Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2022/7514 Esas 2022/8342 Karar Sayılı İlamı

BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 10. Hukuk Dairesi

DOSYALAR : 1) MAHKEMENİN 2010/817 ESAS 2012/863 KARAR SAYILI DOSYASI
2) ... 2. İŞ MAHKEMESİNİN 2010/998 ESAS 2012/494 KARAR SAYILI DOSYASI

İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 1. İş Mahkemesi

Taraflar arasındaki (asıl) alacak davası, (birleşen) sözleşmenin iptali ve (birleşen) itirazın iptali davalarından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince (asıl) alacak davasının kısmen kabulüne; (birleşen) taraflar arasındaki sözleşmenin iptaline ilişkin davanın reddine; (birleşen) itirazın iptali dosyasının ise kısmen kabulüne karar verilmiştir.


Kararın davalı (birleşen dava davacısı) vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı (birleşen dava davacısı) vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle (asıl) alacak davasının kısmen kabulüne, (birleşen) sözleşmenin iptaline ilişkin davanın reddine; (birleşen) itirazın iptali dosyasının ise kısmen kabulüne karar verilmiştir.


Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda;

Bölge Adliye Mahkemesi tarafından 11.01.2008 tarihli işçilik alacaklarına dair asıl davada hüküm altına alınan ve davalı (birleşen dava davacısı) tarafça temyize konu edilen miktar 3.815,90 TL olup bu miktarın, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 362 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi gereğince karar tarihi itibarıyla bölge adliye mahkemeleri tarafından verilen kararların kesinlik sınırı olan 107.090,00 TL'nin altında kaldığı anlaşılmakla; davalı (birleşen dava davacısı) vekilinin 11.01.2008 tarihli işçilik alacaklarına dair asıl davaya ilişkin temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekmiştir.

Davalı (birleşen dava davacısı) vekilinin (birleşen) sözleşmenin iptali ve (birleşen) itirazın iptali davaları ile davacı (birleşen dava davalısı) vekilinin (asıl) alacak davasına ilişkin temyiz dilekçelerinin ise gerekli şartları taşıdığı anlaşıldığından kabulüne karar verildikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
1. Davacı (birleşen dava davalısı) A.. O... Ç... vekili dava dilekçesinde; davalı (birleşen davada davacı) ... Organize Sanayi Bölgesi (GOSB) Müdürlüğünde 05.03.1986 tarihli müteşebbis heyeti kararı ile bölge müdürü olarak işe başladığını, iş sözleşmesinin 07.11.2007 tarihinde haksız ve kötüniyetli şekilde davalı tarafça feshedildiğini, davacının tüm çalışma süresi boyunca fazla çalışma yaptığını, hafta tatillerinde, dini ve milli bayramlarda çalışmasına rağmen hak kazandığı ücret alacaklarının ödenmediğini, yıllık izinlerini kullanamadığını, son seyahat harcamalarının ödenmediğini, teşvik primi ve huzur hakkı ödemelerinin de yapılmadığını ileri sürerek bir kısım işçilik alacakları ile, kötüniyet ve manevi tazminat alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.

2. Davalı (birleşen dava davacısı) GOSB Müdürlüğü vekili 03.04.2008 havale tarihli dava dilekçesinde; davacı (birleşen dava davalısı) A... O... Ç...'nin bölge müdürü olarak çalıştığını, GOSB Müteşebbis Heyeti'nin 01.11.2007 tarihli kararı ile görevinden azline ve iş sözleşmesinin feshine karar verildiğini; azilden sonra yapılan incelemeler sonunda 07.07.2006 tarihli müteşebbis heyeti kararı ile davacı (birleşen dava davalısı) A... O... Ç...'nin ve bölge müdür yardımcıları olan S... Ü... ve G... T...'nin ömür boyu sağlık sigortası ile sigortalanması yönünde ödül kararı alındığını, buna ilişkin olarak ödül sözleşmesi imzalandığını; ancak A... O... Ç...'nin heyete hatalı bilgiler vererek kişisel bir çıkar sağlayabilmek amacıyla hile ile söz konusu kararı heyete imzalattığını, ödülün anlamına ve amacına uygun önceden belirlenip açıklanmış objektif prensip ve kriterlere dayanmadığını, GOSB Müteşebbis Heyeti'nin 13.03.2008 tarihli kararı ile söz konusu kararın kaldırılmasına karar verildiğini ileri sürerek davalı A... O... Ç... İle imzalanan "Ödül Verilmesine Dair Sözleşme"nin iptalini talep etmiştir.

