Danıştay 6. Daire 2020/2184 Esas 2022/6481 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/2184
Karar No : 2022/6481

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : ... Elektrik İnşaat Ticaret ve Sanayi Ltd. Şti.

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Trabzon İli, Yomra İlçesi, … Mahallesi, … Mevkiinde … plakalı kamyon ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'ne aykırı biçimde hafriyat toprağı taşındığı ve döküldüğünden bahisle, 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 20. maddesinin birinci fıkrasının (r) bendi ile aynı maddenin ikinci fıkrası uyarınca davacı şirkete 175.053,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin Trabzon Büyükşehir Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararının iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; ilgili mevzuat hükümlerine aykırı biçimde hafriyat dökümü yapıldığı tespit edilen … plakalı kamyonun davacı şirkete ait olduğunun anlaşılması nedeniyle, davacıya idari para cezası verilmiş ise de; söz konusu kamyonun olay tarihinde … İnşaat firmasına kiralandığı hususunun dava dilekçesinde iddia edildiği ve buna ilişkin kira sözleşmesinin dava dilekçesine eklendiği, buna karşın davalı idarece aracın kim tarafından veya kimin adına kullanıldığı araştırılmadan (ifade veya bilgi alma tutanağı vs. düzenlenmeden), sadece plaka sorgulaması yapılarak araç sahibine ceza verildiği; cezaların şahsiliği ilkesi gereğince, ceza sorumluluğunun, idari para cezasına konu olan fiili işleyen kişiye ait olduğu, bu bağlamda davalı idare elemanlarınca yapılan denetimde … plakalı kamyonla izinsiz hafriyat toprağı döküldüğünün tespit edilmesi üzerine, söz konusu aracın kim tarafından veya kimin adına kullanıldığı araştırılıp, tespit edilerek, bunun sonucuna göre fiili işleyen kişi veya kurum adına para cezası verilmesi gerekirken, yapılan plaka sorgulamasına göre araç sahibi olan davacı şirket adına, eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olarak verilen dava konusu idari para cezasında hukuka ve mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlem hukuka aykırı bulunarak dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.


Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti: İstinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve istinaf dilekçelerinde ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Tespit tarihinden işlemin tesis edildiği tarihe kadar idarelerine davacı şirket tarafından herhangi bir kira sözleşmesi ibraz edilmediği; dava dilekçesi ekinde sunulan ve adi yazılı şekilde düzenlenen kira sözleşmesinin sadece sözleşmenin tarafları arasında hüküm doğuracağı; adi yazılı kira sözleşmesinin iş ilişkisinin ispatı için idareleri açısından yeterli kabul edilmemesi gerektiği, akdedildiği iddia edilen kira sözleşmesi uyarınca yaptırılan iş için düzenlenen faturaların ibraz edilmesinin gerekli olduğu; tespite konu araç ile ilgili mevzuat hükümlerine aykırı biçimde hafriyat toprağı taşımacılığı yapıldığı hususunun sabit olduğu, bu nedenle dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'NIN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:

