Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/6325 Esas 2022/8531 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davacı, davalı işverenin yanında geçen fakat Kuruma bildirilmeyen hizmetlerinin tespitini istemiştir. İlk derece mahkemesi davacının davalı işveren ile olan diğer dava dosyasının takipsiz bırakılması sebebiyle açılmamış sayılmasına karar vermiştir. Ancak davacının davalıya ait sicilli iş yerinde 01/09/2008-20/10/2013 döneminde asgari ücret ile çalıştığının tespitine karar verilmiştir. Bölge adliye mahkemesi davalı ve fer'i müdahil Kurum vekillerinin istinaf taleplerine esastan reddine karar vermiştir. Ancak temyiz için başvurulan karar bozulmuştur çünkü davacının talebinin açık ve belirgin olmadığı, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 63/A maddesi kapsamında yaşlılık aylığı kesilerek tüm sigorta kollarına tabi çalışma tespiti mi, yoksa 63/B kapsamında sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmanın tespiti mi olduğu hususu aydınlatılması gerekmektedir.
Kanun maddeleri:
- 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 79/10. maddesi
- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 86/9. maddesi
- 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun \"Sosyal güvenlik destek primine ilişkin geçiş hükümleri\" başlıklı Geçici 14. maddesi
- 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun \"Yaşlılık aylığı alanların yeniden çalışmaları\" başlıklı 63. maddesi

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
İlk Derece Mahkemesi : ... 37. İş Mahkemesi



Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir
İlk Derece Mahkemesince, davacının davalı .... için açtığı davanın takipsiz bırakılması sebebiyle açılmamış sayılmasına, davacının davalı Büyükşehir Dershanecilik Yayıncılık Matbaacılık Eğt.Öğr.Ltd.Şti.'ye karşı açtığı davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı, davalı Büyükşehir Dershanecilik Yayıncılık Matbaacılık Eğt.Öğr.Ltd.Şti. vekili ve fer'i müdahil Kurum vekili tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesince davalı Büyükşehir Dershanecilik Yayıncılık Matbaacılık Eğt.Öğr.Ltd.Şti. vekili ve fer'i müdahil Kurum vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi kararının davalı Büyükşehir Dershanecilik Yayıncılık Matbaacılık Eği. Öğr. Ltd. Şti vekili ve fer'i müdahil Kurum vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı, davalı işverenin yanında geçen ve Kuruma bildirilmeyen 01/12/2007-20/10/2013 tarihleri arasındaki hizmetlerinin tespitine karar verilmesini istemiştir.
II-CEVAP:
Davalı Büyükşehir Dershanecilik Yayıncılık Matbaacılık Eği. Öğr. Ltd. Şti vekili davanın reddini istemiştir.
Feri müdahil Kurum vekili, davanın reddini istemiştir.
III-MAHKEME KARARI:
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
Mahkemece, davacının davalı ... Dershanecilik Eğitim için açtığı davanın takipsiz bırakılmasını sebebiyle açılmamış sayılmasına, davacının davalı Büyükşehir Dershanecilik Yayıncılık Matbaacılık Eğt.Öğr.Ltd.Şti.'ye karşı açtığı davanın kısmen kabulü ile, davacının davalıya ait ... sicilli iş yerinde 01/09/2008-20/10/2013 döneminde asgari ücret ile çalıştığının tespitine, artan kısma ilişkin isteğin reddine, karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Bölge Adliye Mahkemesi, davalı Büyükşehir Dershanecilik Yayıncılık Matbaacılık Eğt.Öğr.Ltd.Şti. vekili ve fer'i müdahil Kurum vekilinin istinaf istemlerinin 6100 sayılı HMK'nın 353/1-b.1 maddesi uyarınca esastan reddine karar vermiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı Büyükşehir Dershanecilik Yayıncılık Matbaacılık Eğt.Öğr.Ltd.Şti. vekili çelişkili tanık beyanlarının varlığına rağmen çelişki giderilmeden dosya karara çıkarıldığını, hak düşürücü süre geçtikten sonra açılan davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, kararın hukuka aykırı olduğunu belirterek temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
Fer'i müdahil Kurum vekili, dava açıldığında hak düşürücü sürenin dolmuş olduğunu, Mahkemenin eksik araştırma ve inceleme ile hüküm kurduğunu belirterek temyiz kanun yoluna başvurmuştur.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
Dosya kapsamından davacının, 01/02/2004 tarihinden itibaren yaşlılık aylığı aldığı, yaşlılık aylığı almaya başladıktan sonra davalıya ait işletmede 01/12/2007-20/10/2013 tarihleri arasında kesintisiz olarak çalıştığının tespitini talep ettiği, Mahkemece, davacının 01/09/2008-20/10/2013 tarihleri arasında çalıştığı kabul edilerek hüküm kurulduğu anlaşılmaktadır.
