ve alacaklının alacağı gününde ödenmemişse, üzerinde toplu rehin kurulmuş olan taşınmazların her birinin aynı zamanda satılmasını talep etmek zorunda olduğu vurgulanmıştır. Konuyla ilgili olarak 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 850 ve devamı maddeleri ile 873/3. maddesi ve İİK'nun 364/2. maddesi göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nun 373/2. maddeleri açıklanmıştır.

MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi

Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki alacaklı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü :
İpoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilamlı takipte borçlular takibin iptali ve tazminat isteminde bulunmuşlar, mahkemece; istemin reddi kararı üzerine, şikayetçinin anılan karar aleyhine istinaf başvurusunda bulunduğu, Bölge Adliye Mahkemesince resen yapılan inceleme ile; ipotek sözleşmelerine konu taşınmazlar hakkında takip yapıldığı halde (4721 Sayılı TMK'nın 873/3. maddesine aykırılık teşkil edecek şekilde) 05.12.2017 tarih 6857 yevmiye numaralı ipotek sözleşmesine konu edilen ve asıl kredi borçlusu ...'a ait olduğu belirtilen 393 ada 49 parsel hakkında takibe başlanılmadığı gerekçesi ile şikayetçinin istinaf başvurusunun kabulü ile mahkeme kararının kaldırılmasına, şikayetin kabulüne ve takibin iptaline hükmedildiği görülmektedir.
Taşınmaz rehni, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 850 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Anılan kanunun 850. maddesine göre, taşınmaz rehninin ipotek veya ipotekli borç senedi ve irat senedi şeklinde kurulabileceği, başka herhangi bir şekilde kurulamayacağı açıkça ifade edilmiştir. Bu ifadeden de anlaşılacağı üzere, ipotek, taşınmaz rehninin bir türüdür ve bir borcun ödenmesinin taşınmazla teminat altına alınması hukuki ilişkisine dayanır. İpotek, taşınmaza taalluk eden haklardandır. Birden fazla taşınmazın, bir alacağın teminine tahsis edilmesi mümkündür. Bu durum toplu rehin kurulması veya rehin yükünün paylaştırılması yoluyla sağlanabilir.
Toplu rehin, Türk Medeni Kanunu’nun “Taşınmaz birden çok ise” kenar başlığını taşıyan 855/1. maddesinde; “Birden çok taşınmazın aynı borç için rehnedilmesi, taşınmazların aynı malike veya borçtan müteselsilen sorumlu olan maliklere ait olmalarına bağlıdır” şeklinde düzenlenmiştir. Yasa metninde de açıkça ifade edildiği gibi, bu rehin türü, "üzerinde rehin kurulmak istenen taşınmazların mülkiyetinin aynı kişiye ait olması" ya da "taşınmazlar ayrı kişilerin mülkiyetinde, yani taşınmazların malikleri farklı kimseler ise, bu kişilerin güvence altına alınmak istenen borçtan müteselsil olarak sorumlu bulunmaları" hallerinde kurulabilmektedir. Bu şartlar yoksa toplu rehin kurulamaz.
Toplu rehinde, tek bir alacağın tamamı, birden fazla taşınmaz ile teminata alınmış olup, birden fazla taşınmaz üzerinde kurulu rehinler arasında hukuki bağlılık vardır ve bu bağ içerisinde, alacaklının alacağını tahsil etmesi asıldır. Rehin alacaklısının teminatı ne denli fazla
olursa olsun, temelde alacağını, ancak bir kere elde edebileceğinin de unutulmaması gerekir. Böylece rehinli taşınmazlardan birisinin paraya çevrilmesi halinde, rehin alacaklısı alacağını tahsil etmişse, artık diğer taşınmaz üzerindeki rehnin konusu kalmayacak ve sona erecektir. Kısacası, alacaklı, alacağının tutarını bir kez isteyebilir. Alacağı tümüyle karşılandığında, bütün taşınmazlar hakkındaki rehin hakkının sona ermesi gerekir.
Öte yandan, 4721 Sayılı TMK'nın 873/3. maddesinde; "Aynı alacak için birden fazla gayrimenkul üzerinde rehin tesis edilmiş ise, alacaklı bunların aynı zamanda satılmasını talep etmeye mecburdur. Bununla beraber, icra memuru ancak gerektiği kadarını satar" hükmüne yer verilmiştir. Buna göre, toplu rehin durumunda, ipotek alacaklısı, alacağı gününde ödenmemişse, açıklanan yasa hükmü gereği, üzerinde toplu (birlikte) rehin kurulmuş olan taşınmazların her birinin aynı zamanda satılmasını talep etmek zorundadır. Bu zorunluluk, alacaklının, istediği taşınmazı sattırarak keyfi davranmayı önlemeye yöneliktir (HGK. 27.11.2002. T, 12-823/1020 K.).
Somut olayda, ipotek resmi senetleri ve 10.05.2022 tarihli cevabi yazının incelenmesi ile, şikayete konu ve Bölge Adliye Mahkemesince resen yapılan inceleme neticesinde takibin iptali gerekçesi olarak gösterilen; ... İli Kadınhanı ilçesi Kolukısa/Beratlı Mah. 393 Ada, 49 Parsel sayılı taşınmaz üzerinde davalı/alacaklı ... Bank A.Ş. lehine olan ipoteğin tesis tarihinin 05.12.2017 ve terkin tarihinin 08.10.2018 olduğu, dolayısı ile anılan taşınmazın 02.04.2019 tarihli şikayete konu takip öncesi terkin edildiği ve yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda takibe konu edilmeyeceği açıktır.
O halde Bölge Adliye Mahkemesince; şikayetçinin istinaf başvurusunun esastan reddi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir.
SONUÇ:
Alacaklının temyiz isteminin kabulü ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi’nin 05.07.2021 tarih ve 2021/1019 E. - 2021/1049 K. sayılı kararının yukarıda yazılı nedenlerle, 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nun 364/2. maddesi göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nun 373/2. maddeleri uyarınca (BOZULMASINA), peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine, dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 11/05/2022 gününde oy birliğiyle karar verildi.