Danıştay 6. Daire 2020/10744 Esas 2022/6752 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2020/10744
Karar No : 2022/6752

TEMYİZ EDEN TARAFLAR : I- (DAVALILAR) 1- … Bakanlığı - ANKARA
VEKİLİ : Av. …
2- … Belediye Başkanlığı - …
VEKİLİ : Av. …

II- (DAVACILAR) 1- …
…
12- …
VEKİLLERİ : Av. …
13- …
…
26- …
VEKİLLERİ : Av. …

KARŞI TARAF : 1- …
…
28- … Bakanlığı

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Kayseri İli Melikgazi İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın, imar planında "park, yol ve lise alanı" olarak planlanmasına rağmen uzun süredir kamulaştırılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlandığından bahisle taşınmaz bedeline karşılık olarak 3.932.300,00-TL tazminatın yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Davanın Milli Eğitim Bakanlığı ve Melikgazi Belediye Başkanlığı yönünden kabulü, Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı yönünden reddi yolundaki İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 29/12/2016 tarih ve E:2016/6197, K:2016/9681 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyularak, dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 22/10/2018 tarih ve E:2018/1746, K:2018/8409 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyularak, davanın kabulüne, kabul edilen 3.932,300-TL tazminat isteminin 10/01/2020 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idarelerin bilirkişi raporunda belirtilen tazminat sorumluluğu oran ve miktarına göre davacılara yine bilirkişi raporunda belirtilen hisse oranları üzerinden ödenmesine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI :
1- Davacılar tarafından, davanın ilk olarak adli yargıda açıldığı, kabul edilen tazminat miktarına adli yargı dava tarihi olan 04/06/2012 tarihinden itibaren faiz yürütülmesi gerektiği, kabul edilen tazminat miktarı üzerinden lehlerine nispi vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.
2- Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, Bakanlıklarının hasım mevkiinden çıkarılması gerektiği, taşınmaza fiili olarak el atılmadığı, kamulaştırılmasız el atma nedeniyle tazminata hükmedilmesinin şartlarının oluşmadığı, bilirkişi tarafından emsal taşınmaz olarak belirlenen taşınmazın emsal olma niteliği taşımadığı, dava konusu taşınmazdan DOP tenzili yapılmadan bedel hesaplandığı ileri sürülmektedir.
3- Melikgazi Belediye Başkanlığı tarafından, davanın süresinde açılmadığı, tazminat isteminin yasal dayanağının bulunmadığı, mülkiyet hakkının kısıtlanmasının söz konusu olmadığı, zarar ve olay arasında illiyet bağının ortaya konulamadığı, idarelerine husumet yöneltilemeyeceği, dava konusu taşınmazdan %45 oranında DOP tenzili yapılması gerektiği, taşınmazın bedelinin yüksek hesaplandığı, davada iki kez ıslah yapılmasının ve ıslahla artılan tazminat miktarına 10/01/2020 tarihinden itibaren faiz yürütülmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI :
1- Melikgazi Belediye Başkanlığı tarafından; davacıların temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmaktadır.
2- Milli Eğitim Bakanlığı tarafından, savunma verilmemiştir.
3- Davacılar tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Kayseri İli Melikgazi İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın, imar planında "park, yol ve lise alanı" olarak planlanmasına rağmen uzun süredir kamulaştırılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlandığından bahisle taşınmaz bedeline karşılık olarak 3.932.300,00-TL tazminatın yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
