Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2021/632 Esas 2022/3677 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ

Taraflar arasında görülen davada Ankara 1. Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesi’nce verilen 01.07.2015 tarih ve 2014/165 E. - 2015/209 K. sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi davacılar vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçeler, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, Türkçe’de “ŞAMPANYA olarak okunan CHAMPAGNE sözcüğünün Fransa Hükümeti tarafından 1927 yılında şarap üretimi yapılan coğrafi bölgelerin sınırlarının belirlenmesinin ardından köpüklü beyaz şaraplarıyla ünlü Fransa’nın Champagne bölgesinde üretilen ve işlenen ürünler ile ilgili “coğrafi işaret” olarak tüm dünyada tanınır hale geldiğini, 1967 yılında CHAMPAGNE, GRANGE FINE CHAMPAGNE, GRANGE VCHAMPAGNE, FINE CHAMPAGNE, EEAU-DE-VIE-De MARC DE CHAMPAGNE, PETİTE CHAMPAGNE, PETİTE FINE CAHMPAGNE ibarelerinin WIPO nezdinde menşe bölgede üretim yapanlar ile üreticilerin oluşturduğu gruplar lehine ve adına “coğrafi işaret” olarak tescil edildiğini, CHAMPAGNE sözcüğünün Türkiye’de coğrafi işaret olarak korunması amacıyla TPMK nezdinde de 16.09.2011 tarihli 2011-G-214408 sayılı başvuruya konu edildiğini, TRIPS 22/1 maddesi uyarınca coğrafi işaretin “… üye bir ülkenin toprağından veya bu toprak üzerinde yer alan bir bölge veya yöreden kaynaklanan, belirgin bir niteliği, ünü (itibarı) veya diğer özellikleri itibariyle esas olarak bu coğrafi menşeye atfedilen ürünleri tanımlamak için kullanılan işaret” şeklinde tanımlandığını, Türkiye’nin TRIPS üyeliği ve Anayasa’nın 90. maddesi gereği CHAMPAGNE ibaresinin Türkiye’de de geçerli bir coğrafi işaret olduğunu, davalı şirketin CHAMPAGNE coğrafi işaretinin ününden ve bilinirliğinden faydalanacak ve bu coğrafi işaretin ayırt ediciliğini sulandıracak şekilde 3. Sınıfta yer alan ürünler (parfüm) için 2011/21623 sayılı marka tescil başvurusunda bulunduğunu, CHAMPAGNE sözcüğünün başta köpüklü şarap dışında bir ürün ve hizmet için tescil edilebilmesinin müvekkilinin iznine bağlı olduğunu, başvurunun 193 sayılı resmi Marka Bülteninde yayınlanmasına müvekkilinin itiraz ettiğini, itirazın markanın 556 sayılı KHK’nın 7/1-c ve f bentlerine aykırı olmadığı gerekçesiyle reddedildiğini, YİDK’e yapılan itirazın da reddedildiğini, 556 sayılı KHK’nın 7/1-c maddesi uyarınca CHAMPAGNE ibaresinin coğrafi kaynak belirten bir ibare olduğunu ve tescil edilemeyeceğini, markanın KHK’nın 7/1-f maddesi gereğince coğrafi kaynak konusunda yanıltıcı olduğunu, CHAMPAGNE ibaresini 3. sınıftaki eşyalar üzerinde gören tüketicilerin markanın işletmesel kökeni konusunda hiçbir ilgisi olmadığı halde akla müvekkilinin alkollü içkilerinin geleceğini, tescilin bir bütün olarak köpüklü şarap şişesinin etiketini andırdığını, markada dikkat çeken unsurun CHAMPAGNE iberesi olduğunu diğer unsurların neredeyse okunamadığını, KHK’nın 8/3 maddesi uyarınca da markanın tescil edilemeyeceğini ileri sürerek 21.02.2014 tarihli ve 2014-M-1463 sayılı YİDK kararının iptaline, davalıya ait dava konusu 2011/21623 sayılı CHAMPAGNE ANTONİO LORENZO ibareli