Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2021/200 Esas 2022/3398 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı, Hemingway'in \"Yaşlı Adam ve Deniz\" adlı eserinin tercüme edilerek çoğaltıldığını ve yayıldığını, dava konusu kitabın bandrolsüz olarak ilk etapta 50.000 adet basılarak dağıtıldığını ve yeni baskılarının da yapılacağını ileri sürerek maddi tazminat talep etmiştir. Dava ise reddedilmiştir, çünkü dava konusu eserin bağımsız bir eser niteliğinde olduğu ve Grimmpress'e ait olduğu kabul edilmiştir.
Kanun Maddeleri:
- 5846 Sayılı FSEK'nın 6. maddesi: İşleme eserlerin, önceki eserle olan bağlantısı nedeniyle o eserle ilişkili sayılabilirse de, sahibinin hususiyetini yansıtma özelliğine sahip olması nedeniyle önceki eserden bağımsız olarak hukuki koruma altında olan yeni bir eser olduğunu
- FSEK 52. maddesi: Mali haklara dair sözleşme ve tasarrufların yazılı olması ve konuları olan hakların ayrı ayrı gösterilmesinin şart olduğu
- FSEK 49/2 maddesi: İşleme hakkının devrinde, devren iktisap eden kimse hakkında da eser sahibi veya mirasçılarının aynı suretle muvafakatinin şart olduğu

MAHKEMESİ : BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 20. HUKUK DAİRESİ

Taraflar arasında görülen davada Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 20. Hukuk Dairesi'nce bozmaya uyularak davanın reddine dair verilen 04.11.2020 tarih ve 2019/1611 E. - 2020/925 K. sayılı kararın Yargıtay'ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçeler, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, müvekkilinin 2005 yılından bu yana...'e ait tüm eserlerin mali hak sahibi ve Türkiye'deki tek yayıncısı olduğunu, davalılarca müvekkilinden izin alınmadan...'in “Yaşlı Adam ve Deniz” adlı eserinin tercüme edilerek FSEK'nın 21, 22 ve 23. maddelerine aykırı olarak işlenip, çoğaltılıp, yayıldığını, Çankaya Belediyesi’nin internet sayfasından alınan çıktılardan görüleceği üzere, dava konusu kitabın bandrolsüz olarak, ilk etapta 50.000 adet basılarak dağıtıldığını ve yeni eğitim ve öğretim yılında da söz konusu kitabın davalı taraflarca basılarak dağıtımına devam edileceğinin anlaşıldığını ileri sürerek, müvekkilinin mali haklarının ihlal edilmesi nedeniyle FSEK m.68 kapsamında 3 kat tazminat olarak fazlaya ilişkin haklar saklı kalmak üzere şimdilik 500.00.- TL maddi tazminatın davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile muhtemel tecavüzün men'ini, davalıların çoğaltarak yaydığı kitabın yeni baskılar yapmasının, çoğaltımının ve yayımının tedbiren durdurulmasını talep ve dava etmiştir.
Davalı Form Bilişim ve Kültür Hiz. A.Ş. vekili, müvekkilinin dava konusu “Yaşlı Adam ve Deniz” isimli kitabın yayın haklarını 25/10/2014 tarihli sözleşme ile dava dışı Grimm Press Ltd. isimli uluslararası firmadan 30.000,00 Amerikan Doları karşılığında satın aldığını, davacı ile sözleşme imzalayan tarafın eser ile ilgili münhasıran yetkili olduğunu kabul etmemekle birlikte bu sözleşmenin davacı tarafla Mayıs 2010 tarihinde beş yıl süre ile imzalanmış olduğunu, bu durumda Mayıs 2015 tarihinde sözleşme süresinin dolduğunu, davacının müvekkiline ait yayın haklarını ihlal ettiğini, müvekkilince dava konusu eserin bandrolsüz olarak basılıp dağıtılmadığını, ayrıca anılan kitabın değil 10 adet farklı kitabın 50.000 adet basıldığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
Davalı ... vekili, müvekkilince düzenlenen Çocuk Klasikleri Kitap Alımı Teknik Şartnamesi gereğince, diğer davalı firma ile müvekkili arasında 02/06/2015 tarihli “Dünya Klasikleri Serisi Çocuk Kitap Alımı İşine Ait Sözleşme”nin imzalandığını, müvekkilince “Yaşlı Adam ve Deniz” adlı eserin basımıyla ilgili herhangi bir talepte bulunulmadığını, kitapların içeriğiyle ilgili tüm tasarrufların diğer davalı firma tarafından yapıldığını, diğer davalı firmaca dava konusu kitabın yayın haklarını Grimm Press Ltd.'den devraldığını gösteren sözleşmenin müvekkiline sunulduğunu, bu nedenle müvekkilinin herhangi bir sorumluluğunun bulunmadığını, müvekkilince çocukların kişisel ve kültürel gelişimi için dağıtılan kitapların FSEK m.34'te öngörüldüğü şekilde eğitim ve öğretim amaçlı