Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2022/1447 Esas 2022/9930 Karar Sayılı İlamı

YARGITAY
4. Hukuk Dairesi

BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİNİN KESİN NİTELİKTEKİ KARARLARI ARASINDAKİ UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ KARARI

I- UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ KONUSUNDAKİ BAŞVURU
... ve Doğ-Pa Ltd. Şti. vekili Av. ... ...Bölge adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulu’na verdiği 15/12/2021 tarihli dilekçe ile, ...Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında farklılık bulunduğunu belirterek, 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 35. maddesinin 1. fıkrasının 3. bendi gereğince ...Bölge adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunca uyuşmazlığın giderilmesi amacıyla Yargıtayın ilgili Dairesinden karar alınması için sürecin işletilmesini talep etmiştir.
II- ...BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULUNUN KARARI VE UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİNİN KONUSU
Yukarıda açıklanan talep üzerine konu 27/12/2021 tarihinde yapılan toplantıda ...Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunda görüşülmüş; isteme konu ...Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesinin 2021/2115 esas, 2021/1979 karar sayılı kararı ile ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin 2021/1672 esas, 2021/1483 karar sayılı kesin nitelikteki kararlarının aynı konuya ilişkin olmakla birlikte aralarında farklılık bulunduğu saptandıktan sonra, ...Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesinin kesin nitelikteki 2021/2115 esas, 2021/1979 sayılı kararı doğrultusunda uyuşmazlığın giderilmesinin hukuka uygun olacağı görüşü belirtilerek, 5235 sayılı Kanun’un 35. maddesinin 1. fıkrasının 3. bendi uyarınca uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin Dairemizden bu konuda bir karar verilmesinin istenilmesine karar verilmiştir.
III- UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KESİN NİTELİKTEKİ KARARLAR VE GEREKÇELERİ
A) ...Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesinin 2021/2115 esas, 2021/1979 karar sayılı kararında; “...1. Asliye Hukuk Mahkemesinde ticaret mahkemesi sıfatıyla ölüm nedeniyle işleten, sürücü ve sigorta şirketi aleyhine açılan maddi ve manevi tazminat istemiyle 06/01/2017 tarihinde açılan davada, ilk derece mahkemesince Hakimler ve Savcılar Genel Kurulunun 07/07/2021 tarihli kararının yürürlüğünden sonra ...Asliye Ticaret Mahkemesinin görevli ve yetkili hale geldiği gerekçesiyle davanın usulden reddine dair kararın istinaf edilmesi üzerine dosyayı inceleyen ...Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi 2021/2115 esas, 2021/1979 karar sayılı kararı ile davanın mutlak ticari dava olduğu ve Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunun 01/09/2021 tarihinden itibaren uygulanması gereken 608 sayılı kararına rağmen taraflar arasındaki uyuşmazlığın gerçekleşme tarihinden önce açılmış olan bu ticari davada doğal hakim ilkesi gereğince yetkili ve görevli mahkemenin ticaret mahkemesi sıfatıyla ...1. Asliye Hukuk Mahkemesi olduğu” gerekçesiyle, davacılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, dosyanın esastan yargılama yapılması için mahkemesine gönderilmesine kesin olarak karar verilmiştir.

B) ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin 2021/1672 esas, 2021/1483 karar sayılı kararında; “davacı tarafından hasımsız çek iptali istemiyle ...1. Asliye Hukuk Mahkemesinde ticaret mahkemesi sıfatıyla dava açıldığı, mahkemece Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurulunun 608 sayılı kararı gerekçe gösterilerek görevsizlik kararı verildiği ve dosyanın ... 3. Asliye Ticaret Mahkemesine gönderildiği, bu mahkemenin de Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurul kararının geçmişe yürütülemeyeceği gerekçesi ile karşı görevsizlik kararı vererek olumsuz görev uyuşmazlığının çözümü için dosyayı ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesine gönderdiği, anılan dairenin kararında her ne kadar dava tarihinde İnegöl’de ayrı bir asliye ticaret mahkemesi bulunmamakla birlikte, dava tarihinden sonra Hakimler ve Savcılar Genel Kurulunun yargı çevresinin ... ilinin mülki sınırları olarak belirlenmesine yönelik 07/07/2021 tarih ve 608 sayılı kararı uyarınca, kararın yürürlük tarihi olan 01/09/2021 tarihinden itibaren ...1. Asliye Hukuk Mahkemesinin asliye ticaret mahkemesi sıfatını kullanarak yargılamaya devam etmesinin mümkün olmadığı, Hakimler ve Savcılar Kurulu Genel Kurul kararında mevcut davaların açıldığı tarihte görevli olan mahkeme tarafından görülmeye devam edilmesi hususunda bir düzenleme bulunmadığı” gerekçesiyle, bu dosyada yargı yerinin ... 3. Asliye Ticaret Mahkemesi olduğuna kesin olarak karar verilmiştir.
IV- UYUŞMAZLIK VE UYUŞMAZLIKLA İLGİLİ KAVRAM, KURUM VE YASAL DÜZENLEMELER
A) UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİNİN KONUSU:
Yukarıda açıklanan ve birbirinden ayrışan Bölge Adliye Mahkemeleri Hukuk Dairelerinin kararları incelendiğinde; Hakimler ve Savcılar Genel Kurulunun 07/07/2021 tarihli ve 608 sayılı kararı ile bazı yer asliye ticaret mahkemelerinin yargı çevrelerinin ilçeleri de kapsayarak şekilde genişletilmesine, bazı yerlerde yeni asliye ticaret mahkemelerinin faaliyete geçirilmesine, bu arada ... ve ...Ticaret Mahkemeleri yargı çevrelerinin ... ve ...illeri mülki sınırları olarak belirlenmesine ve bu kararın 01/09/2021 tarihinden itibaren uygulanmasına karar verilmiş olup, anılan kararın yürürlüğünden önce asliye ticaret mahkemesi bulunmayan yerlerdeki asliye hukuk mahkemelerinde ticaret mahkemesi sıfatıyla açılan ticari nitelikteki davaların yargı çevresi genişletilen veya yeni faaliyete geçirilen asliye ticaret mahkemelerine devredilip devredilmeyeceği hususunun uyuşmazlık konusu olduğu anlaşılmıştır.
B) UYUŞMAZLIKLA İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER
Anayasa’nın “Kanuni hakim güvencesi” başlıklı 37. maddesi;
“Hiç kimse kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarılamaz.
Bir kimseyi kanunen tabi olduğu mahkemeden başka bir merci önüne çıkarma sonucunu doğuran yargı yetkisine sahip olağanüstü merciler kurulamaz.”
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Görevin belirlenmesi ve niteliği” başlıklı 1. maddesi; “Mahkemelerin görevi, ancak kanunla düzenlenir. Göreve ilişkin kurallar, kamu düzenindendir.”
6100 sayılı Kanun’un “Dava şartları” başlıklı 114. maddesi;
“(1) Dava şartları şunlardır:
a) Türk mahkemelerinin yargı hakkının bulunması.
b) Yargı yolunun caiz olması.
c) Mahkemenin görevli olması.
ç) Yetkinin kesin olduğu hâllerde, mahkemenin yetkili bulunması...”

