MAHKEMESİ :İş Mahkemesi


Davacı, davalı işveren nezdinde murisinin 01.01.1986-31.12.2004, kendisinin ise 01.07.1983-31.12.2004 tarihleri arası çalıştığının tespitine karar verilmesini istemiştir.
Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.
Hükmün, davalılardan Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tesbit edildi.
K A R A R

1-Dosyadaki yazılara, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerektirici nedenlere göre davalı Kurumun aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki diğer temyiz itirazlarının reddine,
2-Dava, davacının Türk işveren olan davalının Libya"da bulunan işyerinde 01.07.1983 – 31.12.2004, ölen eşi..."nın 01.01.1986 – 31.12.2004 tarihleri arasında geçen ve kuruma bildirilmeyen sigortalı çalışmalarının tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, davanın kabulü ile davacı ..."nın 01.07.1983 – 31.12.2004 döneminde aylık 300,00 Libya Dinarı, muris..."nın 01.01.1986 – 31.12.2004 döneminde aylık 350,00 Libya Dinarı ücret karşılığında davalı şirkette sürekli olarak çalıştığının tespitine karar verilmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti ile Libya Arap Cumhuriyeti arasında 01.10.1976 tarihinde yürürlüğe giren 31.08.1985 tarihinde yürürlükten kalkan, 01.09.1985 tarihinde yürürlüğe girip halen yürürlükte bulunan iki sosyal güvenlik anlaşması bulunmaktadır.
01.10.1976 tarihinde yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Sözleşmesi hükümlerine göre Türk İşveren yanında Libya"da geçen hizmetler gerek uzun, gerekse kısa vadeli sigorta kolları bakımından Libya mevzuatına tabi olup sözleşmenin 2.maddesinde belirtilen aylıklara hak kazanılması halinde sigortalının ve hak sahiplerinin Türkiye"deki sigortalılıkları ile aynı zamana rastlamamak kaydı ile bu hizmetlerini birleştirebilecekleri, ancak uzun vadeli sigorta koluna tabi primlerinin SSK."na transferinin mümkün olmadığı, bu anlaşma hükümlerinin akit taraflardan herbirinin mevzuatı uyarınca anlaşmanın yürürlüğe girişi tarihinden önce ödenmiş prim devrelerine uygulanmayacağı, bu anlaşmanın yürürlükten kalkması tarihinden önce bu anlaşma hükümleri uyarınca kazanılmış bulunan tüm hakların etkilenmeyeceği kararlaştırılmıştır. Anlaşma hükümlerinden de anlaşılacağı üzere; "Uzun vadeli sigorta kolları yönünden Libya mevzuatına tabi olan hizmet süresinin 506 sayılı Yasa"nın 79.maddesine göre tespiti mümkün olmayıp ancak 3201 sayılı Yasa hükümlerine göre borçlanılması olanaklıdır. 01.09.1985 tarihinde yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin 3.maddesine göre akit taraflardan birinin ülkesinde iş üstlenen, diğer taraf kuruluş veya şirketlerinde çalışan daimi işçiler sosyal sigortaya tabi olup, bunların sağlık ve sosyal hizmetlerine ilişkin primleri işin yapıldığı ülkenin mevzuatınca ödenir. Sözleşmenin 4.maddesine göre Türk işveren yanında Libya"da geçen hizmetler uzun vadeli sigorta kolları bakımından işçinin tabiyetini taşıdığı “ ana ülke “ mevzuatına tabi olup işveren sigorta primlerini (işçi – işveren payları ) ile maktu yardımlarını ana ülkedeki ilgili kuruluşa transfer etmekle yükümlüdür. Sözleşmenin 6.maddesine göre bu sözleşmenin kapsamına giren daimi sigortalı işçiler ve bunların hak sahibi aile fertleri sosyal sigorta kapsamına giren her türlü aylıkları ve maktu yardımlarla ilgili haklarından dolayı müracaatlarını, esas ülkedeki Sosyal Güvenlik Kurumuna yaparlar. Bu haklarından dolayı çalışan ülkedeki Sosyal Sigorta Kuruluşları nezdinde bir talepte bulunamazlar. 01.09.1985 tarihinde yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin Uygulanmasına Dair İdari Anlaşmanın 2, 3, 5/b, 13.maddelerinde de aynı hususlar tekrarlanarak Türk İşveren yanında Libya"da çalışan işçilerin sağlık, sosyal hizmet, iş kazası, hastalık ve doğum nedeniyle Libya mevzuatına, uzun vadeli sigorta kollarında ise “ ana ülke “ mevzuatına tabi olacakları ifade edilmiştir.
Somut olayda; davacının ölen eşi..."nın 01.01.1986 – 31.12.2004 tarihleri arasında Libya"da geçen çalışmaları 01.09.1985 tarihinde yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Sözleşmesine tabi olup 506 sayılı Yasa"nın 79. maddesine göre tespiti mümkündür. Davacının çalışmaları ise 01.07.1983 tarihinde başladığından davacının hukuki durumu sözleşmelerin yürürlükte olduğu dönemlere göre ayrı ayrı değerlendirmeye tabi tutulmalıdır.
Dosyadaki kayıt ve belgelerden; Kurumda işyeri tescili bulunmayan davalı şirketin 20.01.1978 tarihinden itibaren Ticaret Siciline kayıtlı olduğu, 04.04.1981 tarihinden itibaren Libya"da inşaat faaliyetlerinde bulunduğu ve bu ülkeye işçi götürdüğü, davacının davalı işyerinde tercüman, ölen eşi Salih"in ise aşçı olarak çalıştığı ancak çalışmaların Kuruma bildirilmediği, Trablus Büyükelçiliği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müsteşarlığınca düzenlenen hizmet belgelerine göre davacı ..."nın 01.07.1983 – 31.12.2004 döneminde aylık 300,00 Libya Dinarı, muris..."nın 01.01.1986 – 31.12.2004 döneminde aylık 350,00 Libya Dinarı ücret karşılığında davalı şirkette çalıştığının bildirildiği, dinlenen davacı tanıklarının da bu döneme yönelik çalışmayı doğruladığı, davacının kendisine ve eşine ait yurtdışı çalışmalarını borçlanmak amacıyla 16.02.2006 tarihinde Kuruma başvurduğu ancak talebinin davalı şirketin Kurumda tescili bulunmadığı ve aylık talebi için prim gün sayısının yeterli olmadığı gerekçesi ile reddedildiği, davacının eşi Salih"in Libya"da çalışmaktayken 19.02.2005 tarihinde öldüğü anlaşılmakla mahkemece 506 sayılı Yasa"nın 79.maddesine göre davacının 01.09.1985 - 31.12.2004 döneminde aylık 300,00 Libya Dinarı, muris..."nın ise 01.01.1986 – 31.12.2004 döneminde aylık 350,00 Libya Dinarı ücret karşılığında davalı şirkette çalıştığının kabulüne karar verilmesi yerinde ise de davacının 01.09.1985 tarihinden önceki çalışmalarının 01.10.1976 tarihinde yürürlüğe giren Sosyal Güvenlik Sözleşmesi hükümleri gereğince 506 sayılı Yasa"nın 79.maddesine göre tespiti mümkün olmadığından davacının bu dönemdeki hizmet süresini 3201 sayılı Yasa"ya göre borçlanma hakkı bulunduğunun tespitine karar vermekle yetinilmesi gerekirken davacının 01.07.1983 – 31.08.1985 döneminde de aylık 300,00 Libya Dinarı ücret karşılığında davalı şirkette sürekli çalıştığının tespitine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, 05.04.2011 gününde oybirliğiyle karar verildi.