I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, kanser hastasına reçete edilen ilacın ithali için gerekli ödemenin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanması amacıyla yapılan talebin reddedilmesinden ötürü maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 28/1/2021 tarihinde yapılmıştır.

3. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Başvurucu, tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Başvurucunun tedbir talebinin 19/3/2021 tarihinde kabulüne karar verilmiştir.

5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

6. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden ulaşılan bilgi ve belgelere göre ilgili olaylar özetle şöyledir:

7. 11/11/2010 doğumlu olan başvurucuya 4. evre nöroblastom (kötü huylu bir tür tümör) tanısı konulmuştur. Hastane tarafından düzenlenen 5/1/2021 tarihli sağlık raporunda başvurucunun tedavisinde dinutuximab beta etken maddeli Qarziba isimli ilacın kullanımının uygun görülmesi sonrasında, başvurucunun doktorunun Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumuna başvurusu üzerine söz konusu ilacın 6 aylık kullanım dozunun ithalinin uygun görüldüğü bildirilmiştir.

8. İlaç bedelinin ödenmesi talebiyle SGK"ya yaptığı başvurusunun reddi üzerine başvurucu, ret işleminin iptali talebiyle Ankara 18. İdare Mahkemesinde (İdare Mahkemesi) dava açıp idari işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmesini de talep etmiştir.

9. İdare Mahkemesi dava konusu işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar vermiştir. SGK"nın itirazının reddedilmesinin ardından başvurucu, yürütmeyi durdurma kararı sonrasında ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa ödenmesi için SGK"ya yeniden başvurmuştur. SGK"ca başvurucunun ilacı temin etmesi durumunda ilaç bedelinin geri ödenebileceği bildirilmiştir.

10. Başvurucu, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunarak tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa SGK tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Anayasa Mahkemesi 19/3/2021 tarihinde tedbir talebini kabul etmiştir.

11. UYAP üzerinden yapılan incelemede, İdare Mahkemesinin 31/5/2021 tarihinde "...tedavi sürecini takip eden doktor ve sağlık kurulu tarafından, hastalığın tedavisinde kullanılması uygun görülen ve kullanılması hastanın tercihine bırakılmayan Dinutuximab Beta etken maddeli ilacın "Kurum tarafından finansmanın sağlanması ve ilacın yurt dışından ithali için gerekli ödemenin derhal Türk Eczacıları Birliği Yurt Dışı İlaç Temin Birimine yapılması" talepli başvurunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı..." gerekçesiyle ilaç bedelinin ödenmesi talepli başvurunun reddine ilişkin işlemin iptaline karar verdiği anlaşılmıştır.

12. Söz konusu karara karşı SGK vekili tarafından 11/6/2021 tarihinde istinaf başvurusunda bulunulmuştur. İstinaf incelemesi devam etmektedir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

13. Anayasa Mahkemesinin 22/2/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

14. Başvurucu; hastalığının tedavisi için gerekli olan ilacın maliyetinin yüksek olması nedeniyle ilacı kendi imkânlarıyla tedarik edemediğini, SGK tarafından alternatif geri ödeme yapılabileceğinin belirtilmesi nedeniyle kendisi açısından hayati önemi olan ilaç tedavisinin gerçekleşememesine bağlı olarak maddi ve manevi bütünlüğünün tehlikeye gireceğini belirterek maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir.

15. Bakanlık görüşünde, Qarziba isimli ilacın geri ödeme listesine alınarak ilaç bedelinin geri ödemesine başlanması nedeniyle başvurucunun mağdur sıfatının ortadan kalktığının, ayrıca iddiaya konu yargılamanın derdest olduğunun başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinde dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir. Bakanlık ayrıca devletin vatandaşlarının maddi ve manevi varlığının korunması ve geliştirilmesi hakkını korumak için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğunu fakat bu yükümlülüğün sınırsız olmadığını, başvurucunun gerektiği gibi muayene ve tedavi alamadığı yönünde bir şikâyetinin bulunmadığını belirtmiştir.

B. Değerlendirme

1. Adli Yardım Talebi Yönünden

16. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak geçimini önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

2. İhlal İddiası Yönünden

17. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun"un "Bireysel başvuru hakkı" kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

"İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir."

18. Başvuruya konu ilaç bedelinin SGK tarafından ödenmesi talebinin reddi işleminin iptali talepli yargılamada verilen iptal kararına karşı SGK tarafından istinaf talebinde bulunulduğu ve kararın istinaf incelemesinde olduğu görülmüştür. Bu itibarla başvurucunun bireysel başvuruya konu ettiği iddialarına ilişkin olarak hukuk sisteminde mevcut yargısal yolları tüketmeksizin bireysel başvuruda bulunduğu anlaşılmaktadır.

19. Açıklanan gerekçelerle başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından adli yardım talebi kabul edilen başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 22/2/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.