Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2022/3675 Esas 2022/9658 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı, davalıların muvazaa yoluyla tapulu olmayan gayrimenkulleri tapulu gibi gösterdiğini iddia ederek tapu iptali ve tescil davası açmıştır. Mahkeme davayı reddetmiştir. Ancak temyiz incelemesi sonucunda muvazaa olgusu göz önüne alınmadan karar verildiği belirtilerek hüküm bozulmuştur. Türk Borçlar Kanunu'nun 19. maddesi muvazaa hukuksal nedenine dayalı iptal davasını düzenler. Muvazaa nedeniyle hakları ihlal olan 3. kişiler işlem geçersizliğini ileri sürebilirler. Muvazaa için alacağın varlığı ve ödenmesinin önlenmesi amacı gerekir. Bu konuda karar verilmesi gerekiyordu. Karara göre Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 33. maddesi gereği hakim resen Türk hukukunu uygulamak zorundadır.

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

Taraflar arasındaki muvazaaya dayalı tapu iptali ve tescil davasının yapılan yargılaması sonunda; kararda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine dair verilen hükmün süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği düşünüldü:
K A R A R

Davacı vekili, davalılar üzerine haksız olarak tapulu bulunan gayrimenkullerin tapularının muvazaa sebebiyle iptaline ve muvazaalı devir yapan ... İnş. Nakl. Tur. Petrol. Ür. Kimyevi Mad. San ve Tic Ltd. Şti adına tesciline, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalıya tahmiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılar davanın reddini talep etmiştir.
Mahkemece toplanan deliller ve tüm dosya kapsamına göre davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
Dava, Türk Borçlar Kanunu'nun 19. maddesinde düzenlenen dava konusu işlemin danışıklı (muvazaalı) yapıldığı iddiasına dayalı tasarrufun iptali istemine ilişkindir. HMK'nun 33.maddesine göre Hakim, Türk hukukunu resen uygulamak zorundadır. Bir davada olayları belirtmek ve açıklamak taraflara, hukuki nitelendirme Hakime aittir. Bu nedenle tarafların hukuki nitelendirmeyi doğru yapmak zorunluluğu yoktur. Başka bir ifade ile Hakim, bildirilen hukuki sebeplerle bağlı olmayıp, hukuki sebebi kendiliğinden bulup uygulamakla sorumludur.
Dava dilekçesindeki ileri sürüşe ve yargılama sırasındaki sözlü ve yazılı açıklamalara göre dava niteliği itibarıyla TBK 19.maddesinde tanımını bulan muvazaa hukuksal nedenine dayalı iptal davasıdır. Muvazaa davası borçlunun yaptığı tasarrufi işlemlerin gerçekte hiç yapılmamış olduğunu tesbit ettirmeyi amaçlar. Bu sebeple kural olarak muvazaa nedeniyle hakları ihlal olunan ve zarar gören 3.kişiler tek taraflı veya çok taraflı hukuki işlemlerin geçersizliğini ileri sürebilirler.
Kişinin danışıklı işlem ile hakkının zarar gördüğünün benimsenebilmesi için onun danışıklı işlemde bulunandan bir alacağının var olması ve bu alacağın ödenmesinin önlemek amacıyla danışıklı bir işlem yapılması gerekir. Davacının bu davadaki amacı alacağını tahsil edebilmek için muvazaa nedeniyle temelde geçersiz olan işlemin hükümsüzlüğünü sağlamaktır.
Somut olayda; davacı tarafın davalı ... İnşaat Hakl. Tur. Pet. Ür. Kimyevi Mad. San ve Tic. Ltd. Şti’nden alacaklı olduğunu, davalı borçlu aleyhine Karşıyaka 2. İcra Müdürlüğü’nün 2020/1942 sayılı dosya ile takip yapıldığını, takibin kesinleştiğini, alacağın davalı borçlu ile yapılan taşınmaz satış sözleşmesine istinaden devredilen davaya konu 29 adet dairenin satış bedelinin tahsil edilememesinden kaynaklandığını, davalı borçlunun alacaklılardan mal kaçırmak amacıyla söz konusu 29 taşınmazı muvazaalı olarak diğer davalılara devrettiğini iddia ettiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece yukarıda açıklandığı üzere TBK 19 hükmü gereğince davanın değerlendirilerek sonucuna göre karar verilmesi gerekirken muvazaa olgusu hiç değerlendirilmeksizin karar verilmesi doğru görülmemiştir.
2- Bozma neden ve şekline göre davacı vekilinin sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, (2) nolu bentte açıklanan nedenlerle davacı vekilinin sair temyiz itirazlarının şimdilik incelenmesine yer olmadığına, peşin alınan harcın istek halinde temyiz eden davacıya geri verilmesine 29/06/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.