Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 2022/519 Esas 2022/834 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı tarafından açılan alacak ve sebepsiz zenginleşme davaları sonucunda mahkeme davanın reddine karar vermiş, verilen karar davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dairemizce yerel mahkeme kararı onanmış, buna karşı davacı vekili karar düzeltme talebinde bulunmuştur. Ancak, dosyadaki yazılara ve gerektirici sebeplere göre karar düzeltme isteği reddedilmiştir. Kararda yapı kayıt belgesi hakkında detaylı açıklamalar yapılarak, bu belge sahibinin yapıyı kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma hakkına sahip olduğu belirtilmiştir. Kanunun yapı kayıt belgesine tanıdığı imkanlar göz önünde bulundurulduğunda, bu belgenin bedel karşılığı imar affı niteliğinde bir düzenleme olduğu ifade edilmiştir. Kararda, yargılama sürecinde 6 no.lu parsel üzerindeki yapı ile ilgili yapı kullanma izin belgesi alındığından bahsedilerek, bu parselle ilgili yerel mahkemenin red kararının onanmasına dair Daire kararının karar düzeltme talebinin kabul edilerek yerel mahkeme kararının bozulması gerektiği görüşü dile getirilmiştir. Kanun maddeleri olarak, 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 11, 30, 31 ve Geçici 16. maddesi, TMK'nın 683. maddesi ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nca hazırlanan Yapı Kayıt Belgesi Verilmesi İlişkin Usul ve Esaslar Tebliği'nin 6. maddesi gösterilmiştir.

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
- K A R A R -
Davacı vekilince açılan, asıl ve birleşen 2008/92 E. sayılı davada alacak ve birleşen 2007/249 E. sayılı davada sebepsiz zenginleşme davaları sonucunda mahkemece davanın reddine karar verilmiş olup, verilen kararın davacı vekilince temyiz edilmesi üzerine Dairemizce 2021/250 Esas, 2021/51 Karar sayılı ilamı ile yerel mahkeme kararının onanmasına karar verilmiştir.
Bu kez Dairemiz kararına karşı asıl ve birleşen davada davacı vekilince karar düzeltme talebinde bulunulmuştur.
Dosyadaki yazılara, mahkeme kararında belirtilip Yargıtay ilamında benimsenen gerektirici sebeplere göre HUMK’nın 440. maddesinde sayılan nedenlerden hiçbirisine uymayan karar düzeltme isteğinin REDDİNE, 44,70 TL harç ve takdiren 660,00 TL para cezasının karar düzeltme isteyenden alınarak Hazineye gelir kaydedilmesine, 16.02.2022 gününde oy çokluğuyla karar verildi.
MUHALEFET ŞERHİ:
Öncelikle, Yapı kayıt belgesinin hukuki mahiyeti üzerinde durmak gerekir. 3194 sayılı Kanun'a 11.05.2018 tarihinde eklenen geçici 16. maddeye göre;
1-Yapı kayıt belgesi alan yapılar, tıpkı ruhsatlı ve iskanlı yapılar gibi yasal hale gelmekte ve bu belge verildikten sonra, 3194 sayılı İmar Kanunu uyarınca verilen yıkım ve para cezası kararının infazı ortadan kalkmaktadır. (3194 s.K. geçici m.16/4) Öte yandan yapı kayıt belgesi alınan bir yapı sahibi hakkında imar kirliliğine neden olma suçundan dava açılamamakta, ceza soruşturması varsa takipsizlik kararı verilmekte, açılmış olan kamu davası varsa düşmekte, mahkûm olunan ceza bütün sonuçlarıyla ortadan kalkmaktadır. (11. CD. 23.12.2019.T.2018/5966; 9877)
2-3194 sayılı İmar Kanunu’nun 30. maddesinde; yapının kullanılması yapı kullanma izin belgesi alınmasına bağlıdır. Aynı Kanunun 31. maddesinde ise; kullanma izni verilmeyen veya alınamayan yapılara elektrik, su ve kanalizasyon hizmetlerinin verilmeyeceği hükme bağlanmıştır. 3194 sayılı Kanun'un geçici 16/3. fıkrasında ise, yapı kullanma izin belgesi alınan yapıya kullanma yetkisi verildiği gibi bu yapılara elektrik, su ve doğalgaz bağlanacağı belirtilmiştir.
4-İşyeri açma ve çalışma ruhsatı verilebilmesi için yapı kullanma izin belgesinin ilgili idareye sunulması gerekmektedir. Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca hazırlanan Yapı Kayıt Belgesi Verilmesine İlişkin Usul ve Esasalar Tebliği’nin 6. maddesinin 8. fıkrasına göre; yapı kayıt belgesi verilen yapılarda, yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın işyeri açma ve çalışma ruhsatı verileceği düzenlenmiştir.
5-İmar Kanunu’nun geçici 21. maddesine göre; yapı kayıt belgesi alınan yapılarda, ilave inşaat alanı ihdas edilmemek şartıyla, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu'na göre güçlendirme kararı alınarak güçlendirme yapılabilecektir.
6- Yapı kayıt belgesi alan gecekondu sahipleri, Hazine ve belediye arazilerini doğrudan satın alma imkanına kavuşmuştur. O kadarki yapı kayıt belgesi sahibinin istemesi halinde; “bağlı yetki” nedeniyle idare taşınmazı satmaktan imtina edemeyecektir. (3194 s.K. geçici m.16/6).
