I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, kanser hastasına reçete edilen ilacın ithali için gerekli ödemenin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanması amacıyla yapılan talebin reddedilmesi nedeniyle maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 4/2/2021 tarihinde yapılmıştır.

3. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Başvurucu, tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Başvurucunun tedbir talebinin 29/3/2021 tarihinde incelenmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

6. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden ulaşılan bilgi ve belgelere göre ilgili olaylar özetle şöyledir:

7. 1969 doğumlu olan başvurucuya bronş ve akciğer malign neoplazmı (akciğer kanseri) tanısı konulmuştur. Başvurucunun tedavisini yürüten doktor tedavide nivolumab etken maddeli ilaçların kullanılması gerektiğini değerlendirmiştir. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu 4/3/2020 tarihinde nivolumab etken maddeli Opdivo isimli ilacın 3 aylık kullanımını, 4/6/2020 tarihinde ise 6 aylık kullanımını ve ithalini uygun görmüştür.

8. İlaç bedelinin ödenmesi talebiyle SGK"ya yaptığı başvurusunun reddi üzerine başvurucu, ilacın bedellerinin karşılanması için SGK aleyhine Ankara 25. İş Mahkemesi (İş Mahkemesi) nezdinde dava açmış ve ihtiyati tedbir kararı verilmesini talep etmiştir.

9. İş Mahkemesi 14/5/2020 tarihinde ihtiyati tedbir talebinin kabulüne karar vermiştir. SGK vekilinin yaptığı itiraz talebini inceleyen İş Mahkemesinin itirazın reddine karar vermesi üzerine SGK vekili istinaf talebinde bulunmuştur.

10. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi (11. Hukuk Dairesi) "dosya üzerinden inceleme yapılarak itirazın reddedilmesinin doğru görülmediği" gerekçesiyle talebin kabulüne karar vererek İş Mahkemesinin ara kararının kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için İş Mahkemesine gönderilmesine karar vermiştir.

11. İş Mahkemesinin itirazın reddine karar vermesi üzerine SGK vekili tarafından yeniden istinaf talebinde bulunulmuştur. 11. Hukuk Dairesince itirazın reddi kararının kaldırılmasına ve ihtiyati tedbir talebinin reddine karar verilmiştir.

12. Başvurucu, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunarak tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa SGK tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Anayasa Mahkemesi 29/3/2021 tarihinde, ilaç bedellerinin SGK tarafından ödendiği gerekçesiyle tedbir talebinin incelenmesine gerek olmadığına karar vermiştir.

13. UYAP üzerinden yapılan inceleme neticesinde, İş Mahkemesinin 8/6/2021 tarihinde "...mahkememizce alınan... bilirkişi heyet raporunda uyuşmazlık konusu ilacın tedavisinden davacının müspet sonuç aldığı, ilacın kullanımının sağ kalım süresine etkisinin olduğunun belirtildiği, uyuşmazlık konusu ilacın kullanılmasının tıbben zorunlu ve faydalı olduğunun bilirkişi raporuyla ortaya konulduğu, davacının yaşamının bu ilacın kullanımına bağlı olduğu, davacının ilaç seçiminde hekim tercihi dışında başka da alternatifinin bulunmadığı,... dosyaya ibraz edilen faturalardan anlaşıldığı üzere davacı tarafından temin edilen ilaç bedellerinin davalı Kurum tarafından karşılanması gerektiği..." gerekçesiyle ilaç bedelinin kesinti yapılmaksızın SGK tarafından karşılanmasına ve önceden ödenen ilaç bedelinin başvurucuya SGK tarafından geri ödenmesine karar verdiği anlaşılmıştır.

14. Söz konusu karara karşı SGK vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur. İstinaf incelemesi devam etmektedir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

15. Anayasa Mahkemesinin 23/2/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

16. Başvurucu, hastalığının tedavisi için gerekli olan ilacın maliyetinin yüksek olması nedeniyle ilacı kendi imkânlarıyla tedarik etmesinin mümkün olmadığını, kendisi açısından hayati önemi olan ilaç tedavisinin gerçekleşememesine bağlı olarak maddi ve manevi bütünlüğünün tehlikeye gireceğini, 11. Hukuk Dairesinin karar gerekçesinin ilgisiz olduğunu belirtmiş; maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir.

17. Bakanlık görüşünde; devletin vatandaşlarının maddi ve manevi varlığının korunması ve geliştirilmesi hakkını korumak için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğu fakat bu yükümlülüğün sınırsız olmadığı, ilacın ruhsat sahibi olan firma tarafından bazı kanser türlerinde geri ödeme listelerine dâhil edilmesi için başvuruda bulunulduğu, ilgili komisyonlarca bu taleple ilgili değerlendirme yapıldığı, başvurucunun gerektiği gibi muayene ve tedavi alamadığı yönünde bir şikâyetinin bulunmadığı belirtilmiştir.

B. Değerlendirme

18. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun"un "Bireysel başvuru hakkı" kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

"İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir."

19. Başvuruya konu ilaç bedelinin SGK tarafından ödenmesi talepli yargılamada ilaç bedelinin SGK"ca ödenmesine karar verildiği, karara karşı SGK tarafından davanın esasına dair iddialar ileri sürülerek istinaf talebinde bulunulup kararın istinaf incelemesinde olduğu görülmüştür. Bu itibarla başvurucunun bireysel başvuruya konu ettiği iddialarına ilişkin olarak hukuk sisteminde mevcut yargısal yolları tüketmeksizin bireysel başvuruda bulunduğu anlaşılmaktadır.

20. Açıklanan gerekçelerle başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

B. Yargılama giderlerinin başvurucu üzerinde BIRAKILMASINA 23/2/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.