I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, yaşamını tehlikeye sokan bir rahatsızlığın tedavisi için reçete edilen ilacın ithali için gerekli ödemenin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanması amacıyla yapılan talebin reddedilmesi nedeniyle yaşam hakkı ile maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 12/11/2021 tarihinde yapılmıştır.

3. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Başvurucu, tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Başvurucunun tedbir talebinin 16/11/2021 tarihinde kabulüne karar verilmiştir.

5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

6. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden ulaşılan bilgi ve belgelere göre ilgili olaylar özetle şöyledir:

7. 28/1/2006 doğumlu olan başvurucu İnci Zeynep Polat"a akciğer tutulumu ile birlikte kistik fibrozis tanısı konulmuştur. Başvurucunun tedavisini planlayan sağlık kurumu kaftrio adlı ilacın kullanımını gerekli görmüş ve Marmara Üniversitesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesinin 16/6/2021 tarihli yurtdışı ilaç kullanım raporunda söz konusu ilacın başvurucu için hayati önem taşıdığı belirtilmiştir. Başvurucunun Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumuna başvurusu üzerine söz konusu ilacın 3 aylık kullanımının ve ithalinin uygun görüldüğü bildirilmiştir.

8. İlaç bedelinin ödenmesi talepli başvurusunun SGK"ca reddi üzerine başvurucu ret işleminin iptali talebiyle Ankara 12. İdare Mahkemesinde (İdare Mahkemesi) dava açıp idari işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmesini de talep etmiştir.

9. İdare Mahkemesi 19/8/2021 tarihinde idarenin savunması alınana kadar dava konusu işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar vermiştir. Karara karşı yapılan itiraz Ankara Bölge İdare Mahkemesi 11. İdari Dava Dairesi tarafından reddedilmiştir. İdarenin savunması alındıktan sonra 24/9/2021 tarihinde İdare Mahkemesi yeniden anılan işlemin yürütmesinin durdurulmasına karar vermiştir. Yapılan itiraz reddedilmiştir.

10. Başvurucu ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa ödenmesi için yeniden SGK"ya başvurmuştur. SGK"ca ilacın fatura asılları ve kullanılan ilaca ait boş kutuların ibraz edilmesi hâlinde işlem yapılacağı bildirilmiştir.

11. Başvurucu, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunarak tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa SGK tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Anayasa Mahkemesi 16/11/2021 tarihinde tedbir talebini kabul etmiştir.

12. UYAP üzerinden yapılan incelemede, İdare Mahkemesinin 31/12/2021 tarihinde "... "KİSTİK FİBROZİS, AKCİĞER TUTULUMU" tanılı hastalığı bulunan davacının, hastalığının tedavisinde kullanılması için uygun görülen ve kullanılması hastanın tercihine bırakılmayan "KAFTRIO" isimli ilaç bedelinin mali külfeti ağır olup, dosyada bulunan davacının sağlık durumunu bildiren raporda ve dosyada mevcut diğer bilgi ve belgelerden davacının uyuşmazlığa konu ilacı süresi içinde kullanmaması veya ilacı temin edebilme imkanına sahip olmaması nedeniyle tedavinin aksaması davacının yaşamını tehlikeye sokabileceği, bu yönüyle de uyuşmazlığın yaşam hakkı ile doğrudan ilişkili olması nedeniyle tedavi yardımından yararlanan davacının bu külfete katlanmak zorunda bırakılmasının sağlıklı yaşam hakkı ve sosyal devlet ilkesi ile bağdaşmayacağı..." gerekçesiyle işlemin iptaline karar verdiği anlaşılmıştır.

13. Karara karşı SGK vekili tarafından 16/2/2022 tarihinde istinaf başvurusunda bulunulmuştur. İstinaf incelemesi devam etmektedir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

14. Anayasa Mahkemesinin 23/2/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucuların İddiaları ve Bakanlık Görüşü

15. Başvurucular, hastalığın tedavisi için gerekli olan ilacın maliyetinin yüksek olması nedeniyle kendi imkânlarıyla tedarik edemediklerini, bu nedenle akciğerlerinin durumu ve solunumu gittikçe kötüleşen başvurucu İnci Zeynep Polat açısından hayati önemi olan ilaç tedavisinin gerçekleşememesine bağlı olarak başvurucunun yaşamının ve maddi ve manevi bütünlüğünün tehlikeye gireceğini belirtmiş; yaşam hakkı, sağlık hakkı ve maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir.

16. Bakanlık görüşünde; iddiaya konu yargılamanın derdest olduğunun başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinde dikkate alınması gerektiğine değinildikten sonra devletin, vatandaşlarının maddi ve manevi varlığının korunması ve geliştirilmesi hakkını korumak için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğu fakat bu yükümlülüğün sınırsız olmadığı, anılan ilacın ödeme listesinde bulunmadığının SGK"ca bildirildiği belirtilmiştir.

B. Değerlendirme

17. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun"un "Bireysel başvuru hakkı" kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

"İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir."

18. Başvuruya konu ilaç bedelinin SGK tarafından ödenmesi talebinin reddi işleminin iptali talepli yargılamanın derdest olduğu görülmüştür. Bu itibarla, başvurucuların bireysel başvuruya konu ettiği iddialarına ilişkin olarak hukuk sisteminde mevcut yargısal yolları tüketmeksizin bireysel başvuruda bulundukları anlaşılmıştır.

19. Açıklanan gerekçelerle başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım taleplerinin KABULÜNE,

B. Başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından başvurucuların yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMALARINA 23/2/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.