Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2022/1595 Esas 2022/2066 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Asliye Hukuk (Aile) Mahkemesi'nde açılan boşanma davasında, davacı erkeğin mental retardasyon tanısı konmuş ve yargılama sürecinde taraf ehliyeti araştırılması gerektiği tespit edilmiştir. Ancak mahkeme, bu konuyu araştırmadan tarafların anlaşmalı olarak boşanmasına karar vermiştir. Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılan kanun yararına bozma isteği kabul edilerek hüküm bozulmuş ve dosya ilk derece mahkemesine gönderilmiştir.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 50. ve 51. maddelerinde taraf ehliyeti ve dava ehliyeti belirtilirken, 114. maddesinin (d) bendinde taraf ve dava ehliyetinin dava şartlarından olduğu ve 115. madde uyarınca mahkemenin dava şartlarını her aşamada araştırması gerektiği belirtilmiştir. Hüküm bozulurken de Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 363/1. maddesine atıfta bulunulmuştur.

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (Aile) Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : Boşanma


Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda, mahalli mahkemece verilen hükmün kanun yararına bozulması Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünün 15.02.2022 tarihli yazısı ile istenilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü:
Davacı erkek tarafından TMK 163 maddesine dayalı olarak boşanma davası açılmış, ilk derece mahkemesince davanın reddine karar verilmiş, davacı erkek tarafından istinaf kanun yoluna başvurulması üzerine İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 18. Hukuk Dairesince dosyadaki bir kısım deliller nedeniyle her iki tarafın dava ve taraf ehliyetlerinin araştırılması, fiil ehliyetlerinin bulunmadığı belirlendiği takdirde vesayet makamına ihbarda bulunulması ve sonucuna göre işlem yapılması gerektiğinden bahisle kararın kaldırılmasına, inceleme için ilk derece mahkemesine gönderilmesine karar verilmiş, taraflarca bu sırada ilk derece mahkemesine anlaşmalı boşanma protokolü sunulmuş ve bu protokol uyarınca boşanmalarına karar verilmesi talep edilmiş, ilk derece mahkemesince tarafların dosyaya sundukları protokol uyarınca TMK 166/3 maddesi uyarınca boşanmalarına karar verilmiş, hüküm her iki tarafın istinaf etmemesi üzerine 16.02.2021 tarihinde kesinleştirilmiş, Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünün 15.02.2022 tarihli yazısı ile, karar ile ilgili kanun yararına bozma talebinde bulunulmuş, dosya Dairemize gönderilmiştir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 50`nci maddesinde medenî haklardan yararlanma ehliyetine sahip olanın davada taraf ehliyetine de sahip olacağı, 51`inci maddesinde dava ehliyetinin medenî hakları kullanma ehliyetine göre belirleneceği, 114 üncü maddesinin (d) bendinde ise taraf ve dava ehliyetinin dava şartlarından olduğu ve 115`inci madde uyarınca da mahkemenin dava şartlarının mevcut olup olmadığını davanın her aşamasında kendiliğinden araştıracağı belirtilmektedir.
Somut olayda dosyanın incelenmesinden; davacı erkeğe dosyada bulunan raporuna göre mental retardasyon tanısı konduğu ve %50 özürlü raporu verildiği, zihinsel beceri gerektiren işlerde çalışamayacağının belirtildiği, sosyal inceleme raporunda davacının okur yazar olmadığı, kendisini ifade etmede zorlandığı, çocuklarla ilgili yöneltilen sorulara net cevap vermediği, velayet hususunun anlamını sonuçlarını ve yükümlülüklerini bilmediği hususları tespit edilmiştir. Dinlenen tanık ... ise beyanında davacı ve davalının biraz saf insanlar olduğunu kendilerini ifade edemediklerini davacının babasının gözetimi altında olup maaşını dahi babasının aldığını beyan etmiştir. Dosyada mevcut rapor, tanık beyanı, sosyal inceleme raporu dikkate alındığında tarafların dava ve taraf ehliyetinin araştırılmasını gerektirecek dosyada bir kısım deliller vardır. Bu nedenle mahkemesince taraflara sorularak varsa tedavi evrakları, raporları temin edilmek suretiyle davacı ve davalının tam teşekküllü bir devlet hastanesine sevklerinin yapılıp vesayet altına alınmalarını gerekli olup olmadığı yönünde rapor alınarak, fiil ehliyetlerinin bulunmadığı belirlendiği takdirde vesayet makamına ihbarda bulunulması ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken bu husus araştırılmadan eksik inceleme ile hüküm kurulması usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
SONUÇ: Adalet Bakanlığı Hukuk İşleri Genel Müdürlüğünün, Hukuk Muhakemeleri Kanununun 363/1. maddesine dayalı kanun yararına bozma isteğinin açıklanan sebeple kabulü ile hükmün sonuca etkili olmamak üzere BOZULMASINA, dosyanın ilk derece mahkemesine, gönderilmesine oybirliğiyle karar verildi. 07.03.2022 (Pzt.)