Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/4029 Esas 2022/8841 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davalı şirkette çalışan davacı, işten çıktıktan sonra geçmişte çalıştığı günlerin eksik gösterildiğini iddia ederek hizmet tespiti istemiyle dava açmıştır. İlk derece mahkemesi, davacının çalıştığı günleri tespit ederek davanın kabulüne karar vermiştir. Davalılar, istinaf yoluna başvurmuş ancak istinaf başvuruları reddedilmiştir. Bu kararın ardından davalılar temyiz başvurusunda bulunmuştur. Yüksek Mahkeme, hizmet tespiti davalarının önemine vurgu yaparak, tüm belge ve kayıtların istenmesi ve delillerin değerlendirilmesi gerektiğini belirtmiştir. Bu bağlamda, davacının çalıştığı sürelerin resen seçilecek bordro tanıkları aracılığıyla araştırılması gerektiği ifade edilmiştir. Bunun üzerine, davalıların temyiz itirazları kabul edilerek ilk derece mahkemesi kararı bozulmuştur.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun geçici 7. maddesi, 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri.

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
İlk Derece
Mahkemesi : ... 1. İş Mahkemesi
No : 2014/179-2018/363


Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kabulüne dair verilen karara karşı davalılar vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince verilen kararın, davalı şirket ve davalı kurum vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteklerinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM
Davacı vekili, müvekkilinin davalı şirkete ait işyerinde 01/07/2007-21/03/2013 tarihleri arasında çalıştığını, çalışmalarının zaman zaman aynı şirketin değişik şubelerinde çalışmış gibi gösterildiğini, giriş-çıkışlar yapıldığını ve eksik gösterildiğini işten çıkarıldıktan sonra öğrendiğini, bu giriş çıkış belgelerindeki imzanın davacıya ait olmadığını, ilk sigorta girişi yapılan davacının sonraki çalışmalarının şirketin şubelerinde gösterildiğini, tüm çalışmalarını aynı işverene ait işyerinde yaptığını, davacının bilgisi dışında imzası taklit edilerek yapılan giriş çıkışlar ve çalışmanın aynı işverene ait işyerinde yapılmış olması sebebiyle aradaki boşluk bırakılan günlerde ve eksik günlerde çalışmadığına dair ispat yükünün davalı şirkete ait olduğunu belirterek davalı şirkete ait işyerinde 01/07/2007-21/03/2013 tarihleri arasında geçen hizmet süresinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.

