Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2021/1255 Esas 2022/5288 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı, tescilli faydalı model belgesine sahip olduğu makinelerin taklitlerinin davalı tarafından sergilenmesi üzerine el konulduğunu iddia ederek maddi ve manevi tazminat talep etmiştir. Mahkeme, davalının ürettiği ürünlerin davacının tescilli ürünleri ile iltibas oluşturmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar vermiştir. Ancak Yargıtay, mahkemenin yeterli araştırma yapmadığı ve FMB’deki istemlerin davalının ürünleri ile karşılaştırılmadığı için hükümde hata olduğu sonucuna vararak kararı bozmuştur. Faydalı model belgelerinin korunması 551 sayılı Patent KHK, tasarımların ise 554 sayılı Tasarım KHK hükümlerine göre sağlanmaktadır. Faydalı model belgelerinde aranan ölçüt, yeni ve sanayiye uygulanabilir olmasıdır. Patente konu bir buluşun faydalı model belgesiyle korunmasına engel bir durum yoktur ve patent korumasının dış görünümle, yani tasarımıyla ilgisi yoktur.

MAHKEMESİ :FİKRİ VE SINAİ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ SIFATIYLA)

Taraflar arasında görülen davada Bursa 3. Asliye Hukuk Mahkemesi’nce bozmaya uyularak verilen 20.10.2020 tarih ve 2019/329 E. - 2020/262 K. sayılı kararın Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçeler, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, davacı adına tescilli ... Y ve 2010/02312 Y no'lu faydalı model belgeleri bulunduğunu, davalının davacının faydalı model belgeleri kapsamında ürettiği makinelerin taklitlerini satmak üzere fuarda sergilerken şikayetleri üzerine makinelere el konulduğunu, makinelerin halen davalının iş yerinde imal edilip, satılarak davacının faydalı modelden doğan haklarına tecavüzde bulunulduğunu ve davacının maddi ve manevi zarara uğratıldığını ileri sürerek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 15.000,00 TL maddi, 5.000,00 TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek reeskont faiziyle birlikte davalıdan tahsiline ve davalının üretimine el konularak haksız fiilin engellenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, davacının iş yerinde tespiti yapılan makinelerin adına tescilli faydalı model belgesi ve henüz tescilli olmamakla birlikte faydalı model başvurusu kapsamında üretilen makineler olduğunu, bu nedenle davalının eyleminin hukuka uygun olduğunu, herhangi bir tecavüzünün söz konusu olmadığını kaldı ki, davacı makineleri ile davalının makinelerinin farklı olduğunu belirterek, davanın reddini istemiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yapılan yargılamaya, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre; davalı tarafından kullanılan ürünlerin 551 sayılı KHK’nın 48/a maddesine göre davacının tescili alınmış ürünü ile iltibas oluşturmadığı ve tasarım hakkına tecavüz fiilini oluşturmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Kararı davacı vekili temyiz etmiştir.
1- Dava, faydalı model belgesinden doğan hakka tecavüzün tespiti ve men’i ile maddi ve manevi tazminat istemlerine ilişkindir.
Patent ve faydalı model belgeler (FMB) buluş sahiplerine ilgili alanda yaptıkları yeni katkılar ölçüsünde belirli sürelerle koruma sağlar. Patent koruması için yenilik, buluş basamağı ve sanayiye uygulanabilirlik ölçütleri aranırken, faydalı model belgelerinde aranan ölçüt ise yeni ve sanayiye uygulanabilir olmasıdır. Yenilik ile kastedilen, varlığı bilinen ürünlerde daha önce bilinmeyen teknik ilerleme sağlanmasıdır. Patente konu bir buluşun faydalı model belgesiyle korunmasına engel bir durum bulunmamaktadır.
