Yargıtay 12. Ceza Dairesi 2021/4579 Esas 2022/7216 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi :Ceza Dairesi
Suç : Taksirle öldürme


Taksirle öldürme suçundan sanıkların mahkumiyetlerine ilişkin “... 1. Ağır Ceza Mahkemesinin 19.01.2017 tarihli, 2013/184 esas, 2017/33 karar sayılı kararına yönelik istinaf incelemesi sonucunda ... Bölge Adliye Mahkemesi 14.Ceza Dairesinin 08/02/2018 tarihli, 2017/1357 Esas, 2018/254 Karar sayılı ''istinaf başvurusunun esastan reddine'' ilişkin kararı, sanık ... müdafii, sanık ... müdafii ve sanık ... tarafından temyiz edilmekle dosya incelenerek gereği düşünüldü:
Uyar Madencilik şirketi ile Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü arasında 17.12.2003 tarihinde imzalanan rödovans sözleşmesi kapsamında Uyar Madencilik tarafından işletilmekte olan ...Kömür Ocağı işletmesinin yetkilisi ve sahibinin sanık ..., ocağın teknik nezaretçisinin sanık ... olduğu, sanık ...'nun ocak ... sağlığı ve güvenliği uzmanı olarak görev yaptığı, (kovuşturma aşamasında ölmesi nedeniyle hakkında düşme kararı verilen sanık ...'ın ocakta emniyet başmühendisi olarak çalıştığı); 10/11/2012 tarihinde gece saat 23:30 sıralarında kömür ocağının + 170 kotunda B-3 diye tabir edilen ayakta gece vardiyasında üretim yapıldığı sırada, ayak arkasının aniden oturması sonucu üst kısmında bulunan eski imalattaki yangınlı kömürlerin meydana getirdiği yangınlı göçük nedeni ile iki işçinin yanığa bağlı solunum ve dolaşım yetmezliği ve yanığa bağlı komplikasyonlar nedeni ile öldüğü,sanıklardan şikayetçi olmayan yedi işçinin nitelikli şekilde yaralandığı olayda;
Ölen ve yaralanan işçilerin kazanın olduğu ayağa, ayak arkasından kömür almak için tertip edildikleri, ayağın yeni oluştuğu, ayak içinde tahkimatın iyi olduğu, ancak ölen işçilerin bulunduğu yerin ayak arkasında oturmamış bölgede bulunduğu, işçilerin ayak içerisinde konveyörün durması nedeni ile tahkimatlı bölgede ayak içinde oturduğu, ocağın havalandırma sisteminin üfleyici olduğu, ayağın üstünde daha önce imalatın yapıldığı bölgenin bulunduğu, ayak içerisine verilen havanın bir kısmının eski imalata gittiği ve burada oksidasyon sonucu açık aleve dönüşen yangınlar oluşturduğu, tasmanlardan oksidasyon sonucu oluşan gazların dışarı çıktığı ayak arkasında meydana gelen oturma sonucu yangınlı kömürün işçilerin üzerine düşerek söz konusu kazanın meydana geldiği, ve aynı ocakta ve kotta 04.10.2012 tarihinde eski imalattan gelen kızgın kömür yangını neticesinde dört işçinin ağır yanıklarla yaralandığı ve yine 04.09.2012 tarihinde aynı ocakta + 185 kotunda kara tumba yapılan bacada, eski imalatta oluşan yangınlardan kaynaklanan ve maden mühendisinin ölümü ile sonuçlanan ... kazalarının meydana geldiği;
Sözkonusu ölümlü ve yaralamalı olayın meydana gelmesinin temel sebebinin kendiliğinden yanmaya elverişli kömür damarında daha önce de benzer yangın kazaları olmasına rağmen eski imalat alanında kendiliğinden yanmayı önleyici önlemler alınmadan çalışılmaya devam edilmesinden kaynaklandığı;
