Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2021/1135 Esas 2022/6966 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : İSTANBUL BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 16. HUKUK DAİRESİ




TÜRK MİLLETİ ADINA


Taraflar arasında görülen davada İstanbul 5. Asliye Ticaret Mahkemesince verilen 21.09.2017 tarih ve 2016/829 E. - 2017/687 K. sayılı kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf isteminin esastan reddine dair İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16. Hukuk Dairesi'nce verilen 30.12.2020 tarih ve 2018/390 E.- 2020/2327 K. sayılı kararın duruşmalı olarak Yargıtay'ca incelenmesi davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, duruşma için belirlenen 11.10.2022 günü hazır bulunan davacı vekili Av. ....ile davalı vekili Av. .... dinlenildikten sonra duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakıldı. Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçe, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, dava dışı 3 üncü kişi İDE Pardazan Fartak isimli şirket (alıcı) ile dava dışı Febit Foreign Trading (satıcı) isimli şirket arasındaki ticari ilişki kapsamında İDE firması tarafından İran’da kurulu Bank Mellat Bankası'nın Ferdowsî SQ isimli Tahran şubesinde 22.05.2011 tarihli ve 480.092 Euro bedelli akreditif açıldığı, söz konusu akreditifin amirinin İDE şirketi, lehdarının Febit şirketi ve amir bankanın ise Bank Mellat Ferdowsi Tahran Şubesi ile ihbar bankasının Bank Mellat Bankası’nın Merkez Şubesi, görevli bankanın ise Bank Mellat Bankası'nın İstanbul Şubesinin olduğu, akabinde akreditifin dava dışı Febit şirketi tarafından yine dava dışı Asîa Faran General Trading şirketine devredildiği, böylelikle akreditifin lehdarının Asia şirketi olduğunu, akreditif metninin 46/A maddesinde ödeme için ibraz edilmesi gereken belgelerin düzenlendiği, söz konusu belgelerin akreditifte uygulanacak olan UCP 600 düzenlemeleri ve akreditifte yer alan düzenlemeleri ve akreditifte yer alan düzenlemelere uygun olarak ihbar bankasına 08.08.2011 tarihinde ibraz edildiği, ihbar bankasının belgeleri amir banka olan Bank Mellat Tahran şubesine ilettiğini, ibraz edilen belgelerin amir banka tarafından incelendiğini, belgelerin akreditif kurallarına uygun olarak kabul edildiğini, akabinde amir banka tarafından Bank Mellat Ankara Şubesi'ne gönderilen 07.09.2011 tarihli swift mesajı ile Bank Mellat Ankara Şubesi vade günü 02.09.2012 tarihli ve 480.092 Euro’luk tutarın lehdara ödenmesi talimatının verildiğini, lehtar tarafından ibraz edilen belgelerin amir banka tarafından kabul edildiği an akreditif bedelinin lehtara ödenmesi zorunluluğunun ortaya çıktığını, ancak buna rağmen ödemekle yükümlü davalı banka tarafından tüm ihtarlara rağmen akreditif bedelinin lehtar Asia Faran şirketine ödenmediğini, amir banka tarafından Ankara Şubesi’ne gönderilen 01.07.2015 tarihli swift mesajında, akreditif metninde yer alan düzenlemelere uygun olarak ibraz edilen ve amir banka tarafından kabul edilen belgelerin tekrar ibraz edilmesinin talep edildiğini, amir banka tarafından 07.09.2011 tarihli swift mesajı ile akreditif bedelinin ödenmesi talimatı verilmesine rağmen yaklaşık 4 yıl sonra yeni belge talebinin mümkün olmayıp akreditif bedelinin ödenmesinin zaruri olduğunu, davalı tarafından akreditif bedeli ödenmediği için davalı aleyhine Asia Faran tarafından İstanbul 33. İcra Müdürlüğünün 2016/7332 sayılı dosyası ile 480.092 Euro tutarında icra takibinin başlatıldığını beyanla, icra takibine itirazın iptaline ve takibin devamına karar verilmesi talep edilmiştir.
