Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2022/2803 Esas 2022/4539 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi, Afgan uyruklu olan ve \"sığınmacı\" statüsünde bulunan taraflar arasındaki boşanma davasında, evlenme belgesi bulunmayan tarafların yabancılar kütüğünde kayıtlı olup olmadıklarının ve eş bağı kurulup kurulmadığının tespit edilmesi gerektiği belirtilerek, eksik inceleme nedeniyle bölge adliye mahkemesinin esastan red kararının kaldırılması ve ilk derece mahkemesi kararının bozulması kararına varmıştır. Kanunlar açısından, Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşme, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun, ve Yabancıların Nüfus Kayıtlarının Tutulması Hakkında Yönetmelik detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 2. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : Boşanma

Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm davacı kadın tarafından temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü:
1- Davacı kadın, temyiz dilekçesinde adli yardım talebinde bulunmuştur. Adli yardıma ilişkin usul ve esaslar 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 334-340. maddelerinde düzenlenmiş olup aynı Kanun'un 336/3. maddesine göre adli yardım talebi kanun yollarına başvuru sırasında Yargıtaya da yapılabilir ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 337/1. maddesi uyarınca da duruşma yapmaksızın talep hakkında karar verilebilir. Davacının adli yardım talebininin 11.01.2022 tarihinde bölge adliye mahkemesince kabul edilip yargılamaya devam edildiğine göre bu hususta yeniden karar verilmesine yer olmadığına karar vermek gerekmiştir.
2- Temyiz itirazlarının incelenmesine gelince;
Tarafların ikisinin de Afgan uyruklu oldukları, Türkiye’de “sığınmacı” olarak bulundukları anlaşılmaktadır. Tarafların “evli” olduklarına ilişkin dosyada bir belge bulunmamaktadır.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulunca 28.7.1951 tarihinde kabul edilen 29.8.1961 tarihli 359 sayılı kanunla onaylanması uygun bulunan ve Bakanlar Kurulunun 5.9.1961 tarihli kararıyla onaylanan “Mültecilerin Hukuki Durumuna Dair Sözleşme” hükümlerine göre, mülteciler bulundukları ülkede genel olarak yabancılara tanınan haklardan yararlanırlar. Aynı sözleşme gereğince taraf devletler, ülkelerinde bulunan ve muteber bir seyahat belgesine sahip olmayan her mülteciye hüviyet belgesi verirler. (Söz. md. 27) 12.12.2007 tarihinde yürürlüğe giren 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanuna göre, bu kanun hükümleri uyarınca yetkili olan hukukun vatandaşlık esasına göre tayin edildiği hallerde, aksine hüküm olmadıkça vatansızlar ve mülteciler hakkında yerleşim yeri, bulunmadığı hallerde mutad mesken, o da yok ise dava tarihinde bulunduğu ülke hukuku uygulanır. (5718 s. MÖHUK. md. 4/a) 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununun 8/1. maddesi gereğince ; Türkiye’de herhangi bir amaçla en az altı ay süreli yabancılara mahsus ikamet teskeresi alan yabancıların, yabancılar kütüğüne tescili zorunludur. Bu kütüğe kayıt edilen yabancılar, her türlü nüfus olaylarını nüfus müdürlüğüne beyan etmekle yükümlüdürler. Diplomatik misyon mensupları bu hükmün dışındadır. Nüfus olayı, doğum, evlenme, boşanma, evlat edinme, tanıma, kayıt düzeltme, soybağının düzeltilmesi, gaiplik gibi kişisel durumlarda değişiklik meydana getiren olaylardır. (5490 s. NHK. md. 3/ü)
Evlenme ile ilgili belgenin nüfus müdürlüğüne intikal etmesi halinde; her iki kişi de yabancılar kütüğünde kayıtlı ise evlenme , yabancılar veri giriş formu ile kayıtlarına işlenir. Yabancılar kimlik numaraları ile kayıtlar arasında eş bağı kurulur. (Yabancıların Nüfus Kayıtlarının Tutulması Hakkında Yönetmelik md. 15/1) Açıklanan yasal hükümler gereğince; tarafların yabancılar kütüğünde kayıtlı olup olmadıklarının, kayıtlı iseler aralarında “eş bağı” kurulup kurulmadığının Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü (Yabancılar Kütüğünden) sorulup tespiti, tarafların yabancılar kütüğünde kayıtları yok ise veya kayıtlar arasında “eş bağı” kurulmamışsa, tarafların evli olup olmadıklarının tabiyetinde oldukları Afganistan’ın Türkiye Büyükelçiliğinden Dışişleri Bakanlığı vasıtasıyla sorulması ve evli olduklarına dair bu ülke makamlarından alınan resmi belgenin dosyaya alınması ve hasıl olacak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken , eksik inceleme ile hüküm kurulması doğru bulunmamıştır.
SONUÇ: Yukarıda gösterilen sebeplerle bölge adliye mahkemesinin esastan red kararının KALDIRILMASINA, ilk derece mahkemesi kararının BOZULMASINA, temyiz peşin harcının istek halinde yatırana geri verilmesine, dosyanın ilk derece mahkemesine, karardan bir örneğinin ilgili bölge adliye mahkemesi hukuk dairesine gönderilmesine, oy birliğiyle karar verildi. 17.05.2022 (Salı)