Kazanın meydana gelmesinden sonra soruşturma aşamasında düzenlenen 20.12.2012 tarihli maden mühendisi tarafından hazırlanan bilirkişi raporunda; kazanın olduğu ayağın üzerinde eski imalatın bulunduğu, eski imalatın altında üretim yaparken eski imalatta su, gaz, yangın olabileceği düşünülerek buralarda oksidasyona karşı gerekli tedbirler alınmadan üretim yapıldığı, ocağın havalandırma sisteminin emici olması gerekirken üfleyici olması münasebetiyle ocağa verilen havanın eski imalata geri geldiği, eski imalata gelen havanın oksidasyon sonucu açık alevli yangına dönüştüğü görülmüş olup;
Yeraltı kömür ocaklarında havalandırmanın bu tip olaylara karşı emici olması gerektiği halde, eski imalatlarda gerekli emniyet tedbirleri almadan üretimin sürdürülmesi nedeniyle belirtilen tedbirleri almayan sanıklardan işletme sahibi İbrahim’in ve teknik nezaretçi ...’ın asli kusurlu oldukları, sanık ... ...’un ise ... güvenliği ve işçi sağlığı eğitim çalışması yaptırdığı, ita yetkisi olmadığı,risk analizinde ve tedbirlerde zafiyet göstermesi nedeniyle tali kusurlu olduğunun belirtildiği,
Kovuşturma aşamasında alınan ... güvenliği uzmanı maden mühendisleri ve makine mühendisinden oluşan, 28.05.2014 tarihli bilirkişi heyet raporunda; işçilerini üretim amacı ile yanan eski imalatın altında çalıştıran, ocakta daha önce meydana gelen kazalarına rağmen işletmede gerekli ve yeterli kalıcı ... sağlığı ve güvenliği tedbirlerini aldırmayan, ocağı iyileştirmeyip, zamanında önlemlerini alıp uygulatmadığı için sanık ...’in asli kusurlu, sanık ...’ın ise Maden Kanunu Yönetmeliği gereği ocağı kapatmaya, üretimi durdurmaya yetkisi olmasına rağmen, sadece teknik nezaretçi defterine yazarak işverene bildirim yapmakla yetindiği, kalıcı tedbirleri aldırmadığı, yanan imalatın altında işçilerin çalışmalarını önleyemediğinden asli kusurlu, sanık ... ...’un ise ... sağlığı ve güvenliği tedbirlerini işverene ve ocakta görevli diğer teknik personele uygulatmadığı, işçilerin yanan imalat altında çalışmalarına göz yumması nedeniyle tali kusurlu olduğunun değerlendirildiği,
...Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi öğretim üyelerinden oluşan beş kişilik 30.11.2015 tarihli bilirkişi heyet raporunda;
Olayın kendiliğinden yanmaya elverişli kömür damarında daha önce de benzer yangın kazaları olmasına rağmen eski imalat alanında üretim yapılması, kendiliğinden yanmayı önleyici önlemlerin alınmaması nedeniyle meydana geldiği, ... kömürlerinin kendiliğinden yanmaya elverişli olduğunun bilindiği ve aynı ocakta olaydan yaklaşık 2 ay önce 04.09.2012 tarihinde +185 kotunda, olaydan yaklaşık 1 ay önce 04.10.2012 tarihinde + 170 kotunda benzer kazalar yaşanmış olduğu;
• Kendiliğinden yanmaya karşı alınması gereken önlemleri içeren Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak İSİG Önlemlerine İlişkin Tüzüğün (MAİSİGT) 222. Maddesinde belirtilen ayrı bir yönerge hazırlanmaması,
• Kontrol sondajları ile yukarıda eski imalat bulunup bulunmadığının saptanmaması,
• Yanma belirtisini gösteren CO2 değeri ve sıcaklığı ölçülmemesi, uzaktan algılama sensörleri ile ocağın değişik hava ve gaz ölçümlerinin düzenli yapılarak sonuçların "havalandırma defterine” yazılmaması, kendiliğinden yanmanın izlenmesi amacı ile söz konusu ayak içinde ve çıkışında CO, CO2 gazlarının ve ayrıca sıcaklık ve nem durumunun sık sık ölçülerek kayıt altına alınmaması, olay vardiyasında bu değerlerin nasıl değiştiğine dair bir ölçüm yapılmaması, bir nezaretçinin görevlendirilmemesi,