Patent ve faydalı model korumasında esas alınan unsur o ürünün işlevsel özellikleridir. Diğer bir anlatımla, bir ürünün elde edilmesinde, çalıştırılmasında, kullanılmasında sağlanan teknik faydalardır. Patent korumasının patente konu ürünün dış görünümüyle, yani tasarımıyla bir ilgisi bulunmadığı gibi, ürünü tanıtmaya yarayan markalarla da hiçbir ilgisi bulunmamaktadır.
Patent ve faydalı model koruması mülga 551 sayılı Patent KHK (6769 sayılı SMK) hükümlerine göre sağlanmaktadır. Bununla birlikte 551 sayılı KHK'nın 169. maddesi uyarınca faydalı modele konu ürünün tasarım olarak tescili mümkündür. Bu halde de tasarım, 554 sayılı Tasarım KHK hükümleri doğrultusunda da korunabilir.
Somut olayda, davacı taraf adına tescilli faydalı model belgesine göre koruma talep ettiği halde, Mahkemece 554 sayılı Tasarım KHK’nın 48/A maddesi uyarınca değerlendirme yapılması doğru olmadığı gibi, hükme esas alınması mümkün olmayan bilirkişi raporlarına istinaden daha çok marka hukukunda kullanılan “iltibas” kavramı üzerinden değerlendirme yapılması da doğru olmamıştır.
Dairemizin önceki bozma ilamlarında da ifade edildiği üzere, 551 sayılı Patent KHK'nın 166. maddesi yollamasıyla, 83. madde uyarınca, faydalı model belgesine konu buluşun hangi unsurlar için korunması gerektiği, belge ekinde bulunan “İSTEMLER” başlıklı istem setlerine göre tespit edilmelidir. Diğer bir anlatımla, FMB’deki istemlerden her birinin davalı tarafından kullanılan üründe yer alıp almadığı tek tek değerlendirilmelidir. İstemlerin birden fazla olduğu durumlarda, davalıya ait ürünün bazı istemler yönünden FMB'ne tecavüz halinde, bazı istemler yönünden ise tecavüz halinde olmaması mümkündür.
2- Dairemizin hem 22.04.2015 tarih ve 2015/537 E. - 2015/5704 K. sayılı, hem de 12.05.2019 tarih ve 2018/2353 E. - 2019/4346 K. sayılı bozma ilamlarında, davacı adına tescilli FMB’ne konu istemler ile delil tespiti anındaki özellikleri itibariyle davalıya ait olan makinenin özelliklerinin karşılaştırılması suretiyle tecavüzün var olup olmadığının tespiti cihetine gidilmesi gerektiği belirtilmiş olmasına ve bozma ilamlarına uyulmasına rağmen, Mahkemece; davacının faydalı model belgesindeki istemlerin nelerden ibaret olduğu zikredilmeksizin her iki tarafa ait makineler karşılaştırılmak suretiyle değerlendirme yapılmıştır. Oysa mahkemece yapılacak iş, TPMK’dan getirtilen 2010/2312 Y sayılı FMB'de yer alan “İSTEMLER" başlıklı bölümde “ 1- Buluş, kapı kasasına değişken ölçülerde form veren, istenilen en ve yükseklikte kesme ...” sözcükleri ile başlayan toplam 15 adet isteme konu teknik özelliklerin, tamamının ya da bazılarının davalının Diyarbakır TÜYAP fuarında tanıtımını yaptığı makinede bulunup bulunmadığı hususunda, dosyanın Ankara veya İstanbul'a gönderilerek Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi aracılığıyla, içlerinde patent vekili ve patent uzmanı bilirkişilerden rapor alınması, tecavüzün varlığının tespiti halinde ise mali müşavir bilirkişiden tazminat hususunda rapor alınması gerekirken, davalıya ait hangi tarihli olduğu bilinmeyen makine ile davacıya ait makinenin karşılaştırılması suretiyle hatalı değerlendirmeyle karar verilmesi doğru görülmemiş ve hükmün bu nedenle de davacı yararına bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz isteminin kabulü ile kararın davacı yararına BOZULMASINA, ödediği peşin temyiz harcının isteği halinde temyiz eden davacıya iadesine, 27/06/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.