Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2021/1830 Esas 2022/7465 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ : BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ 13. HUKUK DAİRESİ

Taraflar arasında görülen davada İstanbul 6. Asliye Ticaret Mahkemesince verilen 24.05.2018 tarih ve 2015/721 E. - 2018/560 K. sayılı kararın davalılar ... A.Ş. vekili ve Yapı Kredi Bankası A.Ş. vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf istemlerinin esastan reddine dair İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi'nce verilen 24.12.2020 tarih ve 2018/1453 E. - 2020/1550 K. sayılı kararın Yargıtay'ca incelenmesi davalı Yapı Kredi Bankası A.Ş. vekili tarafından duruşmalı, davalı ... A.Ş. vekilince duruşmasız olarak istenmiş ve temyiz dilekçelerinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, duruşma için belirlenen 25.10.2022 günü başkaca gelen olmadığı yoklama ile anlaşılıp hazır bulunan davalı ... A.Ş. vekili Av. Irmak Akış davalı Yapı Kredi A.Ş. vekili Av. ... dinlenildikten sonra duruşmalı işlerin yoğunluğu ve süre darlığından ötürü işin incelenerek karara bağlanması ileriye bırakıldı. Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçeler, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, davalılardan ... A.Ş'nin bayilik sözleşmesi imzalanmadan önce aynı adreste Kuruçeşme Akaryakıt Sanayi Ticaret Ltd. Şti. adlı şirket ile bayilik ve kiracılık sözleşmesi yapmış olduğunu, davalı şirketin tüm Türkiye'de kullanılan ve bankalar ile yaptığı anlaşmalar çerçevesinde işleyen ''otobilim'' adli bir sistemi bulunduğunu, sistemin tüketicilerin akaryakıt almaları sırasında kendilerinde bulunan kartın veya plakanın sisteme girmesi ile yakıt bedelinin otomatik olarak banka hesaplarından kesilerek satıcının banka hesabına aktarılması şeklinde olduğunu, davalı Yapı Kredi Bankası A.Ş ...Şubesi yetkililerinin davacının faaliyetine başlamasından sonra istasyona gelerek tüm pos cihazlarını değiştirdiklerini ve davacı ile fiilen çalışmaya başladıklarını, böylece davacı unvanının Kuruçeşme Petrol Nakliyat Sanayi Ticaret Ltd. Şti. olduğu konusunda da bilgilendirilmiş olduğunu, otomobilim sisteminin Opet ile yaptıkları yazışma neticesinde yeni şirket adına tanımlanacağının söylendiğini, davacının sözü edilen banka ile çalışmaya devam ederken bir süre sonra Otobilim sisteminden yapılan satış bedellerinin hesaplarına geçmediğini öğrendiklerini, aynı şekilde Garanti Bankası Ortaköy Şubesindeki hesaplar kontrol edildiğinde burada da yapılan satışların hesaba geçmediğini gördüklerini, banka yetkilileri ile yapılan görüşmede Otobilim Sistemine tanımlı şirketin unvan benzerliği olan Kuruçeşme Akaryakıt Sanayi Ticaret Ltd. Şti olduğunu ve satış bedellerinin bu şirket hesaplarına geçtiği şeklinde bilgi alındığını ileri sürerek, unvan benzerliği bulunan davalı şirketin hesabına aktarılan toplam 207.040,14 TL'nin kesinti tarihinden itibaren işleyecek en yüksek banka faizi ile birlikte müşterek ve müteselsilen davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
Davalılar vekilleri davanın reddini savunmuştur.
İlk Derece Mahkemesince, davacının davasının davalı Kuruçeşme Akaryakıt Sanayi Tic. Ltd. Şti yönünden sıfat yokluğu nedeniyle husumetten reddine, davacının davasının davalı ... A.Ş ve davalı Yapı Kredi Bankası A.Ş (...Şubesi) yönünden tam kabulü ile 207.040,14 TL alacağın 05/05/2014 tarihinden itibaren işleyecek ticari temerrüt faizi ile birlikte davalı ... A.Ş ve davalı Yapı Kredi Bankası A.Ş (...Şubesi) 'den müştereken müteselsilen tahsilen davacıya verilmesine karar verilmiş ve karara karşı davalı Yapı Kredi Bankası A.Ş. vekili ve davalı ... vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesince, duruşma açılarak, yeniden bilirkişi incelemesi yapılmak suretiyle davalılardan ... A.Ş. ile Yapı Ve Kredi Bankası A.Ş.'nin istinaf taleplerinin HMK'nın 353/1-b1.mad.uyarınca ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Kararı davalılardan ... A.Ş. ile Yapı Ve Kredi Bankası A.Ş. vekili temyiz etmiştir.