7-Yapı ruhsatı alıp da yapı kullanma izin belgesi almamış veya yapı ruhsatı bulunmayan yapılarda, Yapı Kayıt Belgesi ile maliklerin tamamının muvafakatinin bulunması ve imar planlarında umumi hizmet alanlarına denk gelen alanların terk edilmesi halinde yapı kullanma izin belgesi aranmaksızın cins değişikliği ve kat mülkiyeti tesis edilebilecektir (3194 s.K. geçici m.16/5). Görüldüğü gibi, Kanun aslında yapı kayıt belgesini, kat mülkiyeti kurulabilmesi için gerekli olan “Yapı Kullanma İzin Belgesi” yerine kabul etmekte aynı fonksiyonu yüklemektedir. Bir başka değişle yapı kayıt belgesi sahibi bu belgeye istinaden imara aykırı olan yapıyı-hiçbir aykırılık yokmuş gibi- hatta, imara uygun yapı yapan bir kişiden daha az harç ve vergi ödemek suretiyle kat mülkiyetine dönüştürebilmekte her bağımsız bölümü kat mülkiyeti kütüğüne kaydedebilmekte ve bu mülkiyet üzerinde bir malikin kullanabileceği tüm hakları kullanabilmektedir.
8- Geçici Madde 16/10 da; yapı kayıt belgesinin, yapının yeniden yapılmasına veya kentsel dönüşüm uygulamasına kadar geçerli olacağı, bu belge ile ilgili yapıların yenilenmesi durumunda yürürlükte olan imar mevzuatı hükümlerinin uygulanacağı ve yapının depreme dayanıklılığı hususu malikin sorumluluğunda olduğu belirtilmişse de, bu ifadeler bir “kısıtlama” gibi sunulmuş ise de, aslında anılan hususlar, normal imara uygun yapılar içinde geçerli olduğundan yapı kayıt belgesinin ilgili yapıyı imar mevzuatına uygun hale getirmesi özelliğine etki etmeyecektir.
TMK nın 683. maddesi, mülkiyet hakkının içeriğini; malikin, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şeyi dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahip olmak, şeklinde belirlemiştir.
Yukarıda yapı kayıt belgesinin, sahibine tanınan haklardan bir kısmını izah ettik. Bu açıklamalardan anlaşılacağı gibi yapı kayıt belgesi sahibi; yapıyı kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma hakkına sahip olduğuna göre, yapı kayıt belgesi alınan bir yapı, kural olarak İmar Kanunu’na uygun bir yapı olarak kabul edilmelidir. Aslında Kanun koyucu bazı çekincelerle açıkça adını koymamış olsa bile, yapı sahiplerine sunulan imkanlar dikkate alındığında, 3194 sayılı Kanunun Geçici 16.maddesi, “bedel karşılığı imar affı” niteliğinde bir düzenlemedir. Ancak, bir yapının yapı kullanma iznine sahip olması ile yapı kayıt belgesine sahip olması arasında piyasada bir değer düşüklüğü varsa bu değerden ve sözleşmeye göre eksik ve ayıplı işlerden yüklenici sorumlu tutulmalıdır.
Somut olaya döndüğümüzde; taraflar arasında 1993 tarihinde 41 ada 6 ve 7 parsel ile ilgili arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi yapılmıştır. Yüklenici sözleşme gereğince inşaatı yapmışsa da 7 nolu parsel üzerindeki yapının yıkımına karar verilmiş 6 no.lu parsel üzerindeki yapı ile ilgili, arsa sahiplerince 2018 yılında 3194 sayılı Kanun'a eklenen geçici 16. maddeye istinaden bu parsel üzerindeki yapı ile ilgili yapı kullanma izin belgesi almıştır. Yukarıda açıkladığımız gibi yapı kullanma izin belgesi TMK nın 683. maddesinde bir malike tanınan hakları sağladığı için, yapı kullanma izin belgesinin sağladığı hakları “yok hükmünde” saymak; öncelikle 3194 sayılı Kanun'un geçici 16. maddesine aykırı olacağı gibi, senelerdir kullanılan ve kullanılmaya devam edilen ve anılan Kanunun ekonomik değer atfettiği yapının “ekonomik değerinin olmadığı” kabul edilerek arsa sahibine terkedilmesi ve yüklenicinin yapı bedeline yönelik talebinin reddine karar verilmesi hakkaniyete de uygun düşmeyecektir.
Bu nedenle, yerel mahkemenin yıkım kararı verilen 7 no.lu parselle ilgili red kararının onanması ve karar düzeltme talebinin reddine dair Dairemiz kararına iştirak etmekle birlikte, yargılama sürecinde 6 no.lu parsel üzerindeki yapı ile ilgili yapı kullanma izin belgesi alındığından bu parselle ilgili yerel mahkemenin red kararının onanmasına dair Dairemiz kararının karar düzeltme talebinin kabul edilerek yerel mahkeme kararının bozulması gerektiği düşüncesinde olduğumuzdan, Sayın çoğunluğun 6 no.lu parsel üzerindeki yapı ile ilgili karar düzeltme isteminin reddine dair kararına muhalifiz.