Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2022/1264 Esas 2022/2680 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

İzmir 1. Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından verilen ve temyiz edilen bir davada; davacının, davalı ile yaptığı mal alım sözleşmesi uyarınca ticari mal temin edilmesi ve bu malların teslim edilmesi konusundaki anlaşmanın yerine getirilmemesi sebebiyle dava konusu çeklerin kullanılmadığını iddia ederek, davalının borçlu olmadığının tespitine ve davalılar arasındaki faktoring sözleşmeleri gereği çeklerin intikal ettiği şirketlerin işlemlerinin hukuka uygunluğunun araştırılmasına karar verilmiştir. Yargıtay Hukuk Dairesi bu kararı bozarak, davacının bedelsizlik defini ileri sürmesinin mümkün olduğunu ve faktoring işlemi taraflarına karşı davanın kabul edilmesi gerektiğini belirtmiştir. Kararda, faktoring işlemlerinin alacağın temliki hükümlerine tabi olduğu ve alacağın temliki işlemi tarafları dışındaki kambiyo borçluları bakımından başka bir hüküm uygulanacağı ifade edilmiştir. Bu çerçevede, dava konusu olan işlem tarafları açısından 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu'nun 9/2 ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 188/1. maddelerinin uygulanması gerektiği belirtilmiştir.

