Esas No: 2018/32361
Karar No: 2018/32361
Karar Tarihi: 8/6/2021
AYM 2018/32361 Başvuru Numaralı EREN ŞENŞAKRAK Başvurusuna İlişkin Karar
TÜRKİYE CUMHURİYETİ |
ANAYASA MAHKEMESİ |
|
|
İKİNCİ BÖLÜM |
|
KARAR |
|
EREN ŞENŞAKRAK BAŞVURUSU |
(Başvuru Numarası: 2018/32361) |
|
Karar Tarihi: 8/6/2021 |
|
İKİNCİ BÖLÜM |
|
KARAR |
|
Başkan |
: |
Kadir ÖZKAYA |
Üyeler |
: |
Engin YILDIRIM |
|
|
Celal Mümtaz AKINCI |
|
|
Rıdvan GÜLEÇ |
|
|
Basri BAĞCI |
Raportör |
: |
Gökçe GÜLTEKİN YILMAZ |
Başvurucu |
: |
Eren ŞENŞAKRAK |
Vekili |
: |
Av. İbrahim AFACAN |
I. BAŞVURUNUN KONUSU
1. Başvuru; ceza infaz kurumunda kalabalık odada tutulma nedeniyle kötü muamele yasağının, kalabalık odada tutulmaya ilişkin olarak yapılan şikâyetin infaz hâkimliğince incelenmeksizin reddedilmesi nedeniyle de mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiği iddialarına ilişkindir.
II. BAŞVURU SÜRECİ
2. Başvuru 25/10/2018 tarihinde yapılmıştır.
3. Başvuru, başvuru formu ve eklerinin idari yönden yapılan ön incelemesinden sonra Komisyona sunulmuştur.
4. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.
5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.
6. Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı süresinde beyanda bulunmamıştır.
III. OLAY VE OLGULAR
7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden tespit edilen şekliyle ilgili olaylar özetle şöyledir:
8. Başvurucu, kasten öldürme suçunu işlediği iddiasıyla 21/3/2018 tarihinde tutuklanmış ve Bakırköy/Metris 1 No.lu T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna yerleştirilmiştir.
9. Başvurucu, 22/3/2018 tarihinde Silivri 3 No.lu L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna (İnfaz Kurumu) nakledilmiştir.
10. Başvurucu İnfaz Kurumunda A-7 ve A-9 No.lu odalarda (koğuş) tutulmuştur. Başvurucunun tutulduğu odanın fiziki koşullarıyla ile ilgili olarak Bakanlığın verdiği bilgiler şöyledir:
"...Silivri Ceza İnfaz Kurumları Kampüsünde bulunan L Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumlarında birden fazla kişinin barındırıldığı 61 koğuşun bulunduğu, bu koğuşların her birinin içinde 7 ayrı odanın bulunduğu ve bireysel odaların 12,45 m², ortak yaşam ünitelerinin 56,59 m² olduğu, bir ünitenin toplam 208,93 m², açık havalandırma bölümünün 65,19 m²olduğu,
Başvurucunun, Kurumda bulunduğu 22.03.2018 - 13.02.2019 tarihleri arasında toplamda 2 farklı koğuşta barındırıldığı, ilk verildiği A-7 koğuşunda 35 kişi ile birlikte, idari nedenlerle verildiği A-9 koğuşunda 49 kişi ile birlikte barındırıldığı,
...
Bu kapsamda, adı geçenin de bahse konu Kurumda barındırıldığı süre zarfında farklı tarihlerde çeşitli rahatsızlıkları nedeniyle kurum revirine çıkarılarak kurum aile hekimince 4 defa muayenesinin yapıldığı, ayrıca ileri derece tetkik ve tedavi gerektiren rahatsızlığı nedeniyle Silivri Ceza İnfaz Kurumları Kampüsü içerisinde bulunan Kampüs Devlet Hastanesinde 1 defa gerekli tetkik, tedavi ve muayenesinin yapıldığı,
Bunun yanı sıra, Silivri Ceza İnfaz Kurumları Kampüsünde 8 adet l tipi kapalı, 2 adet kapalı ve 1 adet açık ceza infaz kurumunun bulunduğu, bütün ceza infaz kurumlarına hizmet veren ısı merkezi, genel mutfak, ekmek fırını, Kampüs Devlet Hastanesi, 112 acil servisi, su arıtma tesisi (24 saat kesintisiz sıcak / soğuk su), ziyarete gelen tutuklu/hükümlü yakınlarının yararlanabileceği açık ceza infaz kurumu kantin ve kafeteryası, PTT şubesi, banka şubesi ve açık otoparkının da bulunduğu, ceza infaz kurumu kampüsünün fiziki alt yapısı ile son derece modern olduğu ve Türkiye şartlarında kapasite bakımından en büyük ceza infaz kurumu olmakla birlikte bu yoğunluğa rağmen sıkıntısız ve sorunsuz şekilde infaz rejimine uygun şekilde faaliyetlerin sürdürülmekte olduğu ..."