markanın dava devam ederken tescil edilmesi halinde hükümsüzlüğü ile sicilden terkinine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı Türk Patent Enstitüsü vekili, CHAMPAGNE ibaresinin üzerinde kullanılmak istendiği malların 3. sınıftaki “Ağartma ve temizlik amaçlı maddeler. Parfümeri; kozmetik ürünleri, kişisel kullanım amaçlı koku vericiler. Sabunlar. Diş bakımı ürünleri. Aşındırıcı ürünler (Zımpara bezleri, zımpara kağıtları, pomza taşları, pastalar dahil). Parlatma ve bakım ürünleri (deri, vinil, metal, ahşap v.b. için).” emtialar olduğunu, Türkçe’de “(isim) şampanya”, “(sıfat) şampanya rengi” anlamlarını haiz olduğunu, tescili istenen mallar itibariyle “CHAMPAGNE” ibaresinin farklı sektörlerde yaygın kullanılan bir rengi ifade ettiğini ve markanın bu ibareden farklı başka unsurları da içerdiğini, bu sebeple de başvurunun bütün olarak 556 sayılı KHK’nın 7/1-c kapsamında tanımlayıcı ya da coğrafi kaynak belirtir nitelikte olmadığını ayrıca 7/1-f kapsamında yanıltıcı olmadığını, “CHAMPAGNE ANTONIO LORENZO şekil” markasının KHK’nın 7/1-g ve (ı) maddesi kapsamında da değerlendirilmesinin mümkün olmadığını zira başvuru ile itiraza gerekçe gösterilen işaret arasında ilişkilendirilme ihtimali bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
Davalı şirket, cevap vermemiştir.
Mahkemece, dosya kapsamı ve benimsenen bilirkişi raporuna göre, dava konusu 2011/21623 kod nolu CHAMPAGNE ANTONİO LORENZO ibareli markanın 03. sınıfta yer alan “Ağartma ve temizlik amaçlı maddeler. Parfümeri; kozmetik ürünleri, kişisel kullanım amaçlı koku vericiler. Sabunlar. Diş bakımı ürünleri. Aşındırıcı ürünler (Zımpara bezleri, zımpara kağıtları, pomza taşları, pastalar dahil). Parlatma ve bakım ürünleri (deri, vinil, metal, ahşap v.b.için).” emtiaları yönünden tescil başvurusunda bulunulduğu, davacıya ait itiraza mesnet markaların 33. sınıfta yer alan “şarap” emtiası için WIPO aracılığı ile tescil edildiği, TPMK nezdinde 16.08.2011 tarihinde CHAMPAGNE ibareli markanın “şarap” emtiası yönünden “coğrafi işaret” tescil başvurusu yapıldığı ancak ülkemizde coğrafi işaret olarak henüz tescil edilmediği ancak 555 sayılı KHK’nın 2. maddesi uyarınca korumadan Paris Sözleşmesi veya Dünya Ticaret Örgütü’nü Kuran Anlaşma dahilinde başvuru hakkına sahip kişilerin de yararlanacağının belirtildiği, Ülkemizin 1995 yılından bu yana, Dünya Ticaret Örgütü’nü Kuran Anlaşma’nın eki Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Sözleşmesi’ne (Agreement on Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights: TRIPS) taraf olduğu, TRIPS uyarınca üye devletlerin, coğrafi işaretlerle ilgili asgari korumayı sağlama yükümlülüğü bulunduğu, bunun için üye devletlerin Sözleşme’deki coğrafi işaret tanımına uygun, jenerik ada dönüşmemiş, kaynak ülkede korunmakta olan coğrafi işaretleri, iç hukuk düzenlemelerinde koruma altına almak zorunda oldukları, TRIPS madde 23’te “Şarap ve Alkollü İçeceklerde Kullanılan Coğrafi İşaretler İçin Ek Koruma” getirildiği, düzenlemeye göre, şarap emtiasına ilişkin CHAMPAGNE şeklindeki coğrafi işaretin korumasının ülkemizde sadece “şarap” için geçerli olacağı, Ulusal tescil bulunmadığından, asgari