I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, rahatsızlığa ilişkin reçete edilen ilacın ithali için gerekli ödemenin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanması amacıyla yapılan talebin reddedilmesi nedeniyle yaşam hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 26/2/2021 tarihinde yapılmıştır.

3. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Başvurucular, tedavi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Başvurucuların tedbir talebinin 19/4/2021 tarihinde reddine karar verilmiştir.

5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.

6. Başvurucular, Bakanlığın görüşüne karşı beyanda bulunmuştur.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden ulaşılan bilgi ve belgelere göre ilgili olaylar özetle şöyledir:

8. Başvurucu Muhammet Yiğit Tezcan, SMA Tip 1 hastalığı nedeniyle tedavi görmektedir. Muhammet Yiğit Tezcan açısından hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçtan minimal fayda sağlandığı için tedaviyi uygulayan doktoru tarafından "Zolgensma" isimli ilacın tedavide kullanılmasının gerekli olduğuna dair rapor düzenlenmiştir. İlacın yurt dışı kullanımı için doktor tarafından yapılan talebin Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından uygun bulunmaması üzerine başvurucular Fikri ve Serpil Tezcan başvurucu Muhammet Yiğit Tezcan"a velayeten Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumunun işleminin reddine ilişkin işlemin iptali için Ankara 11. İdare Mahkemesinde (İdare Mahkemesi) dava açmıştır.

9. İdare Mahkemesi, verdiği yürütmeyi durdurma kararının ardından 9/3/2021 tarihinde söz konusu işlemin iptaline karar vermiştir. Karara karşı SGK ve Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından istinaf talebinde bulunulmuş olup istinaf incelemesi devam etmektedir.

10. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu 22/12/2020 tarihinde yürütmeyi durdurma kararı gereğince "Zolgensma" isimli ilacın kullanımını ve bu ilacın Türk Eczacılar Birliği aracılığıyla yurt dışından ithalini uygun görmüştür. Bunun üzerine başvurucuların ilaç bedelinin ödenmesine yönelik talebi SGK"ca reddedilmiştir.

11. Diğer yandan başvurucular, ilacın bedelinin SGK tarafından ödenmesi talebiyle Ankara 25. İş Mahkemesi (İş Mahkemesi) nezdinde dava açmış ve ihtiyati tedbir talebinde bulunmuştur. İş Mahkemesi, ihtiyati tedbir talebini reddetmiş; başvurucuların istinaf talebi sonrasında Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi de (10. Hukuk Dairesi) bu talebin reddine karar vermiştir.

12. Başvurucuların yeni tedbir talebi üzerine İş Mahkemesince 19/2/2021 tarihinde tedbir talebi kabul edilmiş, daha sonra SGK tarafından yapılan itirazda söz konusu ilacın muadili olan ilacın SGK tarafından karşılandığı ve başvurucu Muhammet Yiğit Tezcan"ın bu ilaçtan fayda gördüğü gerekçeleriyle 11/3/2021 tarihinde ihtiyati tedbir kararının kaldırılmasına karar verilmiştir. Başvurucuların karara karşı yaptıkları istinaf talebi sonrasında 10. Hukuk Dairesi 3/6/2021 tarihli kararla istinaf talebinin kabulüne ve kararın kaldırılmasına karar vermiştir. Gerekçenin ilgili kısmı şöyledir:

"...ihtiyati tedbir talep eden taraf Ankara 5. İş Mahkemesi"nin 2021/113 E. sayılı dosyasında asıl davanın açıldığını beyan etmiş, dava dilekçesi ile tensip zaptını istinaf talebine eklemiştir. Asıl davanın açılmış olması karşısında tedbire yapılan itirazın da asıl davanın açıldığı mahkemede değerlendirilmesi gerekmektedir. Mahkemece bu gerekçe ile "dosyanın itirazın değerlendirilmesi için asıl davanın açıldığı mahkemeye gönderilmesine, itiraz hakkında karar verilmesine yer olmadığına" şeklinde hüküm tesis edilmesi gerekirken, yazılı şekilde itirazın kabulü ile tedbir talebinin kaldırılmasına dair karar verilmesi hukuka aykırıdır..."

13. Başvuru formunda da belirtildiği üzere UYAP üzerinden yapılan inceleme neticesinde başvurucuların Ankara 5. İş Mahkemesinde ilacın finansmanının sağlanması ve ilacın yurt dışından ithali için gerekli ödemenin Türk Eczacılar Birliği Yurt Dışı İlaç Temin Birimine yapılması talebiyle dava açtıkları ve davanın derdest olduğu anlaşılmıştır.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

14. Anayasa Mahkemesinin 22/2/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucuların İddiaları ve Bakanlık Görüşü

15. Başvurucular; hastalığın tedavisi için gerekli olan ilacın maliyetinin yüksek olduğunu, hayati önemi olan ilaç tedavisinin ilaç bedelinin ödenmesine dair tedbir kararının varlığına rağmen SGK tarafından ödeme yapılmaması nedeniyle gerçekleşemediğini, tedavisi geciken hasta başvurucunun hayatının tehlikeye gireceğini belirterek yaşam hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir.

16. Bakanlık görüşünde, ilaç bedelinin SGK tarafından karşılanmasına dair tedbir talebinin İş Mahkemesince reddine karar verilmesi üzerine yapılan istinaf incelemesinin devam ettiği hususunun başvurunun kabul edilebilirliği yönünden yapılacak incelemede dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir. Bakanlık görüşünde ayrıca hastalığın tedavisinde kullanılan, bedeli SGK"ca karşılanan ve tedavide birtakım faydalar sağlayan bir başka ilacın daha bulunduğu, başvurucu Muhammet Yiğit Tezcan"ın gerektiği gibi muayene ve tedavi alamadığı yönünde bir şikâyetinin bulunmadığı belirtilmiştir.

17. Başvurucular Bakanlık görüşüne karşı beyanlarında, başvuru formundaki iddialarını yinelemiş; yargılama sürecindeki gelişmelerden bahsetmiş ve tedbir kararına rağmen ilaç bedelinin SGK tarafından ödenmediğini belirtmiştir.

B. Değerlendirme

18. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun"un "Bireysel başvuru hakkı" kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

"İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir."

19. Başvuruya konu ilaç bedelinin SGK tarafından ödenmesi talepli yargılamanın derdest olduğu gözetilerek başvurucuların bireysel başvuruya konu ettikleri iddialarına ilişkin olarak hukuk sisteminde mevcut yargısal yolları tüketmeksizin bireysel başvuruda bulundukları anlaşılmaktadır.

20. Açıklanan gerekçelerle başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucular üzerinde BIRAKILMASINA 22/2/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.