olduğunu, dava konusu kitabın bandrollü olarak 2.500 adet basıldığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, Dairemiz bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda, 5846 sayılı FSEK’nın 6. maddesinde, bir eserden istifade suretiyle vücuda getirilen, ancak yararlanılan eserle bağlantısı bulunan yeni fikir ve sanat ürünleri meydana getirilmesinin “işleme” olarak tanımlandığı, işleme eserlerin, önceki eserle olan bağlantısı nedeniyle o eserle ilişkili sayılabilirse de, sahibinin hususiyetini yansıtma özelliğine sahip olması nedeniyle önceki eserden bağımsız olarak hukuki koruma altında olan yeni bir eser olduğu, işleme bir eserden yararlanarak yeni bir işleme eser oluşturulmasına bir engel bulunmadığı, işleme eser oluşturulmasının, önceki eser sahibinin iznine bağlı olmadığı, ancak, işleme suretiyle oluşturulan eseri çoğaltma ve yayma hakkı önceki eser sahibinin iznine bağlı olduğu, FSEK 52. maddesi uyarınca, mali haklara dair sözleşme ve tasarrufların yazılı olması ve konuları olan hakların ayrı ayrı gösterilmesinin şart olduğu, bu itibarla, eser sahibinden lisans (ruhsat) yoluyla bir mali hak iktisap etmek isteyen kimselerin, hangi hakları devir almak istiyorlarsa mutlaka o hakları kapsayan yazılı bir sözleşme yapmaları gerektiği, öte yandan FSEK 49/2 maddesi uyarınca, işleme hakkının devrinde, devren iktisap eden kimse hakkında da eser sahibi veya mirasçılarının aynı suretle muvafakatinin şart olduğu, somut olayda davacının, dava dışı Hemingway Yabancı Ülkedeki Haklar Vakfı ile yapmış olduğu Mayıs 2010 başlangıç tarihli Yayım Lisansı Sözleşmesi ile yazar... başlığıyla yayınlanmış tüm kitaplarının Türkçe münhasır yayım lisansını 5 yıl süre ile devraldığı, davacıya sadece kitapların Türkçe çoğaltma ve yayım lisansları verildiği, sesli/sesli ve görüntülü kitap, internet üzerindeki haklar, her türlü hareketli görüntü ve TV hakları, temsil hakları gibi tüm diğer kullanım şekilleri, (subsidiary rights) asıl mali hak sahibi üzerinde bırakıldığı, davalı tarafça çoğaltılan ve yayımlanan eserin ise...’in “Yaşlı Adam ve Deniz” adlı orijinal eserinin, oldukça kısaltılmış ve basitleştirilmiş, Tayvan’da o ülke diline çevrilmesi ve resimli roman haline dönüştürülmesi suretiyle oluşturulmuş işleme bir eser ve oradan da Türkçe'ye çevrilmesi suretiyle işleme eserin işlemesi suretiyle oluşturulmuş yeni bir eser niteliğinde olduğu, somut uyuşmazlıkta davalılarca yapılan eylemin, Ernest Hemingway tarafından kaleme alınan orijinal eserin değil, bu orijinal eserin işlenmesi ile yaratılan bağımsız bir işlenme eserin, Türkçe’ye çevrilerek, çoğaltılmasından ve yayımlanmasından ibaret olduğu, davacının mali haklarının ise orijinal eserin Türkçe tercümelerine ilişkin olduğu, davacıya sadece orijinal eserin Türkçe çoğaltma ve yayım lisansları verildiği, bu durumda asıl eserle ilişkili ve işleme suretiyle oluşturulmuş olsa bile dava konusu eser bağımsız bir eser niteliğinde olduğundan, dava konusu eserden doğan hakların Grimmpress’e ve oradan hareketle davalının Grimmpress ile yapmış olduğu sözleşme uyarınca davalıya ait olduğu, dolayısıyla davalı tarafça yayım konusu yapılan ve tamamen farklı bir çevirmen tarafından çevrilen resimli çocuk hikaye/romanı niteliğindeki eserden kaynaklanan tecavüzün men'i ve maddi tazminat istemlerine ilişkin işbu davada, davacının aktif husumet ehliyetinin bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Karar, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dosyadaki yazılara, Bölge Adliye Mahkemesince HMK'nın 373/3. maddesi uyarınca uyulan bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına ve delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davacı vekilinin bütün temyiz itirazları yerinde değildir.
SONUÇ: Yukarda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz isteminin reddi ile Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın HMK'nın 370/1. maddesi uyarınca ONANMASINA, HMK'nın 372. maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, aşağıda yazılı bakiye 26,30 TL temyiz ilam harcının temyiz eden davacıdan alınmasına, 25/04/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.