I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, kanser hastasına reçete edilen ilacın ithali için gerekli ödemenin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanması amacıyla yapılan talebin reddedilmesinden ötürü yaşam hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 19/3/2021 tarihinde yapılmıştır.

3. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Başvurucu, tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Başvurucunun tedbir talebinin 19/4/2021 tarihinde reddine karar verilmiştir.

5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.

6. Başvurucu, Bakanlığın görüşüne karşı beyanda bulunmuştur.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden ulaşılan bilgi ve belgelere göre ilgili olaylar özetle şöyledir:

8. 1954 doğumlu olan başvurucuya akciğer kanseri tanısı konulmuştur. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu pembrolizumab beta etken maddeli Keytruda isimli ilacın kullanımını ve ithalini uygun görmüştür.

9. Başvurucunun SGK"ya ilaç bedelinin ödenmesi talepli başvurusunun reddi üzerine başvurucu ilaca ait bedellerin karşılanması için SGK aleyhine Ankara 17. İş Mahkemesinde (İş Mahkemesi) dava açmış ve ihtiyati tedbir kararı verilmesini talep etmiştir.

10. İş Mahkemesi, 14/5/2020 tarihinde başvurucunun ihtiyati tedbir talebinin kabulüne karar vermiştir. SGK vekilinin karara karşı yaptığı istinaf talebini inceleyen Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi (11. Hukuk Dairesi) kararın kaldırılmasına karar vermiştir.

11. Bahse konu ilacın kullanılmaması hâlinde bağışıklık sisteminin baskılanarak kanserin diğer organlara yayılacağını ve sağkalım süresinin kısalacağını gösterir yeni bir rapor alan başvurucu yeniden tedbir talebinde bulunmuş İş Mahkemesi 5/1/2021 tarihinde tedbir talebini tekrar kabul etmiştir.

12. İstinaf talebini inceleyen 11. Hukuk Dairesi 4/3/2021 tarihinde kararın kaldırılmasına ve tedbir talebinin reddine karar vermiştir.

13. Başvurucu, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunarak tedavisi süresince ilaç bedelinin bu ilacın ithalinde yetkili kuruluşa SGK tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Anayasa Mahkemesi 19/4/2021 tarihinde tedbir talebini reddetmiştir.

14. UYAP üzerinden yapılan incelemede, İş Mahkemesinin 11/1/2022 tarihinde davanın kabulüne karar verdiği anlaşılmıştır. Gerekçenin ilgili kısmı şöyledir:

"...Tüm deliller değerlendirildiğinde sonuç itibariyle, davacının tıbbi geçmişi ve ilaç kullanım sonuçlarına göre de Keytruda ilaç kullanımının davacının yaşam süresini arttırdığı, durumuna uygun ilaç kullanıldığı, muadilinin olmadığı, tedaviye yanıt alındığı anlaşılmakla ilaç kullanımının gerekli olduğu görülmüştür.

Alınan hesap raporunda fatura tarihlerindeki resmi ilaç bedellerinin bire bir aynı tutar ile davacının ilaçları temin ettiği anlaşılmakla fahiş bir ilaç temini gibi kötü niyetli işlem yapılmadığı ortada olduğundan davacının dava konusu fatura bedellerinin kurumca ödenmesi gerekiği kabul edilmiştir. Bu sebeple kurumun bedel ödememe yönünde verdiği kararın iptali, davacının tedavisi süresince reçete edilecek ilaç bedelinin ödenmesi, davacı tarafından ödenmiş olan 44.000,93 TL bedelinin davalı kurumdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir. ..."

15. Söz konusu karara karşı SGK vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur. İstinaf incelemesi devam etmektedir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

16. Anayasa Mahkemesinin 22/2/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

17. Başvurucu, hastalığın tedavisi için gerekli olan ilacın maliyetinin yüksek olması nedeniyle kendi imkânlarıyla tedarik etmesinin mümkün olmadığını, SGK"ca ilaç bedelinin ödenmemesi yüzünden kendisi açısından hayati önemi olan ilaç tedavisinin gerçekleşememesine bağlı olarak yaşamının ve maddi ve manevi bütünlüğünün tehlikeye gireceğini belirterek yaşam hakkı başta olmak üzere çeşitli anayasal haklarının ihlal edildiğini iddia etmiştir.

18. Bakanlık görüşünde, İş Mahkemesinde iddiaya konu yargılama hakkında karar verilip kararın istinaf incelemesinde olduğunun başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinde dikkate alınması gerektiğine değinmiştir. Bakanlık ayrıca, devletin vatandaşlarının maddi ve manevi varlığının korunması ve geliştirilmesi hakkını korumak için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğu fakat bu yükümlülüğün sınırsız olmadığını ifade etmiştir. Bakanlık son olarak anılan ilacın ödeme listesinde bulunmadığının, ilacın ruhsat sahibi firmasınca "Rezeke edilemeyen veya metastik malign melanoma" ve "Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanseri (KHDAK)" endikasyonunda geri ödeme kapsamına alınması yönünde SGK"ya başvuru yapıldığının, değerlendirme süreçleri devam etmekte iken ilgili firma tarafından geri ödemeye ilişkin talebin geri çekildiğinin ilacın geri ödeme kapsamına alınabilmesi için ruhsat sahibi firmanın yeniden talepte bulunması gerektiğinin SGK"ca bildirildiğini, başvurucunun gerektiği gibi muayene ve tedavi alamadığı yönünde şikâyetinin bulunmadığını belirtmiştir.

19. Başvurucu, Bakanlık görüşüne karşı cevabında, başvuru formundaki iddiaları yinelemiş ve bahse konu ilacın başvurucunun hastalığının tedavisinde etkili olduğunun tıbben tespit edildiğini bildirmiştir.

B. Değerlendirme

20. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun"un "Bireysel başvuru hakkı" kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

"İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir."

21. Başvuruya konu ilaç bedelinin SGK tarafından ödenmesi talepli yargılamada; ilaç bedelinin SGK"ca ödenmesine karar verildiği, karara karşı SGK tarafından davanın esasına dair iddialar ileri sürülerek istinaf talebinde bulunulup kararın istinaf incelemesinde olduğu görülmüştür. Bu itibarla, başvurucunun bireysel başvuruya konu ettiği iddialarına ilişkin olarak hukuk sisteminde mevcut yargısal yolları tüketmeksizin bireysel başvuruda bulunduğu anlaşılmaktadır.

22. Açıklanan gerekçelerle başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Yaşam hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 22/2/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.