korumanın bunu gerektirdiği, TRIPS madde 22/3 de yer alan “Herhangi bir Üye, mevzuatı izin verdiği takdirde veya ilgili bir tarafın talebi üzerine, bu Üye'nin ülkesinde bu mallara ait bir markada bu coğrafi işaretin kullanılması kamuyu malların gerçek menşe yeri konusunda yanıltacak nitelikte ise, menşei, belirtilen ülke olmayan mallar için, bir coğrafi işaret içeren veya bu işaretten ibaret olan bir markanın tescilini resmen reddedecek veya geçersiz kılacaktır.” şeklindeki hükmün malın aslında kaynaklanmadığı bir yeri menşei olarak gösteren (sahte) coğrafi işaretlerin marka olarak ya da markanın bir parçası olarak tescilini konusunu düzenlediği, sahte coğrafi işaretlerin marka olarak tescilinin, söz konusu işaretlerin bu türden mallar için marka olarak kullanımının kamuyu malın menşei konusunda yanıltabilecek nitelik taşıması şartıyla yasaklandığı, somut olayda CHAMPAGNE ANTONIO LORENZO markasının, CHAMPAGNE ibaresinin coğrafi işaret korumasını içeren “şarap” emtiası üzerinde değil; bu emtiadan çok farklı olan ve tamamen ilişkisiz sayılan 3. sınıf emtiaları üzerinde tescilli olduğu, markanın kapsadığı mallar farklı olduğundan, başvurunun TRIPS m. 22/3 kapsamına girmediği, her ne kadar TRIPS madde 22/4-a’da “Bir malın sunumunda veya isminde, kamuyu malın menşei konusunda yanıltacak şekilde, malın menşeinin gerçek menşei yeri dışında bir başka coğrafi bölge olduğunu gösteren veya öneren herhangi bir yolun kullanılması” yasaklanmışsa da; CHAMPAGNE ibaresinin Fransa’da bir yerleşim yerinin adı olduğu, ancak 03. sınıfta yer alan emtialar bakımından bu yer adının bir coğrafi kaynak işaret etme işlevi olmadığı gibi bu tür bir yanıltıcılığının bulunmadığı, zira doğal ürün niteliği taşımayan ve kimyasal yollarla fabrika/laboratuar koşullarında üretilen bu ürünlerin herhangi bir coğrafi bölgede üretilmesinin tüketiciler bakımından bir anlamı ya da öneminin bulunmadığı, dolayısıyla tüketicilerin CHAMPAGNE ibaresini bu tür kimyasal ürünler üzerinde gördüklerinde bir coğrafi köken düşünmeyecekleri, KHK’nın 18. maddesi uyarınca bir coğrafi işaretin farklı ürünler için marka olarak tescili/kullanımının mümkün olduğu, “şarap” emtiasından farklı ürünleri kapsayan ve ürünün coğrafi kaynağı konusunda yanıltıcılık yaratmayan “CHAMPAGNE ANTONİO LORENZO şekil” markasının tescilinin TRIPS ve 555 sayılı KHK hükümleri kapsamında davacıların “coğrafi işaret”ten doğan haklarını ihlal etmediği, CHAMPAGNE sözcüğünün Türkçe karşılığı olan ŞAMPANYA kelimesinin ülkemizde hem “köpüklü beyaz şarap” şeklinde ürünü belirtmek bağlamında isim olarak, hem de “bej tonlarını” ifade etmek amacıyla sıfat olarak kullanıldığı, bu sebeple sözcüğün menşe belirtme işlevinin Ülkemiz tüketicileri açısından oldukça zayıf olduğu, dava konusu markanın CHAMPAGNE ANTONIO LORENZO şeklinde bir bütün oluşturduğu, CHAMPAGNE ibaresinin, marka işaretinde münhasıran kullanılan ve coğrafi kaynak belirten bir ibare konumunda olmadığı, bu ibarenin, pek çok sözcük ve şekilden oluşan karma markanın bir unsuru olduğu ve bu bakımdan menşe belirtme fonksiyonunun bulunmadığı, CHAMPAGNE adlı yerleşim yerinin 03. sınıftaki ürünler ile tanınmış bir