Davalı vekili, 22.05.2011 tarihli ve 480.092,00 Euro bedelli akreditifin Bank Mellat Ferdowsi Tahran Şubesi’nden açıldığını, amir bankanın Bank Mellat Ferdowsi Şubesi olduğunu, bankanın Mellat Ankara Şubesi’nin ihbar eden banka olduğunu, lehtar Asia Faran tarafından gönderilen ihbar mektubunda, ihbarın ve akreditif metninin ödeme taahhüdünü taşımamak üzere gönderildiğinden bahsedildiğini, akreditifin teyitli olmadığını, müvekkili bankayı taahhüt altına sokacak bir mahiyet arz etmediğini, husumetin tamamen Bank Mellat Ferdowski Tahran Şubesi’ne tevcih edilmesi gerektiğini, davanın Tahran'da açılması gerekirken İstanbul’da açıldığı ve buna itirazlarının bulunduğunu, davacının Türkiye'de ikametgâhının bulunmadığını, satıcı firmanın başlangıçta Febit Foreign Trading olduğunu, sonradan yapılan değişiklikle Asia Faran şirketi olduğu, alıcının ise Tahran'daki İde Pardazan Fartak Co isimli firma olduğu, yükleme yerinin Birleşik Arap Emirlikleri boşaltma yerinin ise İran'daki Bandar Bushehr olduğunu, açılan akreditifin ihbar bankasının Bank Mellat Ankara Şubesi olduğunu, 20.07.2011 tarihli ise mesajına göre akreditife ilişkin yükleme evraklarının müşteri talimatı doğrultusunda amir bankaya ramiz mektubu eşliğinde 18.08.2011 tarihinde gönderildiğini, 07.09.2011 tarihinde ise amir bankadan vade tarihi olan 02.09.2012 tarihinde 480.092 Euro’yu hesabına göndermek için yetkilendirildiğini, swift mesajının Bank Mellat Ankara Şubesi’ne gönderildiği bununla birlikte akreditif bedelinin Bank Mellat Ankara Şubesi'ne gönderilmediğini, 17.08.2011 tarihinde Asia Faran firması tarafından müvekkili bankaya gönderilen iskonto ve temlik talebinin müvekkili Bankanın Müdürler Kurulunca değerlendirildiğini, teklif onaydan geçmeden önce uygulama gereği malların İran'a girişinin yapıldığına dair gümrük belgesinin istenildiğini, 01.07.2015 tarihinde amir bankadan gelen mesajda, alıcının malları gümrükten çektiğine dair gümrük belgesinin bankaya sunulmadığını, gümrükte SW/V1327/BA referans numaralı konşimentoya ait herhangi bir malın boşaltılmadığını, müşterinin malları ihraç ettiğini, yüklediğine ve boşaltma limanında boşalttığına dair yeterli kanıt sunamadığını, ihbar banka olarak Bank Mellat Ankara Şubesi’nin üzerine düşen görevi ifa ettiği ifade olunarak davanın reddine karar verilmesi talep edilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince, İran'da mukim IDE Partazan Fartak firması ile Febit For eign firması arasında hasarlı demir çubukların alım satımı konusunda sözleşme akdedildiği, 22/05/2011 tarihinde amir banka olan Bank Mellat Ferdowsi SQ Şubesi’nden 480.252-Euro tutarında lehtarı satıcı Febit Foregn olan vadeli ve gayri kabili rücü akredidifin açıldığı, akreditifin amirinin alıcı IDE Partazan olduğu, amir bankasının Bank Mellat Ferdowsi Tahran Şubesi, ihbar bankasının Bank Mellat Ankara Şubesi, görevli bankanın ise Bank Mellat İstanbul Şubesi olduğu, satıcı Febit Foreng tarafından akreditifin Asia Faran şirketine devir edildiği, Asia Faran Şirketinden de dosyamız davacısı ...' e temlik edildiği, UCP 600 kurallarına göre; ihbar bankasının ve görevli bankanın ödeme yükümlülüklerinin bulunmadığı, akreditif işlemlerinde ihbar bankası ile görevli bankanın her hangi bir ödeme taahhüdünü içeren teyit vermediği, teyidin verilmediği durumlarda ihbar bankasına ve görevli bankaya ödeme sorumluluğunun yüklenemeyeceği, amir banka olan Bank Mellat Ferdowsi Şubesi 07/09/2011 tarihinde gönderdiği Swift mesajı ile ödeme vadesini ve ödeme tutarını teyit ettiği, böylelikle UCP 600 e göre kesin olarak akreditif lehtarına yönelik vadeli ödeme taahüdü altına girdiği, amir bankanın UCP 600 madde 7-b ve c fıkraları uyarınca akreditifi açtığı andan itibaren ibrazı karşılamakla dönülmez bir şekilde yükümlülük altına girdiği, ancak amir bankanın alacağın iskontosu alacağı ile talep edilen ancak ibraz edilmeyen gümrük belgelerinin akreditifte ibrazı istenilen bir belge gibi kabul ederek ödeme yapmaktan kaçındığı, bu şekli ile 07/09/2011 tarihli mesajı ile çeliştiği, gümrük belgesinin ibraz edilmediği belgesinin ihbar bankası olan Bank Mellat Ankara Şube müdürüne iletildiği, söz konusu gümrük belgesinin alıcı tarafından ibraz edilmediği ve ilgili gümrük idaresininde her hangi bir mal girişi olmadığı yönündeki beyanını bildiren ve lehtarın konuya açıklık getirmek için yeterli bilgi ve ek bilgi sağlamasını talep eden Swift