Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 2021/1821 Esas 2022/1007 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davalı kooperatifin müvekkilin iki işletmesine önceki yıllarda yaptığı ayçiçek satışından sermaye katılım payı adı altında kesinti yapmasının hukuka aykırı olduğunu iddia eden davacının 262.104.62 TL'nin tahsiline dair açtığı dava reddedilmiştir. Ancak temyiz kanun yoluna başvurması sonucu Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi bu kararı kaldırmış ve davanın kabulüne karar vermiştir. Bu karara yapılan temyizde ise davacının ortak olmadığını iddia etmesinin doğru olmadığı, müvekkilinin kooperatiften alınan hizmetlerin karşılığı olarak ödemesi gereken bedeli ödemesi gerektiği belirtilerek önceki kararın bozulmasına karar verilmiştir. Kararda, Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünden Kararname'nin 4/1 fıkrası ve Türk Medeni Kanunu'nun 2. maddesi üzerinde durulmuştur.
Kanun maddeleri hakkında açıklamalar:
- Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünden Kararnamenin 4/1 fıkrası: Bu maddeye göre kamu iktisadi teşebbüsleri faaliyetlerini yürütürken tüzel kişiliklerine bağlı işletmelere işlerinin gerektirdiği konularda karar verme ve temsil hakları tanır.
- Türk Medeni Kanunu'nun 2. maddesi: Bu maddeye göre gerçek yahut tüzel kişilerin sahip olduğu hukuki işlem yeteneğine fiil ehliyeti denir. Tüzel kişilik tamamen kanuna bağlıdır ve yalnızca kanunla verilen hakları kullanabilir.

Ergani 1. Asliye Hukuk Mahkemesi (Ticaret Mahkemesi Sıfatıyla)

Yukarıda tarih ve numarası yazılı olan bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince verilen kararın temyizen tetkiki davalı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu, gereği konuşulup düşünüldü.
- K A R A R -
Davacı vekili, iktisadi devlet teşekkülü olan müvekkiline bağlı olan ... Tarım İşletmesi ile ... Tarım İşletmesi Müdürlüğünün geçmiş yıllarda davalıya yaptığı ayçiçek satışından davalı kooperatifin haksız ve hukuka aykırı şekilde sermaye katılım payı adı altında kesinti yaptığını, müvekkillinin davalı kooperatife üyelik başvurusu olmadığı ve usulüne uygun ortaklık ilişkisi kurulmadığı halde kesinti yapıldığını ileri sürerek, şimdilik 262.104.62 TL’nin tahsilini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, davacıya bağlı iki işletmenin ortaklık taleplerinin yönetim kurulunca kabul edildiğini, yapılan kesintilerin kooperatif ve birliğin kararları doğrultusunda olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
Mahkemece, ... Tarım İşletmesinin 06.01.1988 tarihli, ... Tarım İşletmesinin ise 04.12.1990 tarihli yönetim kurulu toplantısında üyeliklerine karar verildiği, davalı kooperatif anasözleşmesi uyarınca ortak olan davacı işletmelerinden katılım payı kesintisi yapma hakkı olduğu, alınan karar gereği sermaye payı alacağının henüz muaccel olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Davalı vekilinin istinaf kanun yoluna başvurması üzerine Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesince 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünden Kararnamenin 4/1 fıkrası ve davacı anasözleşmesine göre davacının tüzel kişiliğe sahip olduğu, davacıya bağlı işletmelerin tüzel kişiliği ve dolayısıyla fiil ehliyeti bulunmadığından ortaklık başvurusunda bulunmayacakları ve ortak olamayacaklarından yapılan kesintinin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle ilk derece mahkemesi kararı kaldırılarak davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararı, davalı vekili temyiz etmiştir.
Dava, sermaye katılım payı kesintilerinin iadesi istemine ilişkindir.
Davacı ...’in işletmeleri olan ... ve ... İşletmelerinin tüzel kişiliği olmaması sebebiyle hukuken kooperatife ortak olmadıkları kabul edilse de, yetiştirdikleri ayçiçek yağının satışını davalı kooperatife yapmakla, davalı kooperatifin üyelerine sunduğu hizmetlerden yararlandıkları anlaşılmıştır. Bu nedenle davacı ... davalı kooperatifin sunduğu hizmetin karşılığı olan ve ortakların kooperatife ödediği bedeli ödemekle yükümlüdürler. Bu durumda, mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekirken, davacının ortak olmadığını ileri sürerek, açtığı davanın TMK’nın 2.maddesine aykırı olarak kabulüne karar verilmesi doğru olmamış, kararın bozulması uygun görülmüştür.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin ilk derece mahkemesince verilen kararın kaldırılarak yeniden esas hakkında verdiği karar usul ve yasaya aykırı görüldüğünden kararın davalı yararına BOZULMASINA, Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi kararının KALDIRILMASINA, HMK 373/2. maddesi gereğince dosyanın Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesine gönderilmesine, peşin alınan harcın istek halinde temyiz edene iadesine, 24.02.2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.