Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 2021/12945 Esas 2022/5931 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Bir alacaklının, borçlu bir banka tarafından ödenen para için İİK’nun 361. maddesi gereği iade talebinin usulsüz olduğunu ileri sürerek müdürlük kararının ve muhtıranın iptalini talep etmesi üzerine alacaklıların şikayeti, önceki kararların hatalı değerlendirilmesi nedeniyle kabul edilmemiştir. İİK'nun 361. maddesi sadece yanlışlıkla ödenen veya ödeme tarihi itibariyle fazladan yapılmış bir ödeme durumunda geçerli olduğundan, borçlu tarafından yapılan ödeme hükümsüz kılınmamaktadır. İİK'nun 364/2. maddesi ve 6100 sayılı HMK'nın 373/1. maddesi uyarınca karar bozulmuştur. Kanun maddeleri aşağıdaki gibidir: 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nin 364/2. maddesi ve 6100 sayılı HMK'nin 373/1. maddesi.

MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesi

Yukarıda tarih ve numarası yazılı Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın müddeti içinde temyizen tetkiki alacaklılar tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü :
İlamlı icra takibinde, alacaklıların icra mahkemesine başvurusunda, ... 11. İcra Hukuk Mahkemesi'nin 14/02/2017 tarih, 2016/447 E. - 2017/210 K. sayılı kararı ile takibin iptaline karar verilmesi üzerine, borçlunun takip dosyasından fazla tahsil edilerek taraflarına ödenen paranın İİK’nun 361. maddesi gereği iadesi talebinin icra müdürlüğünce kabulü ile taraflarına muhtıra tebliğ edilmesine karar verilmesinin usulsüz olduğunu ileri sürerek müdürlük kararının ve muhtıranın iptalini talep ettikleri, mahkemece takibin iptaline ilişkin ... 11. İcra Hukuk Mahkemesi kararının infazı için kesinleşmesi şartı bulunmadığı gerekçesi ile şikayetin reddine karar verildiği, alacaklılar tarafından karara karşı istinaf yoluna başvurulması üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İİK'nın 361 ve 363. maddeleri uyarınca iptal edilen takipte borçlu banka tarafından icra dosyasına yatırılıp, alacaklıya ödenen pararın muhtıra ile iadesinin istenebilmesi için icra mahkemesi kararının kesinleşmesinin gerekmediği gerekçesi ile istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği, kararın alacaklılar tarafından temyiz edildiği görülmektedir.
İİK'nun 361. maddesi gereğince icra dairelerince borçludan fazla para tahsil olunarak alacaklıya verildiği, yahut yanlışlıkla bir tarafa para tediye olunduğu hesap neticesinde anlaşılırsa verilen para ayrıca hükme hacet kalmaksızın o kimseden geri alınır.
Anılan madde hükmü, ilamlı veya ilamsız tüm icra takiplerinde, her ne sebeple olursa olsun, borçludan fazla para tahsil edilen ya da yanlış kişiye yapılan ödeme durumlarında uygulama yeri ve alanı bulunan, özel bir hükümdür. Buna göre, icra daireleri, hesaplama sonucunda fazladan tahsil edildiği ortaya çıkan ya da yanlışlıkla bir tarafa tediye olunan tutarları ayrı bir mahkeme hükmüne gerek olmaksızın, borçluya geri vermekle yükümlüdürler. Açıktır ki, burada, icra müdürüne kanun tarafından verilmiş, özel bir görev ve daha da önemlisi cebri icra gücünün kullanılması kapsamında bir yetki söz konusudur. İcra müdürü, dayanağı ve şekli ne olursa olsun, girişilmiş bir icra takibinde, borçludan tahsil edilen paranın, tahsili gerekenden daha fazla olduğunun (veya yanlışlıkla bir tarafa para tediye olunduğunun) hesap sonucunda belirlediği durumlarda, cebri icra gücünü kullanarak, fazla tahsilatı borçluya geri verecektir (HGK’nun 2009/17-242 E.- 2009/290 K. ve 24.06.2009 tarihli kararı). Şu halde İİK'nun 361. maddesi hükmünün uygulanabilmesi için icra dairesince yanlışlıkla ödenen bir para mevcut olmalıdır.
Somut olayda, ... 4. İcra Müdürlüğünün 2016/19023 Esas sayılı dosyası ile borçlular aleyhine başlatılan örnek 4-5 ilamlı icra takibinde, 27/06/2016 tarihinde borçlu İş Bankası tarafından takip dosyasına 182.881,43 TL ödeme yapıldığı, öncesinde aynı borçlunun takibe konu ilamın tapu iptal ve tescile ilişkin olup kesinleşmeden takibe konu edilemeyeceğini ileri sürerek takibin iptali talebi ile icra mahkemesine başvurduğu, ... 11. İcra Hukuk Mahkemesi'nin 14/02/2017 tarih, 2016/447 E. - 2017/210 K. sayılı kararı ile takibin iptaline karar verilmesi üzerine kendisinden tahsil edilen ve alacaklılara ödenen paraların İİK’nun 361. maddesi uyarınca geri alınması için alacaklılara muhtıra çıkartılması talebinde bulunduğu, icra müdürlüğünce talebin kabulü ile alacaklılara muhtıra tebliğine karar verildiği anlaşılmaktadır.
Bu açıklamalara göre, ortada yanlışlıkla ödenen veya ödeme tarihi itibariyle fazladan yapılmış bir ödemenin ya da yanlış kişiye yapılan bir ödemenin mevcut olmadığı, takip borcuna ilişkin ve mevcut duruma uygun olarak yapılmış bir ödeme söz konusu olduğundan takibin iptali isteminin sonradan kabul edilmiş olması borçlu tarafından yapılan ödemeyi hükümsüz kılmaz. Aksi halde her iptal kararı verilen icra dosyasından ödenen paraların iadesi talep edilerek icra dosyasının hiçbir zaman infaz edilememesi, sürekli açık kalması sonucu doğar. Bu durumda İİK'nun 361. maddesinin somut olayda uygulama yeri yoktur. Anılan istemin borçlu tarafından genel mahkemelerde açılacak istirdat davasında tartışılması gerekir.
O halde mahkemece, yukarıda yazılı nedenlerle şikayetin kabulü muhtıranın iptaline karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi ve Bölge Adliye Mahkemesince de, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesi isabetsiz olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ : Alacaklıların temyiz itirazlarının kabulü ile yukarıda yazılı nedenlerle 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nin 364/2. maddesinin göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nin 373/1. maddesi uyarınca, ... Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesinin 05/10/2021 tarih ve 2020/2612 E.- 2021/2125 K. sayılı kararının KALDIRILMASINA, ... 6. İcra Hukuk Mahkemesi’nin 20/05/2019 tarih ve 2017/383 E. - 2019/480 K. sayılı kararının BOZULMASINA, peşin alınan harcın istek halinde iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin de Bölge Adliye Mahkemesi'ne gönderilmesine, 18/05/2022 gününde oy birliğiyle karar verildi.