Ön Alım Bedelinin Belirlenmesi - Ön Alim Hakkı - Satışın Paydaşlara Bildirilmesi - Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 2005/9362 Esas 2005/10825 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Bu dava onalım hakkının kullanılmasıyla ilgilidir. Davalı, payın üçüncü kişiye satışından sonra paydaşlara bildirim yapmadığı için alacağı bedelin gerçek değerinin belirlenmesini talep ediyor. Ancak yargıtay, noter aracılığıyla paydaşlara bildirim yapılması zorunluluğunu hatırlatarak, davalının kendi eylemiyle sebep olduğu sıra dışı bir durum olmadığını, dolayısıyla tapuda gösterilen satış bedeli ile alıcı tarafından ödenen tapu giderlerinin toplamı olan onalım bedelinin esas alınması gerektiğini belirtiyor. Kararda, onalım hakkının paylı mülkiyet ilişkisiyle doğduğu ve tapuda gösterilen satış bedeli ile alıcı tarafından ödenen harç ve masrafların toplamının onalım bedelini oluşturduğu vurgulanıyor. \r
\r
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 733. maddesine göre, onalım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda payın üçüncü kişiye satılması halinde, diğer paydaşlara öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Onalım bedeli tapuda gösterilen satış bedeli ile satışa konu olan pay için ödenen harç ve masrafların toplamından oluşur. Satışın alıcı veya satıcı tarafından paydaşlara noter aracılığı ile bildirilmesi zorunludur. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda satışa konu payın değerindeki artış nedeniyle onalım bedelinin belirlenmesi istenemez.

6. Hukuk Dairesi 2005/9362 E., 2005/10825 K.

6. Hukuk Dairesi 2005/9362 E., 2005/10825 K.

• ÖN ALIM BEDELİNİN BELİRLENMESİ
• ÖN ALİM HAKKI
• SATIŞIN PAYDAŞLARA BİLDİRİLMESİ

• 4721 S. TÜRK MEDENİ KANUNU [ Madde 733 ]

"İçtihat Metni"

Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan onalım davasına dair karar davalı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla dosyadaki bütün kâğıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü.

Dava onalım hakkının kullanılmasına ilişkindir. Mahkemece görevsizlik karan verilmiş ve hüküm davalı vekili tarafından vekâlet ücretine yönelik olarak temyiz edilmiştir.

Onalım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda payın üçüncü kişiye satılması halinde, diğer paydaşlara o payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve payın üçüncü kişiye satılması ile kullanılabilir hale gelir.

Onalım hakkının kullanılmasıyla bu hakkı kullanan paydaş ile alıcı arasında kapsam ve şartları satıcı ile davalı arasında yapılan sözleşmenin aynı olan bir satım ilişkisi kurulmuş olur. Onalım bedeli tapuda gösterilen satış bedeli ile davalı tarafından ödenen harç ve masrafların toplamından ibarettir. Onalım davasında görev, onalım bedeline göre belirlenir.

Onalım hakkına konu edilen payın satış tarihine göre uyuşmazlığın 01.01.2002 tarihinde yürürlüğe giren TMK.nun hükümlerine göre çözümlenmesi gerekir. Anılan yasanın 733. maddesinin 3. fıkrası hükmü gereğince satışın alıcı veya satıcı tarafından paydaşlara noter aracılığı ile bildirilmesi zorunludur. Bu yükümlülüğün yerine getirilmemesi durumunda satış tarihi ile dava tarihi arasında uzunca bir zaman geçmesi halinde satışa konu payın değerindeki artış nedeniyle onalım bedelinin belirlenmesi istenemez.

Olayımıza gelince; onalım hakkına konu edilen pay 29.09.2003 tarihinde tapuda 300.-YTL bedelle satılmıştır. Davalı pay satışım noter aracılığı ile onalım hakkını kullanan davacıya bildirmediğinden satış tarihi ile dava tarihi arasındaki sürenin geçmesine kendi eylemiyle sebebiyet verdiğine göre 27.07.2005 tarihinde açılan dava nedeniyle aradan uzunca zaman geçtiğini savunarak gerçek bedelin belirlenmesini isteyemez. Mahkemece savunmaya itibar edilerek yapılan keşif sonucu belirlenen değer itibariyle görevsizlik kararı verilmesi doğru değildir. Her ne kadar hüküm görev yönünden temyiz edilmemiş ise de görevli mahkemenin belirlenmesi kamu düzenine ilişkin bulunduğundan bu hususunun kendiliğinden her aşamada dikkate alınması gerekir. Tapuda gösterilen satış bedeli ile alıcı tarafından yapılan tapu giderleri toplamından ibaret bulunan onalım bedelinin miktarına göre mahkeme davaya bakmakla görevli bulunduğundan davanın esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde görevsizlik kararı verilmesi usu! ve yasaya aykırıdır.

Hüküm bu nedenle bozulmalıdır.

Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenle hükmün (BOZULMASINA), istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edene iadesine, 28.11.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.