3. Davacı (birleşen dava davalısı) A... O... Ç... vekili 11.06.2008 tarihli dava dilekçesinde; davalı (birleşen dava davacısı) GOSB Müdürlüğü'nde 05.03.1986 tarihli müteşebbis heyeti kararı ile bölge müdürü olarak işe başladığını, 07.11.2007 tarihinde iş sözleşmesinin haksız olarak feshedildiğini, davalı-birleşen davada davacı GOSB Müdürlüğün'ün 10.04.2007 tarihli ödül sözleşmesi gereğince ömrü boyunca yapmakla yükümlü olduğu sağlık sigortası poliçesini yenilemediğini, sözleşmede yer alan cezai şart uyarınca poliçe bedelinin 50 katı tutarındaki tazminatın tahsilini icra yoluyla talep ettiklerini, ... 2. İcra Müdürlüğü'nün 2008/984 Esas Sayılı dosyadaki bu takibe davalı (birleşen dava davacısı) müdürlük tarafından itiraz edildiğini, itirazın haksız olduğunu ileri sürerek itirazın iptali ve %40'dan aşağı olmamak üzere icra inkar tazminatı talep etmiştir.

II. CEVAP
1.Davalı (birleşen dava davacısı) GOSB Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde; davacının iş sözleşmesinin bölge müdürü pozisyonuna uymayan tutum ve davranışları nedeni ile feshedildiğini, kıdem ve ihbar tazminatı ödenmelerinde eksiklik bulunmadığını, davacının fesih dolayısıyla tazminat talebinin haksız ve kötüniyetli olduğunu, davacının fazla çalışma yapmadığını, hafta tatili ile dini ve milli bayramlarda çalışmadığını, davacının diğer talep konusu alacaklara da hak kazanamadığını ileri sürerek davanın reddini talep etmiştir.

2. Davacı (birleşen dava davalısı) A... O... Ç... vekili cevap dilekçesinde; ödül sözleşmesinin kendisinin ve yardımcılarının yaklaşık 20 yıllık hizmetlerin bir karşılığı olarak sözleşme özgürlüğü çerçevesinde imzalandığı, buna ilişkin müteşebbis heyet kararında da irade fesadı hallerinin bulunmadığını, sözleşmenin geçerli olduğunu savunarak davanın reddini talep etmiştir.