• Cebri havalandırma yerine daha güvenli olan emme tipi cebri havalandırma sisteminin tercih edilmemesi,
• Teknik nezaretçi tarafından teknik nezaretçi defterine kazadan önce "...kül verme işlemleri sürdürülecektir. Zararlı gaz ve toz kontrolleri, barajların sızdırmazlıkları, her vardiya kontrol edilecek, önlemleri alınacaktır, işçi sağlığı ve ... güvenliği yönünden tüm tedbirler alınarak çalışmalar sürdürülecektir, eski imalatlar altında çalışmamalıdır" yazılmış ise de bu hususlar işverence yeterince yerine getirilmemiş olup henüz üzerinden 36 gün geçmiş olan kazanın yaşanmasından sonra o üretim panosunun kapatılıp, eski imalat bölgesindeki yangının kontrol altına alınması ve gereken tüm risk yönetim tedbirlerinin uygulanmaması nedeniyle,
Yukarıda belirtilen sorumlulukların gereğini yerine getirmeyen işveren sanık ...'ın kazanın meydana gelmesinde asli kusurlu olduğu,
• Teknik nezaretçi sanık ...’ın, görev tanımı gereği ocağı 15 günde bir kontrol ettikten sonra eksik gördüğü emniyet tedbirlerini nezaretçi defterine yazmış ise de ...'ın ... güvenliği ile ilgili uyulması gerekli kuralları ve kendiliğinden yanmaya karşı alınması gereken önlemleri içerecek, Maden ve Taş Ocakları İsletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İs Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzüğün 222.maddesi uyarınca ayrı bir yönerge hazırlaması gerektiği, ayrıca Maden Kanunu Uygulama Yönetmeliği 143.maddesine göre "Teknik nezaretçi", işyerinde yaptığı inceleme ve gözlemlerde işletme projesine aykırı faaliyetle bulunulduğunu ve faaliyetlerin can ve mal güvenliği açısından tehlikeli bir durum oluşturduğunu tespit etmesi halinde maden üretimine yönelik faaliyetleri durdurur ve durumu ilgili kurum veya kuruluşlara bildirir" hükmü bulunmasına ve daha önce yaklaşık birer ay ara ile tavandaki yangınlı bölgeden iki ayrı tarihte göçükler olduğunu bildiği halde B-3 ayaktaki faaliyeti durdurmayan tecrübeli bir mühendis olan ve uzun zamandan beri aynı ocakta teknik nezaretçilik yapan sanık ...'ın tali derecede kusurlu olduğu,
• ... güvenliği danışmanı sanık ... ..’un ise ... sağlığı ve güvenliği tedbirlerini uygulamadığı, işverene ve ocakta görevli diğer teknik personele uygulatmadığı, işçilerin yanan imalat altında çalışmalarına göz yumduğu anlaşılmakla tali kusurlu olarak kazaya sebebiyet verdikleri tespitleri yapılmış
Kazadan sonra Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... Teftiş Kurulunun 28-29.03.2013 tarihli Müfettişlik Raporunda “yangınlı bölgeler ölçülen yüksek tehlikeli gaz değerlerinin, havalandırma ve gaz ölçüm defterine normal değerler olarak yazıldığının tespit edildiği, ayrıca ocak havasında sürekli hava ve gaz ölçümü yapan erken uyarı sisteminde arıza oluştuğu belirtilerek, olay öncesindeki hava ve gaz ölçüm değerleri dökümü alınamadığının” tespit edildiği,
