Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 2022/8734 Esas 2022/9322 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :İcra Hukuk Mahkemesi

Yukarıda tarih ve numarası yazılı mahkeme kararının müddeti içinde temyizen tetkiki alacaklı tarafından istenmesi üzerine bu işle ilgili dosya mahallinden daireye gönderilmiş olup, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve dosya içerisindeki tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp düşünüldü :
Alacaklı tarafından başlatılan ilamlı takipte, borçlunun icra mahkemesine başvurusunda, dayanak ilamın kamulaştırmasız el atmadan kaynaklanan tazminat ilamı olduğu, kesinleşmeden takibe devam edilemeyeceğini ileri sürerek icra emrinin iptalini talep ettiği, ilk derece mahkemesince; takip dayanağı ilamın kamulaştırmasız el atmadan kaynaklı tazminata ilişkin olduğu, kanunda yapılan değişikliğin yürürlük tarihi 12/06/2019 olup bu tarihten sonra ilgili mahkeme kararları kesinleşmedikçe icraya konulamayacağından takip dayanağı 29. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2019/561 E - 2019/493K sayılı 19/11/2019 tarihli kararının kesinleşmeden takibe konu edildiği gerekçesiyle şikayetin kabulü ile taleple bağlılık ilkesi uyarınca icra emrinin iptaline karar verildiği, alacaklının istinaf başvurusu üzerine Bölge Adliye Mahkemesince; takip dayanağı ilamın, 3194 Sayılı Kanun uyarınca yapılan imar uygulaması nedeniyle oluşan zararın tazminine ilişkin olduğu, tazminatın mülkiyet hakkından kaynaklandığı, dayanak ilamın niteliği gereği tazminat hesabının, kamulaştırmasız el atma hükümlerine göre yapıldığı ve mahkemece 7176 Sayılı Kanunun 21. maddesi ile 2942 Sayılı Kanuna eklenen geçici 14. maddeye dayanılarak, taleple bağlı kalınıp, icra emrinin iptaline karar verilmesinde herhangi bir isabetsizlik görülmediğinden bahisle alacaklının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verildiği, alacaklı tarafından temyiz talebinde bulunulması üzerine Dairemizce; şikayete konu takip tarihi 23/12/2019 olup, 19.06.2021 Tarihli ve 31516 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7327 Sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik yapılmasına dair Kanunun 21.maddesi ile 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu'na eklenen Geçici 16.maddesi'nin yürürlük tarihi olan 19.06.2021 tarihinden önce olmakla, anılan madde doğrultusunda takibin durdurulmasına karar verilmesi gerekirken davacının talebine bağlı kalınarak icra emrinin iptaline karar verilmesinin isabetsiz olduğundan bahisle Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulduğu, bozmaya uyan İlk Derece Mahkemesince takibin durdurulmasına karar verildiği, alacaklı vekilinin temyiz talebinde bulunduğu anlaşılmıştır.
19.06.2021 tarihli ve 31516 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 7327 Sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik yapılmasına dair Kanunun 21.Maddesi ile 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu'na eklenen Geçici 16.maddesinde ”Kamulaştırma işlemleri tamamlanmamış veya kamulaştırması hiç yapılmamış olmasına rağmen 4/11/1983 tarihinden bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihe kadar fiilen kamu hizmetine ayrılan veya kamu yararına
ilişkin bir ihtiyaca tahsis edilerek üzerinde tesis yapılan taşınmazlara veya kaynaklara kısmen veya tamamen veyahut irtifak hakkı tesis etmek suretiyle malikin rızası olmaksızın fiilî el konulması veya hukuki el atılması sebebiyle mülkiyet hakkından doğan taleplere dair bedel ve tazminata ilişkin davalarda verilen kararlar taşınmaz mal ile ilgili ayni haklara ilişkin kararların icrasına ilişkin hükümlere göre yerine getirilir. Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce, kesinleşmemiş mahkeme kararlarına dayanılarak başlatılan icra takipleri kesinleşmiş mahkeme kararı ibraz edilinceye kadar durdurulur.” düzenlemesi yer almakta olup,anılan maddenin hukuki el atmaları da kapsadığı anlaşılmaktadır.
