YÖNETMELİKLE TESPİT EDİLEN BELGELERİ İŞVEREN TARAFINDAN VE­RİLMEYEN VEYA ÇALIŞTIKLARI KURUMCA TESPİT EDİLEMEYEN SİGOR­TALILAR, ÇALIŞTIKLARINI HİZMETLERİNİN GEÇTİĞİ YILIN SONUNDAN BAŞ­LAYARAK 5 YIL İÇERİSİNDE MAHKEMEYE BAŞVURARAK ALACAKLARI İLAM İLE İSPATLAYABİLİRLERSE, BUNLARIN MAHKEME KARARINDA BELİRTİLEN AYLIK KAZANÇ TOPLAMLARI İLE PRİM ÖDEME GÜN SAYILARI NAZARA ALINIR.

MAHKEMECE, ÇIRÇIR VE PRESE FABRİKASININ SAHİBİ OLAN ŞİRKETE AİT DEFTER VE BELGELER ÜZERİNDE BİLİRKİŞİ İNCELEMESİ YAPILARAK FABRİKANIN HANGİ TARİHLER ARASINDA HANGİ KİŞİ YA DA ŞİRKETLERE KİRALANDIĞI BELİRLENEREK BU KİŞİ YA DA ŞİRKETLERİ DAVAYA DAHİL ETMEK, SORUŞTURMA DOSYALARINI GETİRTMEK, VERGİ DAİRESİNDEN ÇIR­ÇIR FABRİKASININ İŞLETİLMESİ NEDENİYLE BEYANDA BULUNAN ŞİRKETLERİ SORMAK, DAVACININ KISA BİR SÜRE İÇİN DAVA DIŞI BİR İŞYERİNDE ÇALIŞTIĞI ANLAŞILMAKLA BU İŞYERİNİN KURUM KAYITLARINDA BULUNAN AÇIK ADRESİ SORULARAK ADI GEÇEN ŞİRKETİN ÇIRÇIR VE PRESE FAB­RİKASINI İŞLETİP İŞLETMEDİĞİNİ ARAŞTIRMAK, DAVACIYA ÜCRETİNİ NE ŞEKİLDE ALDIĞI SORULARAK ÜCRET ÖDEME BELGELERİNİ GETİRTMEK, BU İŞYERİNDE ÇALIŞMA MÜFETTİŞİ TARAFINDAN İNCELEME YAPILIP YAPIL­MADIĞINI ÇALIŞMA BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ’NDEN SORMAK, DAVALI İŞ­YERİNE AİT DÖNEM BORDROLARINI VE İŞYERİ DOSYASINI GETİRTMEK, ÖNCELİKLE BORDRO TANIKLARINI DİNLEMEK, GEREK GÖRÜLDÜĞÜNDE KU­RUMDAN SORULMAK SURETİYLE VE ZABITA ARAŞTIRMASI İLE TESPİT EDİ­LECEK KOMŞU İŞYERLERİNDE BENZER İŞİ YAPAN İŞLERLE UĞRAŞAN İŞ­VERENLER VEYA BU İŞVERENLERİN RESMİ KAYITLARINA GEÇMİŞ ÇALI­ŞANLARIN BEYANLARINA BAŞVURMAK, DAVANIN NİTELİKÇE KAMU DÜZE­NİNİ İLGİLENDİRDİĞİ NAZARA ALINIP, TÜM DELİLLER DEĞERLENDİRİLEREK KARAR VERMEK GEREKİR.

Davacı, davalılardan işverene ait işyerinde 15.09.1999-27.01.2005 ta­rihleri arasında geçen ve Kuruma bildirilmeyen çalışmalarının tespitine karar verilmesini istemiştir.

Mahkeme ilamında belirtildiği şekilde, isteğin kabulüne karar vermiştir.

Hükmün, davalılardan Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve tetkik hakimi tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşü­nüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.

Dava, davacının 15.09.1999-27.01.2005 tarihleri arasında geçen ve Kuruma bildirilmeyen sezonluk sigortalı çalışmalarının tespiti istemine ilişkindir.

Mahkeme, davacının 15.09.1999-27.01.2005 tarihleri arasında her yıl 15 Eylül-28 Şubat tarihleri arasında sezonluk çalıştığını kabul ederek hüküm kur­muştur.

Davanın yasal dayanağını oluşturan 506 sayılı Yasa’nın 79/10. ve 5510 sayılı Yasa’nın 86/9. maddelerine göre Yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalıştıkları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar, çalıştıklarını hizmetlerinin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içerisinde mahkemeye başvurarak alacakları ilam ile ispatlayabilirlerse, bun­ların mahkeme kararında belirtilen aylık kazanç toplamları ile prim ödeme gün sayıları nazara alınır.