1- Dava, davacı ile davalılardan ... A.Ş. arasında 03/05/2012 tarihinde imzalanan bayilik sözleşmesi uyarınca ''otobilim'' adlı satış sistemi nedeniyle davalı banka tarafından davacıya yapılması gereken ödemenin aynı yerde davacıdan önce faaliyet gösteren davalılardan Kuruçeşme Akaryakıt Sanayi Ticaret Ltd Şti hesabına ödeme yapılması nedeniyle zararının tazmini talepli alacak davasıdır.
Bölge Adliye Mahkemesince, ilk derece yargılamasında görülen eksikliğin duruşma açılmak suretiyle tamamlandığı anlaşıldığından, HMK’nın 353/1-b-3. maddesi gereğince duruşma açılmaksızın tamamlanabilecek yargılama eksikliklerinin varlığı durumunda dahi, Bölge Adliye Mahkemesince esastan yeni bir karar verilmesinin gerekli kılınmış olduğu nazara alındığında, yargılamadaki eksikliğin duruşma açılarak giderilmesi hallerinde, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilemeyeceği, bu gibi hallerde de esastan yeni bir hüküm kurulması gerektiği kuşkusuzdur. Aksi halde, incelenen kararda olduğu gibi, bir yandan kararın gerekçesinde yargılama eksikliğine ve bunun giderildiğine değinilirken, bir yandan da ancak ilk derece yargılamasında usul ve yasaya hiçbir aykırılık bulunmayan hallerde verilmesi gereken istinaf başvurusunun esastan reddi biçimindeki hüküm fıkrası arasında çelişki ve infazda tereddüt oluşacağı, bu durumun ise kanuna açık aykırılık nedeniyle re’sen bozma nedeni teşkil edeceği açıktır.
Mahkemece davanın, davalı Kuruçeşme Akaryakıt Sanayi Tic. Ltd. Şti yönünden sıfat yokluğu nedeniyle husumetten reddine, davacının davasının davalı ... A.Ş ve davalı Yapı Kredi Bankası A.Ş (...Şubesi) yönünden tam kabulü ile 207.040,14 TL alacağın 05/05/2014 tarihinden itibaren işleyecek ticari temerrüt faizi ile birlikte davalı ... A.Ş ve davalı Yapı Kredi Bankası A.Ş (...Şubesi) 'den müştereken müteselsilen tahsilen davacıya verilmesine karar verilmiştir. Karara karşı davalı Yapı Kredi Bankası A.Ş. vekili ve davalı ... vekilinin istinaf başvurusu üzerine Bölge Adliye Mahkemesince, mahkemece alınan bilirkişi kök raporuna her iki taraf vekilinin de itiraz ettiği, bilirkişi heyetinden alınan ek rapor, tarafların itirazlarını karşılar nitelikte olmadığı gibi rapor içeriğinin de taraflar arasındaki uyuşmazlığı çözümler nitelikte olmayıp denetime elverişli olmadığı, eksikliğin ancak duruşma açılarak yeni bir bilirkişi raporu ile giderilebileceği gerekçesiyle, istinaf incelemesinin HMK 356.ve 358. maddeleri uyarınca duruşmalı yapılmasına karar verilerek dosya kapsamına göre rapor alınmış ve neticeten davalılardan ... A.Ş. ile Yapı Ve Kredi Bankası A.Ş.'nin istinaf taleplerinin HMK'nın 353/1-b1.mad.uyarınca ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Oysa yukarıda açıklanan kanun hükmü gereği, Bölge Adliye Mahkemesince yeniden esas hakkında bir karar tesis edilmesi gerekmekte olup, HMK 356/2 maddesi kapsamında istinaf başvurusunun reddine karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın öncelikle bu nedenle ve HMK’nın 369/1. ve 371. maddeleri uyarınca bozulması gerekmiştir.
2- Bozma sebep ve şekline göre, davalılardan ... A.Ş. vekili ile Yapı ve Kredi Bankası A.Ş. vekilinin temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle İlk Derece Mahkemesince verilen karara yönelik istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının re’sen BOZULMASINA, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalılardan ... A.Ş. vekili ile Yapı Ve Kredi Bankası A.Ş. vekilinin temyiz itirazlarının bu aşamada incelenmesine yer olmadığına, HMK'nın 373/2. maddesi uyarınca dava dosyasının Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, takdir olunan 8.400,00 TL duruşma vekalet ücretinin davacıdan alınarak, temyiz eden davalılara verilmesine, ödedikleri peşin temyiz harcının istekleri halinde temyiz edenlere iadesine, 27/10/2022 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

MUHALEFET ŞERHİ

Dava, davacı ile davalılardan ... A.Ş. arasında 03/05/2012 tarihinde imzalanan bayilik sözleşmesi uyarınca "otobilim" adlı satış sistemi nedeniyle davalı banka tarafından davacıya yapılması gereken ödemenin aynı yerde davacıdan önce faaliyet gösteren davalılardan Kuruçeşme Akaryakıt Sanayi Ticaret Ltd Şti hesabına ödeme yapılması nedeniyle zararının tazmini talepli alacak davasıdır.