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Müfettişlerince yapılan inceleme sonucu hazırlanan 22.10.2013 tarihli tutanakta "Yer altı kömür ocağında (C) panosunun hava dönüş yolunda bulunan gaz izleme sisteminin sensörünün çalışmadığı, ocağın (A) panosunda bulunan sensörlerden yapılan ölçüm sonuçlarının gerçeği yansıtmadığı ve ikaz sisteminin olmadığı” tespit edilerek çalışmaların yapıldığı kısımda işin durdurulmasının uygun olacağının belirtildiği
Olaydan önce 2009- 2010 ve 2011 yıllarında Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... müfettişi teftişlerinde “Hava ölçüm istasyonlarının yeterli olmayıp mevzuata uygun şekilde kurulmadığı, merkezi izleme sistemi olmadığı,(işyerinde zehirli,boğucu veya patlayıcı gaz riskine karşı elektrikli sistemler ve içten patlamalı motorların gücünü otomatik olarak kesen aygıtlar,gaz birikimlerini otomatik ve devamlı ölçen kontrol aygıtları otomatik alarm sistemlerinin sağlanması gerektiği, ocakta kullanılan elektrikli ekipmanların henüz exproof (patlamaya dayanıklı) özellikte olmayıp exproof ekipmanlarla değiştirme çalışmaları başladığı,kaynakhanede havalandırma sistemi yetersiz olup uygun olmadığı müteaddit defalar işverene tebliğ edilerek idari para cezaları kesildiği ve 28.09.2011 tarihli teftişte 28.09.2011 tarihinde işyerinin kapatılması cezasının verildiği, 1 ay sonraki teftişte eksiklikler tamamlandığından işyerinin açılmasına karar verildiği tespitlerinin yapıldığı;
Yapılan bilirkişi incelemeleri ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ... müfettişleri tarafından yapılan teftişlerde tespit edilen eksik ve hatalı uygulamalar dikkate alındığında;
Sanık ...’in, işçileri üretim amacı ile yanan eski imalatın altında çalıştırması, ocakta daha önce meydana gelen yangınlı göçük kazalarına rağmen işletmede gerekli ve yeterli kalıcı ... sağlığı ve güvenliği tedbirlerini aldırmaması, cebri havalandırma yerine daha güvenli olan emme tipi havalandırma sisteminin tercih edilmemesi, kontrol sondajları ile yukarıda eski imalat bulunup bulunmadığının saptanmaması, uzaktan algılama sensörleri ile ocağın değişik hava ve gaz ölçümlerinin düzenli yapılarak sonuçların "havalandırma defterine” yazılmaması, olay vardiyasında bu değerlerin değişimini gösterir bir ölçüm yapılmaması, bir nezaretçinin görevlendirilmemesi, teknik nezaretçi tarafından teknik nezaretçi defterine kazadan önce "...kül verme işlemleri sürdürülecektir, zararlı gaz ve toz kontrolleri, barajların sızdırmazlıkları, her vardiya kontrol edilecek, önlemleri alınacaktır, işçi sağlığı ve ... güvenliği yönünden tüm tedbirler alınarak çalışmalar sürdürülecektir, eski imalatlar altında çalışmamalıdır" yazılmış ise de bu uyarıların eksiksiz olarak yerine getirilmemesi, henüz üzerinden 36 gün geçmiş olan kazanın yaşanmasından sonra o üretim panosunun kapatılıp, eski imalat bölgesindeki yangının kontrol altına alınmaması nedeniyle asli kusurlu,
Sanık ... ...’un, ... sağlığı ve güvenliği tedbirlerini uygulamadığı, işverene ve ocakta görevli diğer teknik personele uygulatmadığı, işçilerin yanan imalat altında çalışmalarına göz yumması nedeniyle tali kusurlu,