MADDİ OLAY :
Trabzon İli, Yomra İlçesi, … Mahallesi, … Mevkiinde … plakalı kamyon ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'ne aykırı biçimde hafriyat toprağı taşındığı ve döküldüğünden bahisle,Trabzon Büyükşehir Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 20. maddesinin birinci fıkrasının (r) bendi ile aynı maddenin ikinci fıkrası uyarınca davacı şirkete 175.053,00-TL idari para cezası verilmiştir.
Bunun üzerine görülmekte olan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2872 sayılı Çevre Kanunu'nun ''Tanımlar'' başlıklı 2. maddesinde, ''Atık: Herhangi bir faaliyet sonucunda oluşan, çevreye atılan veya bırakılan her türlü maddeyi'' ifade edeceği; ''Kirletme yasağı'' başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında, ''Her türlü atık ve artığı, çevreye zarar verecek şekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere aykırı olarak doğrudan ve dolaylı biçimde alıcı ortama vermek, depolamak, taşımak, uzaklaştırmak ve benzeri faaliyetlerde bulunmak yasaktır.''; ''İdari nitelikli para cezaları'' başlıklı 20. maddesinin birinci fıkrasının ''r'' bendinde, ''Bu Kanunda ve yönetmeliklerde öngörülen usûl ve esaslara, yasaklara veya sınırlamalara aykırı olarak atık toplayan, taşıyan, geçici ve ara depolama yapan, geri kazanan, geri dönüşüm sağlayan, tekrar kullanan veya bertaraf edenlere 24.000 Türk Lirası, ithal edenlere 60.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.''; aynı maddenin 2. fıkrasında ise; "Bu maddenin (k), (l), (r), (s), (t), (u), (v) ve (y) bentlerinde öngörülen idarî para cezaları kurum, kuruluş ve işletmelere üç katı olarak verilir.", hükümlerine; 23. maddesinde ise, "Bu Kanunda belirtilen idarî para cezaları, bu cezaların verilmesini gerektiren fiillerin işlenmesinden itibaren üç yıl içinde birinci tekrarında bir kat, ikinci ve müteakip tekrarında iki kat artırılarak verilir." hükmüne yer verilmiş bulunmaktadır.
Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'nin 8. maddesinde; İl belediye mücavir alanı içerisinde il ve ilçe belediyelerinin, büyük şehirlerde büyükşehir belediyelerinin, büyükşehir belediyeleri dışında ise ilçe belediyelerinin, hafriyat toprağı, inşaat/yıkıntı atıkları ile doğal afet atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması, geri kazanılması ve bertarafı ile ilgili yönetim planı hazırlamakla; hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının toplanması, geçici biriktirilmesi, taşınması ve bertarafı faaliyetlerini denetlemekle; belediye sınırları içindeki hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri ile depolama sahalarına izin vermek ve gerektiğinde bu izni iptal etmekle, hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıkları geri kazanım tesisleri sahaları ile depolama sahalarını belirlemek, kurmak/kurdurtmak ve işletmek/işlettirmekle yükümlü oldukları; 13. maddesinde ise, hafriyat toprağı ile inşaat yıkıntı atıklarının üretici ve taşıyanları tarafından belediyelerin veya mahallin en büyük mülki amirinin gösterdiği ve izin verdiği geri kazanım ve depolama tesisleri dışında, denizlere, göllere, akarsulara veya herhangi bir yere dökülmesi ve dolgu yapılmasının yasak olduğu, faaliyetleri sonucu hafriyat toprağı ve inşaat/yıkıntı atıklarının üretimine neden olacak özel veya resmi kişi, kurum ve kuruluşların bu atıkların üretilmesinden önce ilgili belediyeye/ mahallin en büyük mülki amirlerine başvurarak gerekli izinleri almak, atıklarını bu yönetmeliklerde belirtilen usul ve esaslara göre bu mercilerin göstereceği geri kazanım/depolama sahasına taşınmasını sağlamakla yükümlü oldukları hüküm altına alınmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Cezaların şahsiliği ilkesi gereğince, idari para cezasına konu fiil kim tarafından işlenmiş ise, ceza sorumluluğunun da o kişiye ait olması gerektiği, ancak olayda olduğu gibi, her zaman düzenlenebilir nitelikte olan ve sadece taraflar arasında imzalanan, resmi bir şekilde olmayan ve resmi kurumlara ibraz edilmeyen sözleşmenin idare tarafından bilinmesine olanak bulunmadığı, sözleşmenin tarafı olmayan idarenin, idari para cezasını işleten sıfatıyla kiracıya verebilmesi, taraflar arasında düzenlenen ve resmi kurumlara ibraz edilen noter onaylı bir araç kiralama sözleşmesi veya noterlikçe düzenlenmiş finansal kiralama sözleşmesinde olduğu gibi, özel siciline kaydedilmesi halinde mümkün olduğu, bununla birlikte, sözleşmenin adi yazılı şekilde düzenlenmesi halinde dahi, idari para cezasına konu eylemin tespitinden önce düzenlenmiş elektronik fatura gibi adi yazılı olmayan muteber belgelerle kiracılık ilişkisi ortaya konulabilecektir.
Uyuşmazlıkta; Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'ne aykırı biçimde hafriyat toprağı taşındığı ve döküldüğü tespit edilen davacı şirketin mülkiyetindeki … plakalı kamyonun, davacı tarafından tespit tarihi itibarı ile dava dışı … İnşaat …'na kiralandığı hususunda iddiada bulunulduğu ve buna ilişkin kira sözleşmesinin dava dilekçesi ekinde sunulduğu görülmekte ise de; gerek dava dilekçesi ekindeki kira sözleşmesinin adi yazılı şekilde düzenlenmiş olması, gerekse davacı tarafından tespit tarihinden önce düzenlenmiş elektronik fatura gibi bir belge ile kiracılık ilişkisinin tespit tarihi itibarı ile ispatlanamaması nedeniyle; anılan sözleşmeye ve bu bağlamda davacı ile dava dışı firma arasında kiracılık ilişkisinin, ceza verilmesine konu fiilin tespit edildiği tarih itibarı mevcut olduğuna yönelik davacı iddiasına itibar edilemeyeceği sonucuna varılmaktadır.
Bu durumda; davacı tarafından, hafriyat dökümünde kullanıldığı tespit edilen … plakalı kamyonun, üçüncü kişiye kiralandığı belirtilerek, buna ilişkin kira sözleşmesi ibraz edilmiş ise de; adi yazılı şekilde akdedilen kira sözleşmesinin taraflar arasında her zaman düzenlenebilir nitelikte olduğu dikkate alındığında, davacının kiracılık iddiasına itibar edilemeyeceği, dolayısıyla davacının maliki olduğu … plakalı kamyon ile Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği'ne aykırı biçimde hafriyat toprağı taşındığı ve döküldüğünden bahisle, 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 20. maddesinin birinci fıkrasının (r) bendi ile aynı maddenin ikinci fıkrası uyarınca davacı şirkete 175.053,00-TL idari para cezası verilmesine dava konusu işlemde hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine dair Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararında ise hukuki isabet görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan davalının temyiz isteminin kabulüne,
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin Mahkeme kararına yönelik olarak yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 31/05/2022 tarihinde, kesin olarak, oybirliğiyle karar verildi.