I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, kanser hastasına reçete edilen ilacın ithali için gerekli ödemenin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanması amacıyla yapılan talebin reddedilmesi nedeniyle maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 22/1/2021 tarihinde yapılmıştır.

3. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Başvurucu, tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Başvurucunun tedbir talebinin 29/3/2021 tarihinde incelenmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

6. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden ulaşılan bilgi ve belgelere göre ilgili olaylar özetle şöyledir:

7. 15/12/2014 doğumlu olan başvurucuya dördüncü evre nöroblastom (kötü huylu bir tür tümör) tanısı konulmuştur. Başvurucunun tedavisini yürüten doktorun tedavi için kullanılmasının gerekli olduğunun belirtilmesi sonrasında başvurucunun Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumuna başvurusu üzerine dinutuximab beta etken maddeli Qarziba isimli ilacın 6 aylık kullanımın dozunun ithalinin uygun görüldüğü bildirmiştir.

8. İlaç bedelinin ödenmesi talebiyle SGK"ya yaptığı başvurusunun reddi üzerine başvurucu, ilacın bedelinin karşılanması için SGK aleyhine Ankara 3. İş Mahkemesi (İş Mahkemesi) nezdinde dava açmış ve ihtiyati tedbir kararı verilmesini talep etmiştir.

9. İş Mahkemesi 19/11/2020 tarihinde ihtiyati tedbir talebinin kabulüne karar vermiştir. SGK vekilinin yaptığı itiraz talebini inceleyen İş Mahkemesinin itirazın reddine karar vermesi üzerine SGK vekili istinaf talebinde bulunmuştur.

10. Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi (10. Hukuk Dairesi) istinaf talebinin kabulüne, İş Mahkemesinin ara kararının kaldırılmasına karar vermiştir.

11. Başvurucu, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunarak tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa SGK tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Anayasa Mahkemesi 29/3/2021 tarihinde, ilaç bedellerinin SGK tarafından ödendiği gerekçesiyle tedbir talebinin incelenmesine gerek olmadığına karar vermiştir.

12. UYAP üzerinden yapılan inceleme neticesinde, İş Mahkemesinin 10/6/2021 tarihinde "...yapılan tetkikler sonucu nörob lastom teşhisi konulduğu, hastalığın Dinutuximab beta etken maddeli Qarziba isimli ilacı kullanmasının 03/11/2020 tarihli sağlık kurulu raporu ile belirlendiği, 28/04/2021 tarihli Resmi Gazetede Sosyal Güvenlik Kurumu Sağlık Uygulama Tebliğinde değişiklik yapılmasına dair tebliğin yayınlandığı, söz konusu tebliğin... "Dinutuximab beta etken maddeli ilaçların üçüncü basamak sağlık kurumlarında hazırlanacak en az bir çocuk onkoloji uzmanı imzası bulunan sağlık kurulu raporuna istinaden sadece çocuk hematoloji, onkoloji ve /veya onkoloji uzman hekimi tarafından reçete edilmesi halinde Kurumca karşılanır. "hükmünün düzenlendiği anlaşılmakla, davacıya reçete edilen söz konusu ilaç bedelinin davalı Kurum tarafından karşılanması gerektiği ..." gerekçesiyle ilaç bedelinin kesinti yapılmaksızın SGK tarafından karşılanmasına ve ilacın yurt dışından ithali için gerekli ödemenin gerekli birime yapılmasına karar verdiği anlaşılmıştır.

13. Söz konusu karara karşı SGK vekili tarafından istinaf başvurusunda bulunulmuştur. İstinaf incelemesi devam etmektedir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

14. Anayasa Mahkemesinin 23/2/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

15. Başvurucu; hastalığının tedavisi için gerekli olan ilacın maliyetinin yüksek olması nedeniyle ilacı kendi imkânlarıyla tedarik etmeye devam etmesinin mümkün olmadığını, kendisi açısından hayati önemi olan ilaç tedavisinin gerçekleşememesine bağlı olarak maddi ve manevi bütünlüğünün tehlikeye gireceğini, 10. Hukuk Dairesinin karar gerekçesinin tedbir müessesesinin var olma amacıyla uyuşmadığını belirterek maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir.

16. Bakanlık görüşünde, Qarziba isimli ilacın geri ödeme listesine alınarak geri ödemesine başlanması nedeniyle başvurucunun mağdur sıfatının ortadan kalktığının başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinde dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir. Bakanlık ayrıca devletin vatandaşlarının maddi ve manevi varlığının korunması ve geliştirilmesi hakkını korumak için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğunu fakat bu yükümlülüğün sınırsız olmadığını, başvurucunun gerektiği gibi muayene ve tedavi alamadığı yönünde bir şikâyetinin bulunmadığını belirtmiştir.

B. Değerlendirme

1. Adli Yardım Talebi Yönünden

17. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak geçimini önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

2. İhlal İddiası Yönünden

18. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun"un "Bireysel başvuru hakkı" kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

"İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir."

19. Başvuruya konu ilaç bedelinin SGK tarafından ödenmesi talepli yargılamada ilaç bedelinin SGK"ca ödenmesine karar verildiği, karara karşı SGK tarafından davanın esasına dair iddialar ileri sürülerek istinaf talebinde bulunulup kararın istinaf incelemesinde olduğu görülmüştür. Bu itibarla başvurucunun bireysel başvuruya konu ettiği iddialarına ilişkin olarak hukuk sisteminde mevcut yargısal yolları tüketmeksizin bireysel başvuruda bulunduğu anlaşılmaktadır.

20. Açıklanan gerekçelerle başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 23/2/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.