MAHKEMESİ :TİCARET MAHKEMESİ

Taraflar arasında görülen davada İzmir 1. Asliye Ticaret Mahkemesi’nce verilen 18.07.2016 tarih ve 2014/1453 E. - 2016/723 K. sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi asıl ve birleşen davada temlik alan davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, bazı noksanlıkların ikmali için mahalline geri çevrilen dosyanın eksikliklerin giderilmesinden sonra iade edildiği anlaşılmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçeler, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Asıl ve birleşen davada davacı vekili, asıl davada davalı ile müvekkili arasında ticari satımdan kaynaklanan mal alım sözleşmesi akdedildiğini, sözleşme uyarınca 225.000,00 TL'lik ticari mal temin edilmesi ve bu malların ne şekilde ve hangi şartlar dahilinde teslim alınacağı hususunda anlaşma imzalandığını, malların müvekkili şirkete fatura ve sevk irsaliyeleri ile birlikte teslim edilmesine müteakip ödeme aracı olarak sözleşmede belirtilen tarih ve bedelli avans çeklerinin davalı şirkete teslim edildiğini, belirlenen teslim süresinde edimlerini yerine getirmeyen davalı ile yapılan görüşmeler sonucu sözleşme konusu malların veya verilen avans çeklerinin müvekkili şirkete tesliminin istendiğini, davalı şirketin bu çeklerin bir kısmını fatura ve sevk irsaliyesi olmadan yasal mevzuata aykırı olarak davalı ... Faktöring A.Ş.' ye temlik ettiğini, malların teslim edilmediği gibi dava konusu çeklerin de iade edilmediğini ileri sürerek 42.000.- TL bedelli 20.11.2014 ve 25.12.2014 tarihli çekler yönünden borçlu olunmadığının tespitine, dava konusu çeklerin iptaline karar verilmesini talep etmiş, birleşen davada ise aynı hukuki ilişkiye dayalı olarak 30/11/2014 tarihli 42.000,00 TL bedelli çek nedeniyle borçlu olmadığının tespitini ve çekin iptalini istemiştir.
Asıl davada davalı ... Faktoring vekili, müvekkilinin 6361 sayılı Yasa' nın belirttiği tüm yükümlülükleri yerine getirmek suretiyle dava konusu çeki iktisap ettiğini, müvekkiline herhangi bir kusur isnadının mümkün olmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Asıl ve birleşen davada davalı Star Ege Ltd. Şti.'ne ait usulüne uygun tebligat yapılmış, davalı cevap dilekçesi sunmadığı gibi duruşmalara da katılmamıştır.
Birleşen davada davalı ...Ş. vekili, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece iddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre, dava konusu edilen çeklerin davacı tarafın yasal defterlerinde kayıtlı bulunduğu, davalılardan Star Ege Ltd. Şti' ne mahkeme tarafından açıklamalı defter ibraz davetiyesi çıkarılmasına rağmen davalı tarafından defterlerini sunmadığı, davalı defterleri üzerinde inceleme yapmanın mümkün olmadığı, davacı kayıtları üzerinden bakıldığında davalı taraflardan Star Ege Ltd. Şti'nin davacı şirkete 625.000,00 TL borçlu olduğu, taraflar arasında düzenlenen 17/07/2014 tarihli sözleşmenin 9/a bendi gereğince dava konusu çeklerden dolayı davacı Amerikan Kolejinin davalılardan Star Ege Ltd. Şti'ne borçlu olmadığı, dava konusu edilen çeklerin, davalı Star Ege ile davalılar Yapı Kredi Faktoring ve Eko Faktoring arasında imza altına alınan faktoring sözleşmeleri ve faturalar doğrultusunda davalılar Yapı Kredi Faktoring ve Eko Faktoring'e intikal ettiği gerekçesiyle asıl dava yönünden davanın davalı Star Ege Ltd. Şti. yönünden kabulü ile, davanın istirdat davasına dönüştüğü gözetilerek davacı tarafça yapılan 106.862,04 TL'lik ödemenin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, davanın davalı ... Faktoring A.Ş yönünden reddine, birleşen dava yönünden davanın, davalı Star Ege Ltd. Şti. yönünden kabulü ile davanın istirdat davasına dönüştüğü gözetilerek davacı tarafça yapılan 64.100,00 TL'lik ödemenin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, davanın davalı ...Ş yönünden reddine karar verilmiştir.
Karar, asıl ve birleşen davada davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava konusu çeklerin keşidecisi asıl ve birleşen davada davacı(temlik eden) Platin Kenttepe Eğitim Ltd. Şti. lehtar ve birinci ciranta asıl ve birleşen davada davalı Star Ege Otomotiv Ltd. Şti. ikinci ciranta asıl dava konusu iki çekte Yapı Kredi Faktoring A.Ş., birleşen dava konusu çekte Eko Faktoring A.Ş.'dir. 6361 sayılı Finansal Kiralama Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanunu'nun 9/2 maddesi ''Faktoring şirketi kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde kambiyo senetlerine dayalı olsa bile, bir mal ve hizmet satışından doğmuş fatura ile tevsik edilemeyen alacaklar ile kurulca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde tevsik edilemeyen mal veya hizmet satışına bağlı doğacak alacakları devir alamaz veya tahsilini üstlenemez'' hükmünü içermektedir.
Yasa metninden de anlaşılacağı üzere, faktoring şirketinin, faktoring işlemi ile devraldığı alacak, alacağın temliki hükümlerine tabidir. Nitekim, faktoring işlemlerinde alacağın temliki hükümlerinin uygulandığı Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 03.11.2010 tarih, 2010/19-488 E, 2010/557 K sayılı kararında da açıkça belirtilmiştir. Öte yandan aynı kararda faktoring işleminin müşteri (firma), faktoring şirketi (faktor) ve borçlu olmak üzere üç tarafının bulunduğu da açıklanmıştır. faktoring işleminin bu tarafları arasındaki ilişkiler yönünden 6361 sayılı Yasa'nın 9/2 ve 6098 sayılı TBK'nın 188/1. maddesi hükümlerinin uygulanması gerekir. Buna göre borçlu, faktoring işlemini öğrendiği sırada önceki alacaklısına karşı sahip olduğu def'ileri alacağı faktoring sözleşmesine dayanarak devralmış olan faktoring şirketine karşı da ileri sürebilecektir. 6361 sayılı Yasa'nın 9/2. ve TBK'nın 188/1. maddesi karşısında faktoring işleminin tarafları arasındaki ilişkiler yönünden şahsi def'ilerin ileri sürülebilmesinde faktoring şirketinin iyiniyetli ya da kötüniyetli olmasının sonuca etkisi bulunmamaktadır.
6361 sayılı Yasa'nın 9/3. maddesi, faktoring işleminin yukarıda belirtilen tarafları dışında kalan kambiyo borçluları bakımından uygulanabilecek bir hükümdür. Başka bir anlatımla, faktoring işleminin dışında bir kambiyo borçlusu varsa (keşideci, lehdar veya ciranta) onlar hakkında 6361 sayılı Yasa'nın 9/3. maddesi hükmü uygulanacaktır. Somut olayda uyuşmazlık faktoring işleminin tarafları arasında olduğundan anılan Yasa'nın 9/3. maddesi hükmünün uygulama yeri bulunmamaktadır.
Bu açıklamalar karşısında somut olayın değerlendirilmesine gelince; mahkemece asıl ve birleşen davada davacının faktoring işleminin tarafı olan asıl davada davalı Star Ege Otomotiv Ltd. Şti.'ye borçlu olmadığına hükmedilmiş olup davacının bedelsizlik defini asıl ve birleşen davada davalı ... şirketlerine karşı ileri sürmesi mümkün olduğundan davanın kabulü gerekirken somut olaya uygun düşmeyen gerekçelerle asıl davada davalı ... Faktoring A.Ş. ve birleşen davada davalı ...Ş. yönünden davanın reddi doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle asıl ve birleşen davada davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulüyle hükmün asıl ve birleşen davada davacı yararına BOZULMASINA, ödediği peşin temyiz harcının isteği halinde temyiz eden asıl ve birleşen davada temlik alan davacıya iadesine, 31/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.