GİZLİLİK TALEBİ KABUL

I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, kas hastalığı nedeniyle reçete edilen ilacın ithali için gerekli ödemenin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanması amacıyla yapılan talebin reddedilmesi nedeniyle maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 15/6/2021 tarihinde yapılmıştır.

3. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. 2021/47007 numaralı başvuru incelenen başvuruyla birleştirilmiştir.

5. Başvurucu, tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Başvurucunun tedbir taleplerinden ilkinin 28/6/2021 tarihinde reddine, ikincisinin ise 11/11/2021 tarihinde kabulüne karar verilmiştir.

6. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden ulaşılan bilgi ve belgelere göre ilgili olaylar özetle şöyledir:

8. 27/5/2017 doğumlu olan başvurucuya duchenne muscular dystrophy teşhisi konulmuştur. Başvurucunun belirttiğine göre bu hastalık nadir görülen ancak yüksek düzeyde ölümcül seyreden, nörolojik bir rahatsızlıktır.

9. 25/2/2021 tarihli doktor raporunda, başvurucunun tedavisi için ilacın kullanılmasının gerekli olduğunun belirtilmesi sonrasında başvurucunun Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumuna başvurusu üzerine eteplirsen etken maddeli Exondys isimli ilacın kullanımının ve ithalinin uygun görüldüğü bildirilmiştir.

10. İlaç bedelinin ödenmesi talebiyle yaptığı başvurunun SGK tarafından reddedilmesi üzerine başvurucu, ret işleminin iptali talebiyle Ankara 8. İdare Mahkemesinde (8. İdare Mahkemesi) dava açıp idari işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmesini de talep etmiştir.

11. İdare Mahkemesi, dava konusu işlemin yürütmesinin durdurulması talebinin reddine karar vermiştir. UYAP üzerinden yapılan incelemede 8. İdare Mahkemesinin 17/9/2021 tarihinde dava konusu işlemin "... hastalığının tedavisi için Etepilirsen etken maddeli ilacın endikasyon dışı kullanımına izin verilmesi talebiyle idareye yapılan başvurunun reddine ilişkin Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumunun 25/03/2021 tarih... işleminin iptali istemiyle Ankara 2. İdare Mahkemesinin ... dosyasında açılan davada anılan Mahkemece 04/05/2021 tarihli karar ile söz konusu işlemin yürütmesinin durdurulması üzerine, Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumunun 22/05/2021 tarih ... işlemi ile Etepilirsen etken maddeli ilacın kullanımının ve yurtdışından ithalatının uygun görüldüğü anlaşılmakla, ... davacıların çocuğunun muayenesi ve tetkiklerini yapmak suretiyle hastalığı teşhis eden hastane tarafından, hastalığın tedavisinde kullanılması için uygun ve elzem görülen ve kullanılması hastanın tercihine bırakılmayan Etepilirsen etken maddeli Exondys 51 isimli ilaç bedelinin mali külfetinin ağır olduğu,..." gerekçesiyle iptaline karar verildiği anlaşılmıştır. SGK vekili tarafından karara karşı istinaf başvurusunda bulunulmuş olup istinaf incelemesi devam etmektedir.

12. Öte yandan, başvurucu söz konusu ilacın endikasyon dışı kullanımına izin verilmesi isteminin Türkiye Tıbbi İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumunca 25/3/2021 tarihinde reddedilmesine dair işlemin iptali ve yürütmesinin durdurulması talebiyle dava açmıştır. Ankara 2. İdare Mahkemesi (2. İdare Mahkemesi) 4/5/2021 tarihinde yürütmenin durdurulması talebinin kabulüne karar vermiştir. Ayrıca UYAP üzerinden yapılan incelemede 2. İdare Mahkemesinin 17/9/2021 tarihinde "... tedavisini yürüten doktor tarafından ... ilacın haftada bir süreklikullanılmasının önerildiği ve bu talebin usulüne uygun olarak yapıldığı, davacının tedavisinin planlanmasından ve bu tedavide uygulanacak ilacın belirlenmesinden yani talep edilen ilacın kullanılmasından ve kullanılması sonrasında çıkacak sonuçtan doğacak sorumluluğun tedaviyi üstlenip planlayan doktorda olduğu,..." gerekçesiyle işlemin iptaline karar verildiği anlaşılmıştır. Türkiye Tıbbi İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu vekili tarafından karara karşı istinaf başvurusunda bulunulmuş olup istinaf incelemesi devam etmektedir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

13. Anayasa Mahkemesinin 22/2/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

14. Başvurucu; hastalığın tedavisi için gerekli olan ilacın maliyetinin yüksek olması nedeniyle ilacı kendi imkânlarıyla tedarik edemediğini, kendisi açısından hayati önemi olan bu ilaç tedavisinin gerçekleşememesine bağlı olarak maddi ve manevi bütünlüğünün tehlikeye gireceğini belirtmiş, maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir.

15. Bakanlık görüşünde, iddiaya konu yargılamanın derdest olduğunun başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinde dikkate alınması gerektiğine değinildikten sonra devletin, vatandaşlarının maddi ve manevi varlığının korunması ve geliştirilmesi hakkını korumak için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğunun fakat bu yükümlülüğün sınırsız olmadığının ifade edildiği; anılan hastalığının tedavisinde kullanılan ve ataluren etken maddeli Translarna adlı ilacın geri ödeme listesinde yer aldığının ve hastalığın tedavi finansmanının sağlandığının, aynı hastalığın tedavisinde kullanılan etepilirsen etken maddeli Exondys adlı ilacın geri ödeme kapsamına alınması için herhangi bir başvurunun yapılmadığının, başvuru yapılması hâlinde komisyonlarda değerlendirileceğinin SGK"ca bildirildiği belirtilmiştir.

B. Değerlendirme

1. Adli Yardım Talebi Yönünden

16. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak geçimini önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

2. İhlal İddiası Yönünden

17. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun"un "Bireysel başvuru hakkı" kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

"İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir."

18. Başvuruya konu ilaç bedelinin SGK tarafından ödenmesi talebinin reddi işleminin iptali talepli yargılamada 8. İdare Mahkemesince verilen iptal kararına karşı SGK tarafından istinaf talebinde bulunulduğu ve kararın istinaf incelemesinde olduğu görülmüştür. Bu itibarla, başvurucunun bireysel başvuruya konu ettiği iddialarına ilişkin olarak hukuk sisteminde mevcut yargısal yolları tüketmeksizin bireysel başvuruda bulunduğu anlaşılmıştır.

19. Açıklanan gerekçelerle başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Kamuya açık belgelerde başvurucunun kimliğinin gizli tutulması talebinin KABULÜNE,

C. Maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

D. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 22/2/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.