II-CEVAP
Davalı vekili, davacının iddialarının gerçek dışı olduğunu, çalışmalarının Kuruma bildirildiğini, davacının ihtiyaç halinde mevsimlik olarak çalıştırıldığını, başkaca çalışması olmadığını beyanla davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı kurum vekili, davacının, 1057581-1026101 ve 1057671 davalı sicil sayılı işyerinde 13/11/2009 tarihinde işe başladığını, 21/03/2013 tarihinde işten ayrıldığınnı, bu dönemdeki çalıştığı günlerin düzenli olarak kuruma bildirildiğini, kuruma bildirilen günlerin tespitinde hukuki yarar bulunmadığını, kurum kayıtlarının aksinin davacı tarafından eş değerde yazılı belgelerle ispatı gerekeceğini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III-MAHKEME KARARI
A-İLK DERECE MAHKEME KARARI
"Davanın kabulü ile,
Davacının, davalıya ait işyerinde 01/07/2007-21/03/2013 tarihleri arasında, kuruma bildirilen günler haricinde, hizmet akdine dayalı ve kesintisiz olarak sigorta primine esas kazancın alt sınırından çalıştığının tespitine" karar verilmiştir.
B-BAM KARARI
"1-Davalı Kurum vekili ve davalı şirket vekilinin, ... 1. İş Mahkemesi'nin 2014/179 Esas, 2018/363 Karar sayılı ilamına yönelik istinaf başvurusunun Hukuk Muhakemeleri Kanununun 353/1-b.1 maddesi gereğince esastan reddine" karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davalı şirket vekili, verilen hükmün eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olduğunu beyanla, davaya konu kararın bozulmasını talep etmiştir.
Davalı kurum vekili, verilen hükmün eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olduğunu beyanla, davaya konu kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
1) Hizmet tespitine ilişkin talebin yasal dayanağı 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun geçiş hükümlerini içeren Geçici 7. maddesi gereğince 506 sayılı Kanunun 79/10. ve 5510 sayılı Kanunun 86/9. maddeleri olup Anayasal haklar arasında yer alan sosyal güvenliğin yaşama geçirilmesindeki etkisi gözetildiğinde, sigortalı konumunda geçen çalışma sürelerinin saptanmasına ilişkin bu tür davalar kamu düzeni ile ilgili olduğundan özel bir duyarlılıkla ve özenle yürütülmeleri zorunludur. Bu bağlamda, hak kayıplarının ve gerçeğe aykırı sigortalılık süresi edinme durumlarının önlenmesi, temel insan haklarından olan sosyal güvenlik hakkının korunabilmesi için, tarafların gösterdiği kanıtlarla yetinilmeyip gerek görüldüğünde kendiliğinden araştırma yapılarak delil toplanabileceği açıktır.
Bu tür davalarda mahkemece yapılacak iş, davacıyla ilgili varsa tüm belge ve kayıtlar işverenden istenilmeli, çalışmanın gerçekleştiği ileri sürülen işyerinin Kurum nezdinde bulunan dosyası, işverence hazırlanması gerekli ücret ödeme bordroları, puantaj kayıtları ve diğer kayıtlar getirtilmeli, dönemsel sigorta primleri bordrosuyla veya aylık prim ve hizmet belgesiyle bildirimleri yapılan sigortalılar tanık sıfatıyla dinlenilmeli, Kurum müfettişlerince inceleme yapılıp yapılmadığı sorulmalı, inceleme yapılmışsa belgeler getirtilmeli, aynı çevrede faaliyet yürüten ve davacının çalışmasını bilebilecek durumda olan tarafsız nitelikte başka işverenler ve bordrolu çalışanlar yöntemince saptanarak tanık sıfatıyla dinlenilmeli, işçilik alacaklarına ilişkin dava dosyasının varlığı araştırılarak celbedilmeli ve işçilik hakları davasında dinlenen tanıkların anlatımları ile bu dosyada bilgi ve görgüsüne başvurulan tanıkların anlatımları karşılaştırılmalı, varsa çelişki giderilmeli, yargılama sürecinde dinlenen tanık anlatımlarının değerlendirilmesinde, iş yerinin kapsamı, kapasitesi ve niteliği nazara alınmalı, işin mevsimlik olduğu anlaşılırsa dönemleri belirlenmeli, bu dönemde davacı ile işveren arasındaki sözleşmenin askıda olduğu ve mevsimlik dönemlerde hak düşürücü sürenin işlemeyeceği gözönünde bulundurulmalı; böylelikle; çalışmanın varlığı, başlangıç ve bitiş tarihleri, mevsimlik mi, sürekli mi olduğu, yapılan işin kapsam ve niteliği de nazara alındığında kısmi çalışma mümkün olduğundan kısmi ve kesintili olup olmadığı yöntemince araştırılmalıdır.
Bu yasal düzenleme ve açıklamalar ışığı altında inceleme konusu dava değerlendirildiğinde, eldeki davada, davacının 2009 yılından önceki çalışmalarının yeterince araştırılmadığı anlaşılmakla; Mahkemece, bu döneme ilişkin olarak resen seçilecek bordro tanıkları dinlenilmek suretiyle davacının yaptığı işin niteliği, süresi, çalışmasının tam ya da kısmi olup olmadığı araştırılmalı, uyuşmazlık konusu husus, hiçbir kuşku ve duraksamaya yer bırakmayacak biçimde çözümlenip; deliller hep birlikte değerlendirilip takdir edilerek, varılacak sonuç uyarınca bir karar verilmelidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesinin davalılar vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine ilişkin kararının kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının HMK’nın 373/1 maddesi gereği kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde temyiz eden ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 09.06.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.