11. Başvurucu 25/6/2018 tarihinde Silivri 3. İnfaz Hâkimliğine (İnfaz Hâkimliği) başvurarak tutulduğu odanın mevcudunun fazla olduğundan şikâyet etmiş, odadaki şartların düzeltilmesini talep etmiştir. Bu bağlamda başvurucu; kalabalıklık nedeniyle odanın sağlık koşullarına uygun olmadığını, tuvalet ve banyonun yetersiz kaldığını, havalandırmadan ve aydınlatmadan yeteri kadar yararlanamadığını dile getirmiştir.
12. İnfaz Hâkimliğince 27/7/2018 tarihinde başvurucunun dilekçesinin esasına girilmeksizin reddedilmesine karar verilmiştir. Kararın gerekçesi şöyledir:
"...Tüm dosya kapsamı ve talep içeriği incelendiğinde, Tutuklu/Hükümlü Eren ŞENŞAKRAK vekili AV. İbrahim AFACAN"ın cezaevi şartlarının uygunsuzluğunun tespiti ile cezaevi şartlarının Anayasaya ve kanunlara uygun hale getirilmesi hakkında şikayet başvurusunda bulunmuş ise de cezaevi şartlarının uygunsuzluğunun tespiti ile cezaevi şartlarının Anayasaya ve kanunlara uygun hale getirilmesinin sağlanması Ceza İnfaz Kurumunun yetki ve sorumluluğunda olup bahsedilen fiziki yetersizliğin Hakimliğimizin görev ve yetki alanı dışında kaldığı anlaşılmakla Tutuklu/Hükümlü Eren ŞENŞAKRAK vekili AV. İbrahim AFACAN"ın başvuru dilekçesinin esasa girilmeden reddine dair aşağıdaki şekilde karar verilmiştir..."
13. Başvurucunun anılan karara itirazı Silivri Ağır Ceza Mahkemesinin 4/9/2018 tarihli kararıyla reddedilmiştir.
14. Silivri Ağır Ceza Mahkemesinin nihai karar olan 4/9/2018 tarihli kararına ilişkin olarak UYAP evrak işlem kütüğü üzerinde yapılan inceleme neticesinde şikâyet sürecinde vekil olarak görev yapan ve bireysel başvuruda da vekil olarak başvurucuyu temsil eden başvurucunun avukatı İbrahim Afacan"ın ilgili kararı 20/9/2018 tarihinde saat 00.38"de açarak okuduğu tespit edilmiştir.
15. Bununla birlikte başvurucunun vekili, nihai kararın en erken 25/9/2018 tarihinde öğrenildiğini belirtmektedir.
16. 25/10/2018 tarihinde bireysel başvuruda bulunulmuştur.
17. Anayasa Mahkemesince yapılan araştırma neticesinde başvurucunun 13/2/2019 tarihinde İnfaz Kurumundan tahliye edildiği UYAP"taki kayıtlardan anlaşılmıştır.
IV. İNCELEME VE GEREKÇE
18. Mahkemenin 8/6/2021 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:
A. Başvurucunun İddiaları
19. Başvurucu; İnfaz Kurumunda kalabalık odada tutulduğunu, günlük hayatını sürdürmekte ve haklarını kullanmakta zorlandığını, İnfaz Hâkimliğine başvurduğunu ancak şikâyetinin İnfaz Hâkimliğince esasa girilmeksizin reddedildiğini belirterek kötü muamele yasağının ve mahkemeye erişim hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.