Tecrübeli bir mühendis olan ve uzun zamandan beri aynı ocakta teknik nezaretçilik yapan sanık ...'ın, daha önce yaklaşık birer ay ara ile tavandaki yangınlı bölgeden iki ayrı tarihte göçükler olduğunu bildiği halde Maden Kanunu Uygulama Yönetmeliği 143.maddesine göre işyerinde yaptığı inceleme ve gözlemlerde işletme projesine aykırı faaliyetle bulunulduğunu ve faaliyetlerin can ve mal güvenliği açısından tehlikeli bir durum oluşturduğunu tespit etmesi halinde maden üretimine yönelik faaliyetleri durdurmaması ve durumu ilgili kurum veya kuruluşlara bildirmemesi ve kendiliğinden yanmaya karşı alınması gereken önlemleri içerecek, Maden ve Taş Ocakları İsletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İs Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzüğün 222.maddesi uyarınca ayrı bir yönerge hazırlamaması nedeniyle asli kusurlu olarak kazaya sebebiyet verdiği kabul edilmiş olup;
İki kişinin öldüğü, yedi kişinin nitelikli şekilde yaralandığı olayda; sanıklar hakkında temel ceza tayin edildiği sırada suçun işleniş biçimi, sanıkların kusurunun niteliği ve zararın ağırlığına göre, TCK'nın 22/4 ve 61. maddelerindeki ölçütlerde gözetilerek, ... ve hakkaniyet kurallarına uygun şekilde asgari hadden bir miktar daha uzaklaşmak suretiyle temel ceza tayini gerektiğinin gözetilmemesi aleyhe temyiz olmaması sebebiyle bozma nedeni yapılmamıştır.
Yapılan yargılamaya, toplanıp karar yerinde gösterilen delillere, mahkemenin kovuşturma sonuçlarına uygun olarak oluşan kanaat ve takdirine, incelenen dosya kapsamına göre sanıklar müdafiilerinin ve sanık ... ...’un sair temyiz itirazlarının reddine, ancak;
TCK'nın 53/6. maddesinde “belirli bir meslek veya sanatın ya da trafik düzeninin gerektirdiği dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla işlenen taksirli suçtan mahkumiyet halinde 3 aydan 3 yıla kadar bu meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınabileceğine karar verilebileceğinin düzenlendiği, bir mesleğin icrasının yasaklanabilmesi için ruhsatnameye bağlı olarak yürütülmesi gerekmekte olup, sanık ...’ın maden mühendisi olan sanık ...’ın ve ... güvenliği uzmanı olan sanık ... ...’un çalışmalarının ruhsatnameye bağlı olarak yürütülen bir meslek olmadığı nazara alınmadan çalışma hürriyetini kısıtlayacak şekilde “madencilik mesleğini icrasının” yasaklanmalarına karar verilmesi,
Kanuna aykırı olup, sanık müdafilerinin ve sanık ... ...’un temyiz itirazları bu itibarla yerinde görüldüğünden hükmün 5271 sayılı CMK'nın 303/1. maddesi gereğince BOZULMASINA; ancak yeniden yargılama yapmayı gerektirmeyen bu hususun aynı madde uyarınca düzeltilmesi mümkün bulunduğundan, sanık ... ve sanık ... hakkındaki hükümlerde yer alan TCK’nın 53/6.maddesinin uygulanmasına ilişkin 5. paragrafın çıkarılması suretiyle, sair yönleri usul ve Kanuna uygun bulunan hükmün DÜZELTİLEREK, ... Bölge Adliye Mahkemesi 14. Ceza Dairesinin 08/02/2018 tarihli, 2017/1357 Esas, 2018/254 Karar sayılı kararına karşı yapılan temyiz isteminin isteme uygun olarak 5271 sayılı CMK'nın 302/1. maddesi uyarınca ESASTAN REDDİNE; 5271 sayılı CMK'nın 7165 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 8. maddesi ile değişik 304/1. maddesi uyarınca, dosyanın gereği için ... Ağır Ceza Mahkemesine; kararın bir örneğinin de ... Bölge Adliye Mahkemesi 14.Ceza Dairesine iletilmek üzere Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına GÖNDERİLMESİNE; 20.10.2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.