Mahkemece davanın, davalı Kuruçeşme Akaryakıt Sanayi Tic. Ltd. Şti yönünden sıfat yokluğu nedeniyle husumetten reddine, davacının davasının davalı ... A.Ş ve davalı Yapı Kredi Bankası A.Ş (...Şubesi) yönünden tam kabulü ile 207.040,14 TL alacağın 05/05/2014 tarihinden itibaren işleyecek ticari temerrüt faizi ile birlikte davalı ... A.Ş ve davalı Yapı Kredi Bankası A.Ş (...Şubesi)'den müştereken müteselsilen tahsilen davacıya verilmesine karar verilmiştir. Karara karşı davalı Yapı Kredi Bankası A.Ş vekili ve davalı ... vekilinin istinaf başvurusu üzerine Bölge Adliye Mahkemesince, mahkemece alınan bilirkişi kök raporuna her iki taraf vekilinin de itiraz ettiği, bilirkişi heyetinden alınan ek rapor, tarafların itirazlarını karşılar nitelikte olmadığı gibi rapor içeriğinin de taraflar arasındaki uyuşmazlığı çözümler nitelikte olmayıp denetime elverişli olmadığı, eksikliğin ancak duruşma açılarak yeni bir bilirkişi raporu ile giderilebileceği gerekçesiyle, istinaf incelemesinin HMK 356. ve 358. maddeleri uyarınca duruşmalı yapılmasına karar verilerek dosya kapsamına göre rapor alınmış ve niteceten davalılardan ... A.Ş ile Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.'nin istinaf taleplerinin HMK'nın 353/1-b1.mad.uyarınca ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Sayın çoğunlukla aramızdaki görüş ayrılığı, Bölge Adliye Mahkemesinin bir takım ek deliller topladıktan sonra, ilk derece mahkemesiyle aynı sonuca varması halinde yeni hüküm kurmasının zorunlu olup olmadığı, başka bir deyişle esastan ret kararı verip veremeyeceği hususundan kaynaklanmaktadır.
Konuyu değerlendirmeye geçmeden evvel HMK'nun konuya dair hükümlerine ve özellikle 22.07.2020 tarihli değişikliğe göz atmakta fayda bulunmaktadır.
HMK'daki konuya dair düzenleme:
Duruşma yapılması ve karar verilmesi (2)
MADDE 356- (1) 353 üncü maddede belirtilen haller dışında inceleme, duruşmalı olarak yapılır. Bu durumda duruşma günü taraflara tebliğ edilir.
Şeklinde iken, 22.07.2020 gün ve 7251 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonucunda aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
(2) (Ek:22/072020-7251/36 md) Duruşma sonunda bölge adliye mahkemesi istinaf başvurusunu esastan reddetmek veya ilk derece mahkemesi hükmünü kaldırarak yeniden hüküm kurmak dâhil gerekli kararları verir.
7251 sayılı Kanunla eklenen fıkra uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi duruşma açıp ilave delil toplamasına rağmen ilk derece mahkemesi kararın yönelik istinaf itirazlarını yerinde olmadığı ve dolayısıyla kararın isabetli olduğu kanaatine varırsa esastan ret şeklinde hüküm kurma yetkisine de haiz olacaktır. Zira bu halde Bölge Adliye Mahkemesi ilave tahkikat yapmasına rağmen ilk derece mahkemesinin kararının yerinde olduğu sonucuna varmış bir başka deyişle istinafa konu kararı ilave gerekçe koymak suretiyle teyit etmekle yetinmiştir.
Değilse, bahsi geçen değişikliğin başka türlü yorumlanması, 2020 yılında yapılan değişikliği işlevsiz bırakacak, fiilen yürürlüğe girmeme gibi bir durumla karşılaşıcaktır. Bu arada, esastan retle sonuçlanan binlerce Bölge Adliye Mahkemesi kararının sair temyiz itirazlarına girilmeksizin usul bozmalarına konu yapılması Anayasanın 141. maddesinde "Davaların en az giderle ve mümkün olan süratle sonuçlandırılması, yargının görevidir" ve buna paralel HMK madde 30 yer alan: "Hakim yargılamanın makul süre içinde ve düzenli bir biçimde yürütülmesini ve gereksiz gider yapılmamasını sağlamakla yükümlüdür" şeklindeki emredici usul ekonomisi ilkesiyle de bağdaşmayacaktır.
Yukarıda açıklanan gerekçelerle Dairemizce işin esasına girilerek sair temyiz itirazlarının incelenmesi gerekirken yazılı gerekçeyle usul bozulması yapılması şeklinde tezahür eden çoğunluk görüşüne iştirak etmiyoruz.