B. Değerlendirme
1. Adli Yardım Talebi Yönünden
20. Başvurucu, bireysel başvuru harç ve giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğunu belirterek adli yardım talebinde bulunmuştur.
21. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak geçimini önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.
2. Kabul Edilebilirlik Yönünden
22. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun"un "Bireysel başvuru usulü" kenar başlıklı 47. maddesinin (5) numaralı fıkrası şöyledir:
"Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten; başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir. Haklı bir mazereti nedeniyle süresi içinde başvuramayanlar, mazeretin kalktığı tarihten itibaren onbeş gün içinde ve mazeretlerini belgeleyen delillerle birlikte başvurabilirler ... "
23. Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü"nün (İçtüzük) "Başvuru süresi ve mazeret" kenar başlıklı 64. maddesinin (1) numaralı fıkrası şöyledir:
"Bireysel başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekir."
24. Anayasa Mahkemesi Hüseyin Aşkan (B. No: 2017/15649, 21/7/2020) kararında otuz günlük süre kuralının bireysel başvurunun ön şartlarından biri olduğunu ve bu sürenin başlangıç tarihinin tespitinde kanun hükmü gereği öğrenme tarihinin esas alınacağını belirtmiştir (Hüseyin Aşkan, § 20). Anılan kararda bireysel başvuru süresinin işlemeye başlaması yönünden nihai kararın gerekçesinin tebliğinin öğrenme şekillerden biri olduğu, bununla birlikte başka şekillerde de öğrenmenin söz konusu olabileceği ifade edilmiştir (Hüseyin Aşkan, § 23).
25. Bu doğrultuda Hüseyin Aşkan kararında; kullanıcıların UYAP üzerinden yaptıkları işlemlerin (doküman oluşturma, düzenleme, imzalama, açma, okuma ve yazdırma vb.) kayıt altına alındığı evrak işlem kütüğünün Anayasa Mahkemesi tarafından incelenmesi sonucunda nihai kararın açılarak okunduğuna ilişkin bir işlemin tespiti hâlinde bu işlemi yapan ilgililerin işlem sırasında nihai kararın sonucunu öğrendiklerinin kabul edileceği, böyle bir durumda bireysel başvuru süresinin de bu tarihten itibaren başlatılması gerektiği belirtilmiştir (Hüseyin Aşkan, §§ 26-29).
26. Başvuru konusu olayda nihai karar olan Silivri Ağır Ceza Mahkemesinin 4/9/2018 tarihli kararına ilişkin olarak UYAP evrak işlem kütüğü üzerinde yapılan incelemede de başvurucunun avukatı İbrahim Afacan"ın 20/9/2018 günü saat 00.38"de ilgili kararı açarak okuduğu tespit edilmiştir. Buna göre Silivri Ağır Ceza Mahkemesinin 4/9/2018 tarihli kararının başvurucunun avukatı tarafından 20/9/2018 tarihinde UYAP üzerinden okunduğunun, bu kapsamda en geç 20/9/2018 tarihinde bireysel başvuruya ilişkin nihai karardan haberdar olunduğunun ve bu doğrultuda bireysel başvuru süresinin 20/9/2018 tarihinden itibaren işlemeye başladığının kabul edilmesi gerekir. Nitekim ilgili usul kuralları uyarınca sürenin münhasıran tebliğden itibaren işlemeye başlayacağının kabul edildiği uygulamaların aksine bireysel başvuru yolunda başvuru süresi, ihlalin öğrenilmesi esasına bağlanmıştır (benzer yöndeki karar için bkz. Mehmet Özcan, B. No: 2019/6266, 15/1/2020, § 27).
27. Açıklanan gerekçelerle bireysel başvuru konusu yargılama sürecine ilişkin nihai karardan 20/9/2018 tarihinde haberdar olduğu anlaşılan başvurucunun otuz günlük bireysel başvuru süresinden sonra 25/10/2018 tarihinde gerçekleştirdiği bireysel başvurusunun süre aşımı nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.
V. HÜKÜM
Açıklanan gerekçelerle;
A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,
B. Başvurunun süre aşımı nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,
C. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu"nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 8/6/2021tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.