Somut olayda; takibe dayanak ... 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/561 E. 2019/493 K. sayılı ilamının kesinleşmeden takibe konulduğu sabit olup, temyiz inceleme tarihi itibariyle de kesinleşmediği anlaşılmıştır. Her ne kadar, İlk Derece Mahkemesince, Dairemizin bozma kararına uyularak takibin durdurulmasına karar verilmiş ise de; 04.08.2022 tarih ve 31913 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Anayasa Mahkemesi’nin 30.06.2022 tarih ve 2021/127 E.-2022/85 K. sayılı kararı ile; 7327 Sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik yapılmasına dair Kanunun 21.maddesi ile 2942 Sayılı Kamulaştırma Kanunu'na eklenen Geçici 16.maddesinin iptaline karar verildiği anlaşılmıştır.
Anayasa'nın 153. maddesi gereğince Anayasa Mahkemesinin iptal kararları, yasama yürütme ve yargı organlarını bağlar. Yayımlandığı tarihten itibaren kural olarak derhal uygulanır.
Öte yandan; bir davada mahkemenin veya tarafların yapmış oldukları bir usul işlemi nedeniyle taraflardan biri lehine, dolayısıyla diğeri aleyhine doğan ve gözetilmesi zorunlu olan hakka, usuli kazanılmış hak denilmektedir.
Yargıtay içtihatları ile kabul edilen “usuli kazanılmış hak” olgusunun, birçok hukuk kuralında olduğu gibi yine Yargıtay içtihatları ile geliştirilmiş istisnaları bulunmaktadır. Mahkemenin bozmaya uymasından sonra yeni bir İçtihadı Birleştirme Kararı (09.05.1960 gün ve 21/9 sayılı YİBK) ya da geçmişe etkili bir yeni kanun çıkması karşısında, Yargıtay bozma ilamına uyulmuş olmakla oluşan usuli kazanılmış hak hukukça değer taşımayacaktır. Benzer şekilde, uygulanması gereken bir kanun hükmünün, hüküm kesinleşmeden önce Anayasa Mahkemesince iptaline karar verilirse, usuli kazanılmış hakka göre değil, Anayasa Mahkemesinin iptal kararından sonra oluşan yeni duruma göre karar verilebilecektir (HGK'nun 21.01.2004 gün ve 2004/10-44 E., 19 K.; 03.02.2010 gün ve 2010/4-40 E., 2010/54 K. sayılı kararları).
Bu sayılanların dışında, ayrıca görev, hak düşürücü süre, kesin hüküm itirazı, harç ve maddi hataya dayanan bozma kararlarına uyulmasında olduğu gibi kamu düzeni ile ilgili konularda usuli kazanılmış haktan söz edilemez (Kuru, B.: Hukuk Muhakemeleri Usulü – C. V, 6, b ... 2001, s. 4738 vd).
Usuli kazanılmış hakkın hukuki sonuç doğurabilmesi için, bir davada ya taraflar ya mahkeme ya da Yargıtay tarafından açık biçimde yapılmış olan ve istisnalar arasında sayılmayan bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan bir hakkın varlığından söz edilebilmesi gerekir (Hukuk Genel Kurulu'nun 24/05/2017 tarih ve 2017/2-1607 Esas, 2017/968 Karar sayılı kararı).
Tüm bu yasal düzenlemeler ve Anayasa Mahkemesi’ nin 30.06.2022 tarih ve 2021/127 E.-2022/85 K. sayılı iptal kararı bir arada değerlendirildiğinde; İlk Derece Mahkemesi’nce bozmaya uyulması, borçlu lehine usuli kazanılmış hak oluşturmaz. Anayasa Mahkemesi’ nin iptal kararı üzerine takibe dayanak ilamın takibe konu edilmesi için kesinleşmesine gerek olmadığından Mahkemece, borçlunun şikayetinin reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir.
SONUÇ :Yukarıda yazılı nedenlerle 5311 sayılı Kanun ile değişik İİK'nun 364/2. maddesinin göndermesiyle uygulanması gereken 6100 sayılı HMK'nun 373/1. maddesi uyarınca, ... 13. İcra Hukuk Mahkemesi’nin 07.04.2022 tarih ve 2022/50 E.-2022/256 K. sayılı kararının BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine, dosyanın İlk Derece Mahkemesi'ne gönderilmesine, 26/09/2022 gününde oy biriliğiyle karar verildi.