I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, kanser hastasına reçete edilen ilacın ithali için gerekli ödemenin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanması amacıyla yapılan tedbir talebinin reddedilmesinden ötürü yaşam hakkı ile maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 2/2/2021 tarihinde yapılmıştır.

3. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Başvurucuların murisi Ö.K., tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Başvurucuların murisinin tedbir talebinin 29/3/2021 tarihinde Bölüm tarafından incelenmesine gerek olmadığına karar verilmiştir.

5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.

6. Başvurucular, Bakanlığın görüşüne karşı beyanda bulunmuştur.

III. OLAY VE OLGULAR

7. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden ulaşılan bilgi ve belgelere göre ilgili olaylar özetle şöyledir:

8. 1932 doğumlu başvurucuların murisi Ö.K.ye akciğer kanseri teşhisi konulmuştur. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu tarafından Ö.K.nin tedavisinde atezolizumab etken maddeli Tecentriq isimli ilacın kullanımına onay verilmiş ve ilacın 6 aylık süre ile kullanımı uygun bulunmuştur.

9. Ö.K.nin Tecentriq isimli ilacın finansmanının sağlanması ve ilacın yurt dışından ithali için gerekli ödemenin Türk Eczacılar Birliği Yurt Dışından İlaç Temin Birimine yapılması yönündeki başvurusunun SGK tarafından reddedilmesi üzerine SGK aleyhine Ankara 3. İş Mahkemesi (İş Mahkemesi) nezdinde tedbir kararı verilmesi talepli dava açılmıştır.

10. İş Mahkemesi 30/10/2020 tarihinde Ö.K.nin ihtiyati tedbir talebinin kabulüne karar vermiştir. SGK vekilinin karara karşı itirazının İş Mahkemesince reddi üzerine SGK vekili karara karşı istinaf kanun yoluna başvurmuştur. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi (10. Hukuk Dairesi) tarafından 13/1/2021 tarihinde istinaf talebinin kabulüne, tedbir kararının kaldırılmasına karar verilmiştir.

11. Başvurucuların murisi, anlatılan olaylar nedeniyle 2/2/2021 tarihinde Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunarak tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa SGK tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. SGK"dan talep edilen bilgi üzerine iletilen yazıda, ilaç bedelinin ödenmesi işlemlerine başlandığı bildirilmiştir. Anayasa Mahkemesi 29/3/2021 tarihinde tedbir talebinin Bölüm tarafından incelenmesine gerek olmadığına karar vermiştir.

12. Başvuruculardan Muhsine Korkmaz"ın eşi, Emel Taşezer"in ise babası olan Ö.K. 28/3/2021 tarihinde hayatını kaybetmiştir. Başvurucular 29/6/2021 tarihli dilekçe ile murislerinin hayatını kaybettiğini bildirerek bireysel başvuruya devam etme yönündeki isteklerini Anayasa Mahkemesine iletmiştir.

13. UYAP üzerinden yapılan incelemede, İş Mahkemesi tarafından 5/10/2021 tarihli karar ile davanın kabulüne, SGK"nın ret işleminin iptali ile ilaç bedelinin SGK tarafından karşılanması gerektiğinin tespitine karar verildiği anlaşılmıştır.

14. Söz konusu karara karşı SGK vekili tarafından 25/10/2021 tarihinde istinaf başvurusunda bulunulmuştur. İstinaf incelemesi devam etmektedir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

15. Anayasa Mahkemesinin 23/2/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucuların İddiaları ve Bakanlık Görüşü

16. Başvurucular, Ö.K.nin hastalığının tedavisi için gerekli olan ilacın maliyetinin yüksek olması nedeniyle kendi imkânlarıyla ilaç bedelini ödemeye devam etmesinin mümkün olmadığını, Ö.K. açısından hayati önemi olan tedavisinin gerçekleşememesine bağlı olarak yaşamının, maddi ve manevi varlığının tehlikeye gireceğini belirterek yaşam hakkı, adil yargılanma hakkı ile maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiğini ileri sürmüştür.

17. Bakanlık görüşünde, Ö.K.nin ilaç bedelinin SGK tarafından karşılanması talebine dair yargılama sonucu verilen kararın istinaf incelemesinde olduğu hususunun başvurunun kabul edilebilirliği yönünden yapılacak incelemede dikkate alınması gerektiğini belirtilmiştir. Bakanlık görüşünün devamında; ilacın ruhsat sahibi olan firmanın bazı kanser türlerinde geri ödeme listelerine dâhil olma başvurusunun bulunduğu ve ilgili komisyonlarca bu konuda değerlendirme yapıldığı, Ö.K.nin gerektiği gibi muayene ve tedavi alamadığı yönünde bir şikâyetinin olmadığı belirtilmiştir.

18. Başvurucular Bakanlık görüşüne karşı beyanlarında, başvuru formundaki iddialarını yinelemiş; ilacın geri ödeme listelerine dâhil olmasının komisyonlarca değerlendirilmesinin belirsiz bir süreç olduğunu ve hastalığın bu süreçte ilerleyeceğini belirtmiştir.

B. Değerlendirme

1. Adli Yardım Talebi Yönünden

19. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak geçimini önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucuların açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım taleplerinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

2. İhlal İddiası Yönünden

20. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun"un "Bireysel başvuru hakkı" kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

"İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir."

21. Başvuruya konu ilaç bedelinin SGK tarafından ödenmesi talepli yargılamada, İş Mahkemesince ilaç bedelinin SGK"ca ödenmesi talebinin reddine ilişkin işleminin iptaline ve hesaplanan ilaç bedelinin ödenmesine karar verildiği, SGK tarafından istinaf kanun yolu talebinde bulunulması nedeniyle kararın istinaf incelemesinde olduğu görülmüştür. Bu itibarla başvurucuların bireysel başvuruya konu ettiği iddialarına ilişkin olarak hukuk sisteminde mevcut yargısal yolları tüketmeksizin bireysel başvuruda bulundukları anlaşılmaktadır.

22. Açıklanan gerekçelerle başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Başvurucuların adli yardım taleplerinin KABULÜNE,

B. Başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından başvurucuların yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMALARINA 23/2/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.