3. Davalı (birleşen dava davacısı) GOSB Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde; A... O... Ç...'nin heyete hatalı bilgiler vererek kişisel bir çıkar sağlayabilmek amacıyla hile ile söz konusu kararı heyete imzalattığını, ödülün anlamına ve amacına uygun önceden belirlenip açıklanmış objektif prensip ve kriterlere dayanmadığını, GOSB Müteşebbis Heyeti'nin 13.03.2008 tarihli kararı ile söz konusu kararın kaldırılmasına karar verildiğini, sözleşmenin iptali için sözleşmenin yapıldığı ve ifa edildiği yer mahkemesinde dava açıldığını; ayrıca sözleşmede kararlaştırılan cezai şartın fahiş olduğunu ileri sürerek davanın reddini ve davacı (birleşen dava davalısının) %40'dan aşağı olmamak üzere kötütüniyet tazminatına karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile (asıl) alacak davasının kısmen kabulüne; (birleşen) taraflar arasındaki sözleşmenin iptaline ilişkin davanın reddine; (birleşen) itirazın iptali dosyasının ise kısmen kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı (birleşen dava davacısı) GOSB Müdürlüğü vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. İstinaf Sebepleri
Davalı (birleşen dava davacısı) GOSB Müdürlüğü vekili istinaf başvuru dilekçesinde;
1-11.01.2008 tarihli işçilik alacaklarına dair asıl davaya ilişkin olarak;
a) Giydirilmiş brüt ücrete ikramiye ve prim ödemesinin eklenmesini hatalı olduğunu;
b) Sözleşmenin haklı nedenle feshedildiğini, ihbar tazminatının fahiş hesaplandığını, esas alınan ücrete prim ve ikramiyenin eklenmesinin hatalı olduğunu,
c) Davacının bölge müdürü olarak çalıştığını, üst düzey yönetici olduğunu, formu doldurup yıllık izin defterine imza atmasının beklenemeyeceğini, izin kullandığının belirlenmesi mümkün olmadığından, alacaktan hakkaniyet indirimi uygulanması gerektiğini;
d) İşyerinde müteşebbis heyet kararı ile 2004 yılına kadar dönemsel olarak başarı ve teşvik primi verilmesine rağmen bu uygulamanın süreklilik kazanmadığını, tanık beyanı dikkate alınmaksızın ve defter ve belgeler incelenmeksizin verilen kararın hukuka aykırı olduğunu,
e) Davacının 05.11.2007 tarihinden sonra işe gelmediğini ve bu nedenle fiili çalışma karşılığı olan 6 ve 7 kasım tarihleri için ücret alacağına hak kazanamadığını,
f)Yıllık izin ve prim alacağına ilişkin zamanaşımı itirazlarının değerlendirilmediğini,
2. Birleşen 03.04.2008 tarihli sözleşmenin iptali davasına ilişkin olarak; İlk Derece Mahkemesince yeterli inceleme yapılmadığını,
3. Birleşen 11.06.2008 tarihli itirazın iptali davasına ilişkin olarak; Davacı (birleşen dava davalısı) A... O... Ç...'ye ödül verilmesine ilişkin sözleşmenin hileye dayanması sebebiyle geçerli sayılamayacağını belirterek, İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına, asıl davanın reddine, birleşen davanın ise reddine karar verilmesini istemiştir.

C. Gerekçe ve Sonuç
1.Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 11.01.2008 tarihli işçilik alacaklarına dair asıl davaya ilişkin olarak; Giydirilmiş brüt ücret tespitinin yerinde olduğu, iş sözleşmesinin feshine ilişkin bildirimde feshin haklı nedene dayandığına ilişkin ibare yer almadığından bu konudaki savunmanın yerinde olmadığı ve fark ihbar tazminatı talebinin kabulünün yerinde olduğu, hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacı işçinin yıllık izinlerine çıkışlarına ilişkin yaptığı yazışmalar ve yayınladığı sirkülerin de dikkate alındığı, tespit edilebilen yıllık izin süreleri hak kazanılan toplam süreden düşüldüğünü, yıllık izin ücreti alacağının hakkaniyet indirimi uygulanması gereken alacaklardan olmadığını bu bakımından davalı (birleşen dava davacısı) GOSB Müdürlüğü vekilinin istinaf başvurularının yerinde olmadığı; ancak yıllık izin ücreti alacağının beş yıllık zamanaşımı süresine tabi olduğu, davalının ıslaha karşı süresinde zamanaşımı itirazında bulunduğu dikkate alınarak dava dilekçesinde talep edilen miktar dışındaki kısmın zamanaşımına uğradığı kanaati ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak; yıllık izin ücreti alacağının dava dilekçesinde talep edilen 100,00 TL üzerinden kısmen kabulüne, bakiye kısmın zamanaşımı nedeniyle reddine dair davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

