I. BAŞVURUNUN KONUSU

1. Başvuru, kanser hastasına reçete edilen ilacın ithali için gerekli ödemenin Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından karşılanması amacıyla yapılan talebin reddedilmesi nedeniyle maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiği iddiasına ilişkindir.

II. BAŞVURU SÜRECİ

2. Başvuru 12/6/2020 tarihinde yapılmıştır.

3. Komisyonca başvurunun kabul edilebilirlik incelemesinin Bölüm tarafından yapılmasına karar verilmiştir.

4. Başvurucu, tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Başvurucunun tedbir talebinin 25/6/2020 tarihinde kabulüne karar verilmiştir.

5. Başvuru belgelerinin bir örneği bilgi için Adalet Bakanlığına (Bakanlık) gönderilmiştir. Bakanlık görüşünü bildirmiştir.

III. OLAY VE OLGULAR

6. Başvuru formu ve eklerinde ifade edildiği şekliyle ve Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden ulaşılan bilgi ve belgelere göre ilgili olaylar özetle şöyledir:

7. 26/10/2013 doğumlu olan başvurucuya malign neoplazmı tanısı konulmuştur. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu dinutuximab beta etken maddeli Qarziba isimli ilacın 3 aylık kullanımını ve ithalini uygun görmüştür.

8. İlaç bedelinin ödenmesi talepli başvurusunun SGK"ca reddi üzerine başvurucu ilaca ait bedellerin karşılanması için SGK aleyhine Ankara 3. İş Mahkemesi (İş Mahkemesi) nezdinde dava açmış ve ihtiyati tedbir kararı verilmesini talep etmiştir.

9. İş Mahkemesi 11/5/2020 tarihinde, davanın konusuna ilişkin olduğu ve davanın esasını halleder şekilde ihtiyati tedbir kararı verilemeyeceği gerekçesiyle başvurucunun ihtiyati tedbir talebinin reddine karar vermiştir.

10. Başvurucunun ihtiyati tedbir talebinin reddine ilişkin karara karşı yaptığı istinaf talebini inceleyen Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi (10. Hukuk Dairesi) talebin kabulüne karar vermiştir. Kararın ilgili kısmı şöyledir:

 “...

...[Davacının] tedavisinde tıbbi gereklilik doğrultusunda kullanılacak "Dinutuximab beta" etken maddeli ilaç bedelinin 07/01/2020 tarihli Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu ve 12/03/2020 tarihli sağlık kurulu raporunda bertilen (davacı tarafından önceden temin edildiği anlaşılan kısmı dışında kalan) dört kür karşılığı 12 kutu ilaç bedelinin tedbiren davalı SGK tarafından karşılanmasına... karar verildi.”

11. Başvurucu, 10. Hukuk Dairesince verilen ihtiyati tedbir kararı sonrasında SGK"ya başvurmuştur. SGK temin edilen ilaca ait fatura aslı beraberinde kullanılan ilaca ait boş kutuların ibraz edilmesi hâlinde ihtiyati tedbir kararının gereğinin yerine getirilerek ilaç bedellerinin karşılanacağını bildirmiştir.

12. Başvurucu, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunarak tedavisi süresince ilaç bedelinin ilacın ithalinde yetkili kuruluşa SGK tarafından ödenmesi yönünde tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Anayasa Mahkemesi 25/6/2020 tarihinde tedbir talebini kabul etmiştir.

13. UYAP üzerinden yapılan incelemede, İş Mahkemesinin 18/02/2021 tarihinde "... Mahkememizce dosya çocuk onkoloji uzmanı bilirkişiye tevdi edilmiş, Prof. Dr. ... tarafından düzenlenen raporda; Yüksek riskli evre IV nöroblaston vakalarında Dinutiximab beta etken maddeli (Quarziba isimli) ilacın kullanımının zorunlu olduğu, muadilinin bulunmadığı bildirilmekle, Türk Eczacılar Birliği tarafından söz konusu ilacın değerine ilişkin belirtilen rakamlar da nazara alınarak davacının davasının kabulü cihetine gidilmiştir ..." gerekçesiyle ilaç bedelinin kesinti yapılmaksızın SGK tarafından karşılanmasına ve ilacın ithalatı için gerekli ödemenin doğrudan ithale yetkili kuruluşa yapılmasına karar verdiği anlaşılmıştır.