6100 sayılı Kanun’un “Dava şartlarının incelenmesi” başlıklı 114. maddesinin 1. fıkrası:
Mahkeme, dava şartlarının mevcut olup olmadığını, davanın her aşamasında kendiliğinden araştırır. Taraflar da dava şartı noksanlığını her zaman ileri sürebilirler.”
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 5. maddesinin 2. fıkrası:
“Bir yerde asliye ticaret mahkemesi varsa, asliye hukuk mahkemesinin görevi içinde bulunan ve 4 üncü madde hükmünce ticari sayılan davalarla özel hükümler uyarınca ticaret mahkemesinde görülecek diğer işlere asliye ticaret mahkemesinde bakılır. Bir yerde ticaret davalarına bakan birden çok asliye ticaret mahkemesi varsa, iş durumunun gerekli kıldığı yerlerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca, asliye ticaret mahkemelerinden biri veya birkaçı münhasıran bu Kanundan ve diğer kanunlardan doğan deniz ticaretine ve deniz sigortalarına ilişkin hukuk davalarına bakmakla görevlendirilebilir.
V- GEREKÇE
Uyuşmazlığın giderilmesi istemine konu olan ticari davalar; dava tarihinde henüz asliye ticaret mahkemesi bulunmadığından, dava tarihi itibariyle görevli olan asliye hukuk mahkemelerinde açılmıştır. Genel görevli asliye hukuk mahkemelerinin baktığı işlerin tür ve sayısının çoğalması üzerine zaman zaman uzman mahkemeler kurulmakta, asliye hukuk mahkemeleri bünyesinden ayrılan bu uzman mahkemelere mevcut dosyaların devrine yönelik geçiş hükümleri konulmaktadır (Örneğin 4787 sayılı Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usullerine Dair Kanun’da bu devri sağlamak için özel olarak geçici 1 ve 2. maddeler öngörülmüştür). Bu halde halen asliye hukuk mahkemelerinde görülmekte olan dava dosyalarının yeni kurulan uzman mahkemelere devredilmesi gerektiği izahtan varestedir. Ancak Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun 07.07.2021 tarihli, 608 sayılı kararında bu yönde bir düzenleme bulunmadığı gibi mahkemelerin görevini düzenleyen hükümlerde de bu yönde bir düzenleme yer almamaktadır.
Yeni uzman mahkemenin kurulmasıyla birlikte işin, başka bir deyişle derdest dava dosyalarının devrine veya görevsizlik kararıyla gönderileceğine ilişkin özel hüküm bulunmaması halinde, dava tarihi itibariyle görevli mahkemelerin elindeki dosyaları göndermeksizin esastan karara bağlaması T.C. Anayasası’nın 37. maddesinde düzenlenen kanuni hakim ilkesinin doğal bir sonucudur.
Açıklanan nedenlerle, davanın açıldığı tarih itibariyle görevli olan asliye hukuk mahkemelerinin, derdest dava dosyalarını yeni kurulan veya yetki çevresi genişletilen ticaret mahkemelerine devir ya da görevsizlik kararı vererek göndermeden yargılamasını yapması gerektiği anlaşılmaktadır.
Yukarıda açıklanan gerekçelerle, Dairemize gönderilen uyuşmazlığın giderilmesi talebine konu olan ...Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesinin 2021/2115 esas ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin 2021/1672 esas sayılı kararlarını da kapsayacak şekilde aynı uyuşmazlık konusunda daha önce Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 2022/509 esas, 2022/2410 karar sayılı ve 25/03/2022 tarihli kararıyla “davanın açıldığı tarih itibariyle görevli olan asliye hukuk mahkemelerinin, derdest dava dosyalarını yeni kurulan veya yetki çevresi genişletilen ticaret mahkemelerine devir ya da görevsizlik kararıyla gönderilmeksizin ticaret mahkemesi sıfatıyla yargılamaya devam etmelerine, uyuşmazlığın bu şekilde giderilmesine” karar verilmiş olduğundan, aynı nitelikteki uyuşmazlık hakkında yeniden karar verilmesine yer olmadığına karar vermek gerekmiştir.

VI- SONUÇ
...Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 2021/4 sayılı ve 27/12/2021 tarihli kararıyla Dairemizden talep edilen konuda ...Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesinin 2021/2115 esas ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesinin 2021/1672 esas sayılı kararlarını da kapsayacak şekilde, dava evvel Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 2022/509 esas, 2022/2410 sayılı ve 25/03/2022 tarihli kararı ile “davanın açıldığı tarih itibariyle görevli olan asliye hukuk mahkemelerinin, derdest dava dosyalarını yeni kurulan veya yetki çevresi genişletilen ticaret mahkemelerine devir ya da görevsizlik kararıyla gönderilmeksizin ticaret mahkemesi sıfatıyla yargılamaya devam etmelerine, uyuşmazlığın bu şekilde giderilmesine” kesin olarak karar verilmiş olduğundan (Yargıtay 11. Hukuk Dairesinin 2022/1574 esas, 2022/2411 karar sayılı ve 25/03/2022 tarihli kararı da aynı yöndedir), aynı nitelikteki uyuşmazlık hakkında YENİDEN KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA 12/09/2022 gününde oy birliğiyle 5235 sayılı Kanun’un 35. maddesinin 1. fıkrasının (4) nolu bendi gereğince kesin olarak karar verilmiştir.