2. Birleşen 03.04.2008 tarihli sözleşmenin iptali davasına ilişkin olarak; İşveren GOSB Müdürlüğü'nün ödül verilmesine ilişkin kararının ve buna bağlı olarak düzenlenen sözleşmenin işçinin hileli davranışları sonucunda müdürlük idarecilerinin hataya düşürüldüğüne yönelik iddialarını ispatlayamadığı, gerek itirazın iptali davasında gerekse alacak davasında dinlenen tanıkların bu konuda açık beyanlarda bulunmadıkları, ödül kararını alanların müdürlüğün karar organlarında yer alan ilin üst düzey mülki yöneticileri ve organize sanayi bölgesinin kuruluşunda görev almış çoğu iş insanlarından oluşan dernek ve kuruluş temsilcileri olduğunu, taraflar birbirini tanımakta ve belirli bir süredir birlikte çalışmakta olduklarını, bu noktada, işverenin iradesinin sakatlandığının ispat edilebilmesi için işçinin hileli davranışlar göstererek lehine ödül kararı alınmasını sağladığına ilişkin somut vakıa ve olaylara dayanan deliller ileri sürülmesi gerektiğini, bu konuda somut vakıa ve delillerin ileri sürülmediğini, söz konusu ödül uygulamasının kaldırılması için müdürlük tarafından alınan kararın ödül sözleşmesinin iptalini gerektirmediği gibi karşı taraf için bağlayıcı olmadığını, sözleşmenin iptaline ilişkin davanın reddine karar verilmesinde isabetsizlik bulunmadığı değerlendirilerek davanın reddine karar verilmiştir.

3. Birleşen 11.06.2008 tarihli itirazın iptali davasına ilişkin olarak; Hukukumuzda iş sözleşmesinin, iş ilişkisinin sonrasına da etkili olabilecek edimler içeren düzenlemelerini yasaklayıcı bir hüküm bulunmadığı, uygulamada özellikle işverenin emekli olan işçilerine her yıl belirli miktarlarda ikramiye verilmesi gibi örneklere rastlandığı, bu konudaki bir sözleşmenin kanuna aykırı kabul edilemeyeceği, işçiye sözleşmesi sona erdikten sonra ömür boyu özel sağlık sigortasının karşılanmasının da aşırı fahiş bir uygulama olarak değerlendirilemeyeceği, sözleşmede öngörülen sigorta priminin 50 katı tutarındaki cezai şartın fahiş olduğuna ilişkin itirazın da yerinde olmadığı, işçinin iş sözleşmesinin 05.11.2007 tarihli bildirim ile feshedildiği, son sağlık sigortasının 01.04.2008 tarihine kadar devam ettiği, davacının (birleşen dava davalısı) bu tarihte 53 yaşında olduğu, kendisinin yaşam standartları ve koşullarına göre muhtemel bakiye ömrü ileriki dönemlerde yaşa bağlı olarak poliçe tutarının artmasının mümkün olması; ayrıca sözleşmenin aynen ifasının istenmemiş olması karşısında belirlenen cezai şartın fahiş olarak nitelendirilemeyeceği kanaatine varıldığı, hukukumuzda işveren aleyhine olarak tek taraflı cezai şart öngörülebilmesini engelleyen bir düzenleme bulunmaması sebebiyle de cezai şarta ilişkin düzenlemenin geçerli olduğu, tahsili için bir engel bulunmadığı; ancak takip talebinde talep edilen miktarın 208.288,50 TL olmasına rağmen, hükme esas alınan bilirkişi raporunda hesaplanan cezai şart tutarının 208.263,80 TL olarak hesaplandığı, davacının (birleşen dava davalısı) takip talebindeki hesaplamada maddi hata yapılmış olduğu, alacağın 24,70 TL fazla talep edildiğinin anlaşılması üzerine, belirtilen gerekçelerle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak belirtilen yönden hükmün düzeltilmesi suretiyle itirazın iptali davasının kısmen kabulüne karar verilmiştir.

