Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 2021/2769 Esas 2022/2277 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı kooperatif, anasözleşme tür değişikliğine izin verilmesi talebinin Bakanlık tarafından reddedilmesiyle ilgili olarak hukuka aykırılık iddiasıyla dava açmıştır. Ancak, mahkeme uyuşmazlığın idari yargıda çözülmesi gerektiğine karar vererek davanın usulden reddine hükmetmiştir. Davacının temyiz başvurusunda bulunması üzerine, temyiz mahkemesi davacının yararına kararı bozmuştur. Kararda, kooperatiflerin özel hukuk tüzel kişileri olduğu, tür değişiklikleri için Türk Ticaret Kanunu'nun şirket nevi değiştirilmesine ilişkin hükümlerinin uygulanması gerektiği belirtilmiştir. Bu doğrultuda, uyuşmazlığın esasına girilerek karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Kanun maddeleri:
- 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'nun 81. maddesi: Konut yapı kooperatiflerinin anasözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılacağı ve dağılacağı, ancak tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde usulüne uygun şekilde anasözleşme değişikliği yapılarak kooperatifin amacının değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hükmün uygulanmayacağı
- 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'nun 98. maddesi: Anılan Kanunda aksine açıklama bulunmayan hususlarda Türk Ticaret Kanunundaki anonim şirketlere ait hükümlerin uygulanacağını belirtmektedir.
- 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'nun 99. maddesi: Anılan Kanunda düzenlenen hususlardan doğan hukuk davalarının ticari dava sayılacağı, bu davalarda basit muhakeme usulünün uygulanacağı hükme bağlanmaktad

MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23. Hukuk Dairesi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 7. Asliye Ticaret Mahkemesi

Yukarıda tarih ve numarası yazılı olan bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince verilen kararın temyizen tetkiki davacı vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu, gereği konuşulup düşünüldü.

- K A R A R -

Davacı vekili dava dilekçesinde özetle, davacı kooperatifin 1979 yılında kurulduğunu, 823 pay sahibi ortaklarının olduğunu, 822 adedine tapularının verildiğini, son ortağın tapusunun verilmesi aşamasında kooperatifin 28/03/2015 tarihinde yapılan genel kurul toplantısında kooperatifin amaç değişikliği yapılarak işletme kooperatifine dönüştürülmesi ve bakanlıkta gerekli iş ve işlemlerin yapılması konusunda yönetim kuruluna yetki verilmesine karar verildiğini, işletme kooperatifi Gümrük ve Ticaret Bakanlığına bağlı olduğundan anılan Bakanlığa başvuruda bulunulduğunu, 05/06/2016 tarihli olağan genel kurul yapılmasına karar verildiğini, Bakanlıktan verilecek izin üzerine kooperatif anasözleşme değişikliği, amacının değiştirilmesi, Gayrimenkul İşletme Kooperatifine dönüşmenin sağlanmasının hedeflendiği halde davalı Bakanlığın talebin reddine ilişkin işlem tesis ettiğini ileri sürerek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile davacı kooperatifin Kooperatifler Kanunu'nun 81. maddesinde yer alan “tescil tarihinden itibaren 6 ay içinde usulüne uygun şekilde anasözleşme değişikliği yapılarak kooperatifin amacının değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hüküm uygulanmaz” şeklinde ifade bulunan yasal koşulları sağladığının ve davacı kooperatifin anasözleşme tür değişikliğine izin verilmesi talebinin reddine dair işlemin hukuka aykırı olduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle, davanın idare mahkemelerinde görülmesinin gerektiğini, ferdileşmeyi engelleyen uygulama bakımından sorumluluğun kooperatif bünyesinde olduğunun kabulü gerekirken bakanlığa haksız bir şekilde itham edilmesinin doğru olmadığını belirterek, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece, uyuşmazlığın idari yargıda çözülmesi gerektiğinden ve yargı yolu caiz olmadığından davanın usulden reddine karar verilmiştir.
Anılan hüküm hakkında davacı vekilince istinaf başvurusunda bulunulmuştur. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23.Hukuk Dairesi başvurunun esastan reddine karar vermiştir.
Bu karara karşı davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'nun 81. maddesinde, konut yapı kooperatiflerinin anasözleşmede gösterilen işlerin tamamlanması ve ferdi mülkiyete geçilip konutların ortaklar adına tescil edilmesiyle amacına ulaşmış sayılacağı ve dağılacağı, ancak tescil tarihinden itibaren 6 ay içerisinde usulüne uygun şekilde anasözleşme değişikliği yapılarak kooperatifin amacının değiştirilmesi halinde dağılmaya ilişkin hükmün uygulanmayacağı, 98. maddesinde, anılan Kanunda aksine açıklama bulunmayan hususlarda Türk Ticaret Kanunundaki anonim şirketlere ait hükümlerin uygulanacağı, 99. maddesinde, anılan Kanunda düzenlenen hususlardan doğan hukuk davalarının tarafların ticari olup olmadıklarına bakılmaksızın ticari dava sayılacağı, bu davalarda basit muhakeme usulünün uygulanacağı, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 181. maddesine göre bir kooperatifin, sermaye şirketine (anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirket) dönüşebileceği, bu gibi tür değişikliklerin de yeni kurulacak olan sermaye şirketinin kuruluş hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.
Kooperatifler; özel hukuk tüzel kişileridir. 1163 sayılı Kanunun atıfta bulunduğu Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre özel hukuk tüzel kişilerine yönelik uyuşmazlıkların çözüm yeri ise adli yargıdır. Kooperatifler Kanununa göre kurulmuş bir özel hukuk tüzel kişisi olan davacı kooperatifin ana sözleşme/tür değişikliği usulü ve şartlarının uygulanması için esas alınacak hükümler Türk Ticaret Kanunu'nun şirket nevi değiştirilmesine ilişkin hükümleridir. Bu nedenlerle uyuşmazlığın esasına girilip gereken inceleme yapılması ve sonunca göre karar verilmesi gerekirken, yargı yolu caiz olmadığından davanın usulden reddine karar verilmesi doğru olmamış, kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 23.Hukuk Dairesinin 13.01.2021 tarih ve 2019/1644 Esas, 2021/25 Karar sayılı kararının kaldırılarak ilk derece mahkemesi kararının temyiz eden davacı yararına BOZULMASINA, peşin alınan harçların istek halinde temyiz edene iadesine, HMK 373/1 maddesi gereğince dosyanın ilk derece mahkemesine, karardan bir örneğin ilgili Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 20.04.2022 gününde oy birliğiyle karar verildi.