Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/3894 Esas 2022/9206 Karar Sayılı İlamı

Mahkemesi : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
İlk DereceMahkemesi : Denizli 4. İş Mahkemesi



Dava, menfi tespit ve alacak istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesince, hükümde belirtilen gerekçelerle davanın kısmen kabulüne dair verilen karara karşı taraf vekilleri tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine, ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince istinaf isteminin reddine karar verilmiştir.
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesince verilen kararın temyizen incelenmesi taraf vekilleri tarafından istenmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hâkimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
I-İSTEM:
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin vefat eden sigortalı babasından ve eşinden dolayı, dul ve yetim aylıkları almaya başladığını, fakat Kurum tarafından bir gerekçe gösterilmeksizin müvekkili adına borç oluşturulduğunu ve bu hususun müvekkiline adi posta yoluyla bildirildiğini, müvekkilinin haciz baskısı altında olduğu için söz konusu borcu ödemek durumunda kaldığını, Kurumun yaptığı gelir tespiti sonucunda müvekkilinin Bağ-Kur aylığını ifade tutanağını gerekçe göstererek kestiğini, Kurumun bahse konu yazı ile 2013/26 sayılı Genelge sebebiyle müvekkilinin gelirleri üzerinden denetim yapıldığı ve asgari ücret üzerinde kazancı olduğundan borcun doğduğu iddiasını yinelediğini beyanla; davalı Kurumdan müvekkiline tebliğ edilen ödeme emrinin iptaline, müvekkili tarafından borca karşılık olarak Kuruma yapılan ödemenin ödeme tarihinden itibaren işletilecek mevduata uygulanan en yüksek faizi ile birlikte iadesine, Anayasa aykırı kurum işlemlerinin iptaline/ortadan kaldırılmasına, müvekkilinin aylığının kesildiği günden bugüne değin ödenmeyen maaşlarının işletilecek mevduata uygulanan en yüksek faizi ile birlikte tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II-CEVAP:
Davalı Kurum tarafından, davaya cevap verilmemiştir..
III-MAHKEME KARARI:
“Davanın kısmen kabulü, kısmen reddi ile,
1-Davacının hak sahibi sıfatıyla 5510 sayılı Kanunun 4/1-c hükmü kapsamında (5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu kapsamında) çalışmakta iken, vefat eden eşinden dolayı 412580171 sicil numarasıyla aldığı dul aylığının tutarının brüt asgari ücret tutarının üzerinde olduğu gerekçesiyle, davacının hak sahibi sıfatıyla 1479 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olan babasının vefatından dolayı 8/91699 tahsis numarasıyla bağlanan yetim aylığının, başlangıç tarihi olan 01/06/2011 tarihi itibarıyla iptal edilmesi üzerine, Denizli Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğünün 05/05/2014 tarihli B.13.2.SGK.4.20 sayılı yazısına göre davacıya bundan önce ödenen aylıklar sebebiyle 9.457,47-TL borcun tahakkukuna ilişkin kurum işleminin iptaline,
2-Davacının hak sahibi sıfatıyla 1479 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olan babasının vefatından dolayı tahsis talep tarihini takip eden 01/06/2011 tarihinden itibaren hak kazandığı yetim aylıklarının ayrı ayrı her bir aylığa hak kazanılan tarihten itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı Kurumdan alınarak davacıya ödenmesine,
3-Davacı tarafından yersiz ödeme borcuna karşılık olarak yapılan ödemenin bulunmadığı anlaşıldığından davacının ödemenin iadesine yönelik talebinin reddine,” şeklinde karar verilmiştir.
B-BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ KARARI
Mahkeme hükmü yerinde görülerek istinaf isteminin reddine karar verilmiştir.
IV-TEMYİZ KANUN YOLUNA BAŞVURU VE NEDENLERİ:
Davacı vekili, eşi üzerinden bağlanan aylıktan kesinti yapıldığının belirgin olduğunu, en yüksek faiz üzerinden karar verilmesi gerektiğini belirterek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
Davalı vekili, Kurum işleminin yerinde olduğunu belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
V-İLGİLİ HUKUK KURALLARI VE İNCELEME:
HMK m. 31 gereğince, Hâkim, uyuşmazlığın aydınlatılmasının zorunlu kıldığı durumlarda, maddi veya hukuki açıdan belirsiz yahut çelişkili gördüğü hususlar hakkında, taraflara açıklama yaptırabilir; soru sorabilir; delil gösterilmesini isteyebilir. Davaya konu talebin somutlaştırılmaması halinde önce hâkim,m. 31 ve 119/1-e gereğince davayı aydınlatma ödevi ve ön incelemedeki görevi gereği, somut olmayan hususların belirlenmesini davacıdan istemeli, gerekirse tarafa açıklattırma yaptırmalı, bu eksiklik giderildikten sonra yargılamaya devam etmelidir.
Belirtilen açıklamalar ışığında somut olaya dönüldüğünde, mahkemece yazılı şekilde hüküm kurulmuş ise de, davacıya babası üzerinden bağlanan ölüm aylığının 01.05.2014 tarihinde kesildiği ve 01.10.2016 tarihinde tekrar bağlandığı ile yersiz ödeme nedeniyle tahakkuk ettirilen borcun, davacının eşi üzerinden bağlanan aylığından kesildiği sabit olup, mahkemece, haciz baskısı altında ödeme yapıldığına ilişkin beyanın açıklattırılması ile var ise buna ilişkin bilgi ve belgelerin ikmal edilerek sonucuna göre hüküm kurulması gerekmektedir.
Diğer taraftan, davacıya babası üzerinden bağlanan ölüm aylıklarının 01.05.2014 tarihine kadar ödendiği sabit olup, her ne kadar ödenmeyen aylıkların en yüksek faiziyle tahsili şeklinde talep var ise de, bu dönemin açıklattırılıp sonucuna göre karar verilmesi yerine, 01.06.2011 tarihinden itibaren hak kazanılan aylıkların hak kazanıldığı tarihten itibaren yasal faiziyle tahsili şeklinde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir.
O halde, taraf vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesince verilen hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararının HMK'nın 373/1. maddesi gereğince kaldırılarak temyiz edilen ilk derece mahkemesi hükmünün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde ilgiliye iadesine, dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, 15.06.2022 gününde oybirliğiyle karar verildi.