14. Söz konusu karara karşı SGK vekili tarafından 1/3/2021 tarihinde istinaf başvurusunda bulunulmuştur. Başvurucu vekili ise sadece vekalet ücreti bakımından istinaf yoluna başvurmuştur. İstinaf incelemesi devam etmektedir.

IV. İNCELEME VE GEREKÇE

15. Anayasa Mahkemesinin 23/2/2022 tarihinde yapmış olduğu toplantıda başvuru incelenip gereği düşünüldü:

A. Başvurucunun İddiaları ve Bakanlık Görüşü

16. Başvurucu; hastalığın tedavisi için gerekli olan ilacın maliyetinin yüksek olması nedeniyle kendi imkânlarıyla tedarik edemediğini, SGK"ca alternatif bir ödeme yönteminin teklif edilmesi yüzünden kendisi açısından hayati olan ilaç tedavisinin gerçekleşememesine bağlı olarak maddi ve manevi bütünlüğünün tehlikeye gireceğini belirtmiş, maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiğini iddia etmiştir.

17. Bakanlık görüşünde; devletin, vatandaşlarının maddi ve manevi varlığının korunması ve geliştirilmesi hakkını korumak için gerekli tedbirleri almakla yükümlü olduğu fakat yükümlülüğün sınırsız olmadığı, bu kapsamda SGK tarafından ilacın temin edildikten sonra kutusu ve faturasının kuruma teslim edilmesi sonrasında ilaç bedelinin ödeneceğinin incelemede dikkate alınması gerektiği belirtilmiştir.

B. Değerlendirme

1. Adli Yardım Talebi Yönünden

18. Anayasa Mahkemesinin Mehmet Şerif Ay (B. No: 2012/1181, 17/9/2013) kararında belirtilen ilkeler dikkate alınarak geçimini önemli ölçüde güçleştirmeksizin yargılama giderlerini ödeme gücünden yoksun olduğu anlaşılan başvurucunun açıkça dayanaktan yoksun olmayan adli yardım talebinin kabulüne karar verilmesi gerekir.

2. İhlal İddiası Yönünden

19. 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun"un "Bireysel başvuru hakkı" kenar başlıklı 45. maddesinin (2) numaralı fıkrası şöyledir:

"İhlale neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da ihmal için kanunda öngörülmüş idari ve yargısal başvuru yollarının tamamının bireysel başvuru yapılmadan önce tüketilmiş olması gerekir."

20. Başvuruya konu ilaç bedelinin SGK tarafından ödenmesi talepli yargılamada ilaç bedelinin SGK"ca ödenmesine karar verildiği, karara karşı SGK tarafından davanın esasına dair iddialar ileri sürülerek istinaf talebinde bulunulduğu ve kararın istinaf incelemesinde olduğu görülmüştür. Bu itibarla, başvurucunun bireysel başvuruya konu ettiği iddialarına ilişkin olarak hukuk sisteminde mevcut yargısal yolları tüketmeksizin bireysel başvuruda bulunduğu anlaşılmıştır.

21. Açıklanan gerekçelerle başvurunun başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle kabul edilemez olduğuna karar verilmesi gerekir.

V. HÜKÜM

Açıklanan gerekçelerle;

A. Adli yardım talebinin KABULÜNE,

B. Maddi ve manevi varlığın korunması hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın başvuru yollarının tüketilmemesi nedeniyle KABUL EDİLEMEZ OLDUĞUNA,

C. 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 339. maddesinin (2) numaralı fıkrası uyarınca tahsil edilmesi mağduriyetine neden olacağından başvurucunun yargılama giderlerini ödemekten TAMAMEN MUAF TUTULMASINA 23/2/2022 tarihinde OYBİRLİĞİYLE karar verildi.