yer olmadığı, toplumun her kesiminin tüketicisi olduğu 3. sınıf emtialar bakımından markanın coğrafi kaynak belirtmekten ziyade, markanın bütünsel algısı dâhilinde ayırt edici bir işaret olarak algılanacağı, “CHAMPAGNE ANTONIO LORENZO şekil” ibareli markanın tescilinin 556 sayılı KHK’nın 7/1-c bendine aykırılık teşkil etmediği, “CHAMPAGNE ANTONIO LORENZO şekil” markasında yer alan CHAMPAGNE ibaresinin 03. Sınıfta yer alan emtialar için coğrafi kaynak belirtme işlevi bulunmadığı, markanın “üretim yeri” ya da “coğrafi kaynağı” konusunda tüketicileri yanıltmayacağı, Fransa’nın CHAMPAGNE adlı yerleşim yerinin 03. Sınıftaki ürünlere dair bir tanınmışlığı olmadığı, ortalama bir tüketicinin “CHAMPAGNE ANTONIO LORENZO şekil” markası sebebiyle ürünün menşei konusunda yanılgıya kapılmayacağı, markanın coğrafi işarete konu CHAMPANGE ürünü ile ilişkilendirilmesi ve bu ürünün menşeinden dolayı bir yanılgıya yol açmasının da hayatın olağan akışı içinde mümkün bulunmadığı, “CHAMPAGNE ANTONIO LORENZO şekil” ibareli markanın tescilinin 556 sayılı KHK’nın 7/1-f bendine aykırılık teşkil etmediği, markanın davacıların “coğrafi işaret”ten kaynaklı sınai mülkiyet haklarını ihlal etmediği, YİDK kararının iptali ve markanın hükümsüzlüğü koşullarının oluşmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Hüküm, davacılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava, markanın hükümsüzlüğü istemine ilişkindir. 555 sayılı KHK’nın 18. maddesinde, “Bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerine göre tescil için başvurusu yapılmış bir coğrafi işaret, 15 inci madde hükümlerine giren biçimde veya aynı ürünle ilgili olarak kullanılmak üzere marka olarak tescil edilmez. Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin 15'inci maddesinde belirtilen taleplerin herhangi bir markanın tescil başvurusu için ileri sürülmesi, korunan coğrafi işaretin haksız kullanımının Türkiye'de genel olarak bilinmesinden itibaren beş yıl içinde mümkündür. Aynı taleplerin tescil edilmiş bir markaya karşı ileri sürülebilmesi korunan coğrafi işaretin haksız kullanımının genel olarak bilinmesi tarihinin, markanın yayın tarihinden önce olması koşuluyla tescilinden itibaren beş yıl içinde mümkündür. Bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen talepler, ancak tescilinde kötü niyet olmayan geçerli bir coğrafi işaret için ileri sürülebilir. Birinci fıkra hükmüne aykırı olarak tescili yapılmış markalar hükümsüzdür. Bir markanın tescili için iyi niyetle başvuru yapılmış ve tescil edilmiş ise veya iyi niyetli kullanım hakkı kazanılmış ise ve tüm bunlar bu Kanun Hükmünde Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarihten önce veya coğrafi işaretin kendi menşe ülkesinde korunmasından önce olmuş ise coğrafi işaretin hak sahibine verdiği yetkiler, marka başvurusunun tesciline ve iyi niyetli kullanımına zarar vermez. Ürünün gerçek niteliği konusunda tüketicide kuşku uyandırabilecek özellikler taşıyan ve daha önce tescili yapılmış bir ticari markanın menşe adı veya mahreç işareti olarak tesciline izin verilmez.” düzenlemesine yer verilmiş olup ayrıca KHK’nın 15. maddesinde, “Coğrafi işaret başvurusu yapma