Öte yandan davada sıfat, tarafın, dava konusu maddi hukuk ilişkisinin süjesi olup olmamasıyla ilgilidir. Taraf ehliyeti dava şartlarından olup yargı­lamanın her safhasında re’sen gözönünde tutulması gerekir. Taraf sıfatının bulunmaması halinde dava, sıfat yokluğundan (husumet yönünden) redde­dilecektir.

Hizmet tespiti davalarında, davacının tespitini istediği çalışmanın geçtiği işyerinin sahibi olan gerçek ya da tüzelkişi işveren, Sosyal Güvenlik Kurumu ile zorunlu dava arkadaşıdır.

Davacının sigortalı çalışmalarının geçtiği Ş… Yolu 10. km/D… adresinde bulunan çırçır ve prese fabrikası A… Tarım Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ye ait olup 16.09.2003-16.09.2004 tarihleri arasında davalı Y…-T… Tekstil İnş. Gıda Hayvancılık San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından kiralandığı ancak kira sözleşmesinin 30.08.2004 tarihinde karşılıklı olarak feshedildiği, fabrikanın 01.09.2004 tarihinden itibaren G… Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından 1 yıllığına kiralandığı ve bu şirkete ait “1021672.21”sicil sayılı işyeri adresinin Ş… Yolu 10. km/D… olduğu, davacının iş kazası geçirdiği 27.01.2005 tarihinde fabrikanın G… Tekstil San. ve Tic. Ltd. Şti. tarafından işletildiği, SGK mü­fettişince yapılan incelemede bu fabrikanın davalı şirket ile bir ilgisinin tespit edilemediği, davacının sigorta müfettişine verdiği ifadede işverenin kim ol­duğunu bilmediğini beyan ettiği, davacının Y…-T… Tekstil İnş. Gıda Hay­vancılık San. ve Tic. Ltd. Şti.’yi davalı göstermek suretiyle sigortalı çalış­malarının tespitini talep ettiği görülmekte ise de davacının asıl istemi Ş… Yolu 10. km/D… adresindeki çırçır ve prese fabrikasında 15.09.1999-27.01.2005 tarihleri arasında geçen ve Kuruma bildirilmeyen sezonluk sigortalı çalış­malarının tespiti olduğundan bu işyerini belirtilen tarihler arasında işleten tüm işverenlerin tespit edilerek davaya davalı sıfatıyla dahil edilmesi gerektiği halde bu konuda herhangi bir araştırma yapılmadığı gibi davacının·çalışma olgusunun da yeterli ve gerekli bir araştırmayla hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak sağlıklı bir biçimde belirlenmediği anlaşılmaktadır.

Yapılacak iş, Ş… Yolu 10. km/D… adresinde bulunan çırçır ve prese fabrikasının sahibi olan A… Tarım Ürünleri Sanayi ve Ticaret A.Ş.’ye ait defter ve belgeler üzerinde bilirkişi incelemesi yapılarak fabrikanın hangi tarihler arasında hangi kişi ya da şirketlere kiralandığı belirlenerek bu kişi ya da şir­ketleri davaya dahil etmek, Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı’nın 2005/7304 ve 2005/10504 sayılı soruşturma dosyalarını getirtmek, Vergi Dairesinden çır­çır fabrikasının işletilmesi nedeniyle beyanda bulunan şirketleri sormak, davacının 31.03.2004-10.04.2004 tarihleri arasında 11 gün süreyle dava dışı B… Pamuk Tekstil San. Tic. A.Ş.’ye ait 1…6.21 sayılı işyerinde çalıştığı an­laşılmakla bu işyerinin Kurum kayıtlarında bulunan açık adresi sorularak adı geçen şirketin çırçır ve prese fabrikasını işletip işletmediğini araştırmak, da­vacıya ücretini ne şekilde aldığı sorularak ücret ödeme belgelerini getirtmek, bu işyerinde Çalışma Müfettişi tarafından inceleme yapılıp yapılmadığını Ça­lışma Bölge Müdürlüğü’nden sormak, davalı işyerine ait dönem bordrolarını ve işyeri dosyasını getirtmek, öncelikle bordro tanıklarını dinlemek, gerek gö­rüldüğü takdirde Kurumdan sorulmak suretiyle veya zabıta araştırması ile tespit edilecek komşu işyerlerinde benzer işi yapan işlerle uğraşan işverenler veya bu işverenlerin resmi kayıtlarına geçmiş çalışanların beyanlarına baş­vurmak, davanın nitelikçe kamu düzenini ilgilendirdiği nazara alınıp araştırma genişletilerek tüm deliller birlikte değerlendirilip, sonucuna göre karar ver­mekten ibarettir.

Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeksizin yazılı şekilde karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.

O halde, davalı Kurumun bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.

S o n u ç: Hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), 06.02.2012 gününde oybirliğiyle karar verildi.