mesajının amir bankadan ihbar bankasına yaklaşık 4 yıl sonra 01/07/2015 tarihinde iletildiği, amir bankanın bu süre zarfında alıcıdan talep ettiği, alıcının temin edemediği bilgi belgeyi akreditife uygulamaya çalıştığı bu şekli ile ödemenin engellendiği, gümrük belgesinin temin edilmemesi ile ilgili olarak amir banka Bank Mellat Ferdowsi SQ şubesi tarafından 18/05/2015 ve 01/07/2015 tarihlerine kadar beklendiği, amir bankanın 07/09/2011 tarihli borçlanma mesajından sonra UCP 600 anlamında hiçbir şekilde ödemeden kaçınma durumunda olmadığı, ihbar bankası Mellat Ankara şubesinin 18/09/2012 tarihinde gönderilen 07/09/2011 tarihli borçlanma mesajına atıfta bulunulan ödemenin akıbetini sorgulayan mesajın amir banka olan Bank Mellat Ferdowsi SQ şubesince yanıtsız bırakıldığı, 18/09/2012 tarihli mesajın yanıtsız bırakılması üzerine ihbar bankası tarafından gönderilen 19/11/2014 tarihli mesajında yanıtsız kaldığı, ihbar bankası tarafından 16/04/2015 tarihinde Bank Mellat Ferdowsi SQ şubesine gönderilen ödemeye ilişkin 3. mesajında yanıtsız bırakıldığı, ihbar bankası olan Bank Mellant Ankara şubesi ile görevli banka olan Bank Mellat İstanbul şubesinin akredidifi teyit ettiğini açık şekilde lehtara bildirmediği bu sebep ile teyit bankası konumuna gelmedikleri, görevli banka olarak yer alan Bank Mellant İstanbul merkez şubesininde UCP 600 madde 12 a ve c fıkraları çerçevesinde hareket ettiği, görevli bankanın lehtara karşı UCP 614 a ve b fıkralarında açıklanan inceleme ve bildirim sürelerine ilişkin kurallar ile bağlı olmadıkları, vesaik inceleme süresi için belirlenen sürenin kaçırıldığı bu nedenle lehtara karşı vesaikin akreditif şartlarına uygun olmadığı hakkından mahrum kalındığı, görevli bankanın lehtara karşı ödeme yükümlülüğü altında kaldığı iddialarının dinlenilmesinin mümkün olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş; bu karara karşı davacı vekili istinaf yoluna başvurmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesince, amir banka Bank Mellat Ferdowsi Şubesi'nin 07/09/2011 tarihinde gönderdiği Swift mesajı ile ödeme vadesini ve ödeme tutarını teyit ettiği ancak daha sonra, amir bankanın lehtarın 17/08/2011 tarihli alacağın iskontosu talebi sonrasında, talep edilen ancak ibraz edilmeyen gümrük belgelerinin akreditifte ibrazı istenilen bir belge gibi kabul ederek ödeme yapmaktan kaçındığı,gümrük belgesinin temin edilmemesi ile ilgili olarak amir banka Bank Mellat Ferdowsi SQ şubesi tarafından 18/05/2015 ve 01/07/2015 tarihlerine kadar beklendiği, ihbar bankası Mellat Ankara şubesinin 18/09/2012 tarihinde gönderilen 07/09/2011 tarihli borçlanma mesajına atıfta bulunulan ödemenin akıbetini sorgulayan mesajın amir banka olan Bank Mellat Ferdowsi SQ şubesince yanıtsız bırakıldığı, 19/11/2014 tarihli ve 16/04/2015 tarihli üç mesajında yanıtsız bırakıldığı, dava dışı amir banka tarafından 02/09/2012 tarihinde yapması gereken ödeme yapılmadığı, hesabını ödeme için hazır hale getirmediği, davalı bankanın ödeme taahhüdünü içeren teyidini lehtara iletmediği, rambursman taahhüdünün de bulunmadığı, teyit bankasının sorumluluğuna tabi olmayacağı, dava dışı amir banka tarafından 02/09/2012 tarihinde yapması gereken ödeme yapılmadığı, hesabını ödeme için hazır hale getirmediğinden, davalının ödeme yükümlülüğü altında bulunmadığı, davanın reddi kararının yerinde olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Kararı davacı vekili temyiz etmiştir.
Yapılan yargılama ve saptanan somut uyuşmazlık bakımından uygulanması gereken hukuk kuralları gözetildiğinde İlk Derece Mahkemesince verilen kararda bir isabetsizlik olmadığının anlaşılmasına göre yapılan istinaf başvurusunun HMK'nın 353/b-1 maddesi uyarınca Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddine ilişkin kararın usul ve yasaya uygun olduğu kanısına varıldığından Bölge Adliye Mahkemesi kararının onanmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarda açıklanan nedenlerle, davacı vekilinin temyiz isteminin reddi ile Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın HMK'nın 370/1. maddesi uyarınca ONANMASINA, HMK'nın 372. maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, takdir olunan 8.400,00 TL duruşma vekalet ücretinin davacıdan alınarak, davalıya verilmesine, aşağıda yazılı bakiye 21,40 TL temyiz ilam harcının temyiz eden davacıdan alınmasına, 13/10/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.