hakkına sahip kişiler ile tescil edilmiş coğrafi işareti kullanım hakkına sahip kişiler, üçüncü kişiler tarafından aşağıda sayılanların yapılmasını önleme hakkına sahiptir. a) Tescilli adın ününden herhangi bir biçimde yarar sağlayacak kullanımlar veya tescil kapsamındaki ürünleri andıran yada çağrıştırabilen ürünlerle ilgili olarak tescilli adın dolaylı veya dolaysız olarak ticari amaçlı kullanımı, b) Sözcük olarak gerçek coğrafi yeri ifade etmekle birlikte halkta haksız biçimde ürünün başka yer kaynaklı olduğu izlenimini bırakan kullanımı veya korunan adın tercümesinin kullanımı veya "stilinde", "tarzında", "tipinde", "türünde", "yöntemiyle", "orada üretildiği biçimde" veya benzeri diğer açıklama veya terimlerle birlikte kullanımı, c) Ürünün iç veya dış ambalajında, tanıtım ve reklamında veya ürünle ilgili herhangi bir yazılı belgede doğal veya esas nitelik ve özellikleri ile menşei konusunda yanlış veya yanıltıcı herhangi bir açıklama veya belirtiye yer verilmesi, d) Ürünün menşei konusunda haklı yanıltabilecek biçimde ambalajlanması veya yanılgı yaratabilecek diğer herhangi bir biçimde sunulması” hususları “Korumanın Kapsamı” başlığı altında düzenlenmiştir. Buna göre 15. maddede gösterilen kullanımların coğrafi işaretlerden doğan hakka tecavüz teşkil edeceği ve ayrıca coğrafi işaretin ününden haksız şekilde yarar sağlayacak markaların tescil edilemeyeceği belirtilmiştir. Her ne kadar davalı adına tescil edilen 2011/21623 sayılı ve “Champagne Antonio Lorenzo + şekil ibareli markanın tescil kapsamının farklı olduğu gerekçesiyle mahkemece davanın reddine karar verilmiş ise de davacı şirket adına tescilli coğrafi işaretin tanınmışlık düzeyi ve ünü dikkate alındığında, davalının davaya konu bu markayı tescil kapsamındaki, 3. sınıf, “Ağartma ve temizlik amaçlı maddeler. Parfümeri ; kozmetik ürünleri, kişisel kullanım amaçlı koku vericiler. Sabunlar. Diş bakımı ürünleri. Aşındırıcı ürünler (Zımpara bezleri, zımpara kağıtları, pomza taşlarıi pastalar dahil). Parlatma ve bakım ürünleri (deri, vinil, metal, ahşap v.b. için) ürünler yönünden tescil ettirmiş olmasının, davacının üzerinden haksız faydalanma olduğu kabul edilerek, tescil başvurusuna itirazın reddine dair YİDK kararının iptaline ve markanın hükümsüzlüğüne karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile davanın reddi doğru olmamış hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarda açıklanan nedenlerle davacılar vekillerinin temyiz isteminin kabulü ile hükmün BOZULMASINA, ödediği peşin temyiz harcının isteği halinde temyiz eden davacılara iadesine, 09/05/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

MUHALEFE ŞERHİ

Dosyadaki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp değerlendirilmesinde usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamasına, özellikle davacının coğrafi işarete konu şarap emtiası ile davalının markasına konu temizlik emtiasının birbirinden ilgisiz olması, davacının coğrafi işarete konu emtiasının şarap ve içecek sınıfında tanınmış bulunması karşısında usul ve yasaya uygun mahkeme kararının onanmasına hükmetmek gerekirken aksi yöndeki çoğunluk görüşüne iştirak etmiyorum.