Davanın yasal dayanakları 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup bu tür sigortalı hizmetlerin tespitine ilişkin davaların, kamu düzeniyle ilgili olduğu ve bu nedenle de özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmesinin zorunlu ve gerekli bulunduğu açıktır. Bu çerçevede, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, bu tür davalarda tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip, gerek görüldüğünde resen araştırma yapılarak kanıt toplanabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır.
Sosyal güvenlik destek primi ise, yaşlılık aylığı kesilmeksizin yeniden çalışmaya başlayabilmek için ödenmesi gereken primdir.
5510 sayılı Kanunun 30. maddesi 3. fıkrası (a) bendinde; bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sonra ilk defa sigortalı olan kişilerden yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendi hariç olmak üzere bu Kanuna göre veya yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıkları, çalışmaya başladıkları tarihi takip eden ödeme dönemi başında kesileceği düzenlenmiştir.
Bu düzenleme uyarınca, 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 01.10.2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olanlardan yaşlılık aylığı bağlandıktan sonra çalışmaya başlayanların aylıkları kesilecektir.
Ancak, 5510 sayılı Kanunun "Sosyal güvenlik destek primine ilişkin geçiş hükümleri" başlıklı Geçici 14.maddesi ile bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sigortalı olanlar hakkında sosyal güvenlik destek primine tabi olma bakımından bu Kanunla yürürlükten kaldırılan hükümlerin uygulanmasına devam edileceğine dair, amir hüküm getirilmiştir.
5510 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunda ise "Yaşlılık aylığı alanların yeniden çalışmaları" başlıklı 63.maddesinin; (A) bendinde yaşlılık aylığı almakta iken çalışmaya başlayanların yaşlılık aylıklarının bu çalışma olgusuna dayalı ve onunla sınırlı olarak kesilmesi gerektiği, (B) bendinde; tekrar sigortalı bir işte çalışma halinde, sigortalı adına sosyal güvenlik destek primi ödenmesi suretiyle, yaşlılık aylığının ödenmesine devam olunacağı hükümlerinin düzenlendiği, söz konusu maddenin son fıkrasında ise, yaşlılık aylığı almakta iken tekrar çalışmaya başlayan sigortalıya, 506 sayılı Kanunun 63. maddesinin (A) ya da (B) bendinden yararlanmak için bir tercih hakkı tanındığı anlaşılmaktadır.
Yukarıdaki yasal düzenleme ve açıklamalar ile ortaya çıkan maddi ve hukuki olgular göz önünde bulundurulduğunda; dava ile tespiti talep edilen dönemde, davacının sosyal güvenlik destek primine tabi çalışma hakkı bulunduğu sabittir. Ancak davacının talebinin açık ve belirgin olmadığı anlaşılmakla; öncelikle, davacıya talebi açıklattırılmalı, isteminin, 506 sayılı Yasa’nın 63/A maddesi kapsamında yaşlılık aylığı kesilerek tüm sigorta kollarına tabi çalışma tespiti mi, yoksa, 63/B kapsamında sosyal güvenlik destek primine tabi çalışmanın tespiti mi olduğu hususu aydınlatılmalıdır. Mahkemece yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca yapılacak değerlendirme sonucu hüküm kurulması gerekirken eksik inceleme ve yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, davalı Büyükşehir Dershanecilik Yayıncılık Matbaacılık Eğt.Öğr.Ltd.Şti. vekili ve fer'i müdahil Kurum vekilinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine, 06/06/2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.