V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı (birleşen dava davalısı) A... O... Ç... vekili temyiz dilekçesinde; usule ve yasaya aykırı olarak ileri sürülen zamanaşımı def'inin dikkate alınamayacağını,

2. Yıllık izin alacağında zamanaşımı süresinin 10 yıl olduğunu,

3. Davalı (birleşen dava davacısı) GOSB Müdürlüğü vekili temyiz başvurusu dilekçesinde istinaf başvurusunda belirttiği gerekçelere dayanmak suretiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına; işçilik alacaklarına ilişkin asıl dava ile itirazın iptali davalarının reddine; sözleşmenin iptaline ilişkin birleşen davanın ise kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davalı tarafından ileri sürülen ıslah zamanaşımı def'inin süresinde olup olmadığı, davacının talep konusu alacaklara hak kazanıp kazanmadığı ve hüküm altına alınan alacakların miktarı, taraflar arasındaki ödül sözleşmesinin geçerli olup olmadığı, ödül sözleşmesinde yer alan cezai şarta ilişkin düzenlemenin geçerli olup olmadığı, cezai şart miktarının fahiş olup olmadığı hususlarına ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
1. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) "G. İrade bozuklukları" alt başlığında yer alan 30 ila 39 uncu maddesi hükümleri; "Cezanın miktarı, geçersizliği ve indirilmesi" kenar başlıklı 182 nci maddesi.


2. 4857 sayılı İş Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 41, 46, 47, 55 ila 59 uncu maddesi hükümleri.

3. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 109, 141, 176, 181, 319 uncu maddesi hükümleri.

3. Değerlendirme
1.11.01.2008 tarihli işçilik alacaklarına dair asıl davaya ilişkin olarak;
a) Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

b) Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı (birleşen dava davalısı) vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

2. Birleşen 03.04.2008 tarihli sözleşmenin iptali davasına ilişkin olarak;
a) Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

b) Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı (birleşen dava davacısı) vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

3. Birleşen 11.06.2008 tarihli itirazın iptali davasına ilişkin olarak;
a) Somut uyuşmazlıkta, taraflar arasında imzalanan 10.04.2007 tarihli "Ödül Verilmesine Ait Sözleşme" nin 6 ncı maddesinde, ödül verenin (olayımızda GOSB Müdürlüğü) söz konusu sözleşmeyi tek taraflı olarak feshetmesi halinde, sözleşmenin teminat maddesinde yazılı olan bedeli ödüle layık görülene (olayımızda A... O... Ç...'ye) ödeyeceği kararlaştırılmış olup; sözleşmenin "Teminat Kapsamı" başlıklı 4 üncü maddesinde "Ödül Veren tarafından iş bu ödül güvence altına alınmakla birlikte, Ödüle Layık Görülenin sağlık sigortasının yenilenmemesi veya herhangi bir sebeple iptal edilmesi durumunda sağlık sigortasının o günkü bedelinin yıllara göre yenilenme bedellerini de göz önüne alarak 50 (elli) katını defaten ödemeyi şimdiden gayri kabili rücu kabul ve taahhüt eder." düzenlemesi yer almaktadır. Bölge Adliye Mahkemesince dosyadaki bilgi, belgeler ve delillere göre söz konusu ödül sözleşmesinin ve sözleşmedeki cezai şarta ilişkin hükmün geçerli olduğuna karar verilmesi yerindedir. Ancak 6098 sayılı Kanun'un 182 nci maddesinin son fıkrası uyarınca, cezai şart alacağı miktarının indirim hususu da dikkate alınmak suretiyle belirlenmesi gerekirken, indirim yapılmadan cezai şarta hükmedilmesi yerinde olmamıştır.

VI. KARAR
Yukarıda açıklanan sebeplerle;
A. Davalı (Birleşen Dava Davacısı) Temyizi Yönünden;
1.11.01.2008 tarihli işçilik alacaklarına dair asıl davaya ilişkin olarak;
Davalı vekilinin temyiz dilekçesinin miktardan REDDİNE,

2. Birleşen 03.04.2008 tarihli sözleşmenin iptali davasına ilişkin olarak;
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesinin birleşen 03.04.2008 tarihli sözleşmenin iptali davasına ilişkin kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

3. Birleşen 11.06.2008 tarihli itirazın iptali davasına ilişkin olarak;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,


B. Davacı (Birleşen Dava Davalısı) Temyizi Yönünden;
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,

Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

27.06.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.