3194 sayılı İmar Kanununun 10. maddesinde: "Belediyeler; imar planlarının yürürlüğe girmesinden en geç 3 ay içinde, bu planı tatbik etmek üzere 5 yıllık imar programlarını hazırlarlar. Beş yıllık imar programlarının görüşülmesi sırasında ilgili yatırımcı kamu kuruluşlarının temsilcileri görüşleri esas alınmak üzere Meclis toplantısına katılır. Bu programlar, belediye meclisinde kabul edildikten sonra kesinleşir. Bu program içinde bulunan kamu kuruluşlarına tahsis edilen alanlar, ilgili kamu kuruluşlarına bildirilir. Beş yıllık imar programları sınırları içinde kalan alanlardaki kamu hizmet tesislerine tahsis edilmiş olan yerleri ilgili kamu kuruluşları, bu program süresi içinde kamulaştırırlar. Bu amaçla gerekli ödenek, kamu kuruluşlarının yıllık bütçelerine konulur.
İmar programlarında, umumi hizmetlere ayrılan yerler ile özel kanunları gereğince kısıtlama konulan gayrimenkuller kamulaştırılıncaya veya umumi hizmetlerle ilgili projeler gerçekleştirilinceye kadar bu yerlerle ilgili olarak diğer kanunlarla verilen haklar devam eder." hükmü yer almaktadır.
3194 sayılı İmar Kanununun 04.07.2019 tarihli değişiklikle getirilen "İmar planlarında umumi hizmetlere ve kamu hizmetlerine ayrılan yerler" başlıklı 13. maddesinde; "Özel hukuk kişilerinin mülkiyetinde olup uygulama imar planında düzenleme ortaklık payına konu kullanımlarda yer alan taşınmazlar;
a) Bu kullanımlardan umumi hizmetlere ayrılan alanlar öncelikle 18 inci maddeye göre arazi ve arsa düzenlemesi yapılarak,
b) 4/11/1983 tarihli ve 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında sırasıyla, ilgisine göre Hazine veya ilgili idarelerin mülkiyetindeki taşınmazlar ile trampa yapılmak veya satın alınmak suretiyle, ilgili kamu kurum ve kuruluşunca kamulaştırılarak kamu mülkiyetine geçirilir.
Düzenleme ortaklık payına konu kullanımlardan yol, meydan, ibadet yerleri, park ve çocuk bahçeleri hariç olmak üzere yapı yapılabilecek diğer alanlarda; alanların kamuya geçişi sağlanıncaya kadar maliklerinin talebi hâlinde ilgili kamu kuruluşunun uygun görüşü alınarak plandaki kullanım amacına uygun özel tesis yapılabilir.
İlgili mevzuat uyarınca hiçbir şekilde yapı yapılamayacak alanlarda muvakkat da olsa yapı yapılmasına izin verilmez. Mevcut yapılar kamulaştırılıncaya kadar korunabilir. Bu alanlarda beş yıllık imar programı süresi içinde, birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerine göre işlem tesis edilerek parsel, kamu mülkiyetine geçirilmek zorundadır. Bu süre en fazla bir yıl uzatılabilir.
Parsel maliklerinin hisselerini idareye hibe etmeleri veya bedelsiz devretmeleri durumunda, idare devir işlemlerini bedel almaksızın gerçekleştirmekle yükümlüdür. Bu işlemler için parsel maliklerinden hiçbir vergi, resim, harç, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmaz.
Kamu kullanımına ait sosyal, kültürel ve teknik altyapı alanlarının, Hazine veya kamu mülkiyetindeki alanlarla trampa yapılması hâlinde, şahıs veya özel hukuk kişilerinden hiçbir vergi, resim, harç, ücret, döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmaz.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça hazırlanan yönetmelikle belirlenir.
" düzenlemesi yer almaktadır.
2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun Ek 1. maddesinde; "Uygulama imar planlarında umumi hizmetlere ve resmi kurumlara ayrılmak suretiyle mülkiyet hakkının özüne dokunacak şekilde tasarrufu hukuken kısıtlanan taşınmazlar hakkında, uygulama imar planlarının yürürlüğe girmesinden itibaren beş yıllık süre içerisinde imar programları veya imar uygulamaları yapılır ve bütçe imkânları dâhilinde bu taşınmazlar ilgili idarelerce kamulaştırılır veya her hâlde mülkiyet hakkını kullanmasına engel teşkil edecek kısıtlılığı kaldıracak şekilde imar planı değişikliği yapılır/yaptırılır." hükmü yer almaktadır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 16. maddesinin 4. fıkrasında; "Taraflar, sürenin geçmesinden sonra verecekleri savunmalara veya ikinci dilekçelere dayanarak hak iddia edemezler. Ancak, tam yargı davalarında dava dilekçesinde belirtilen miktar, süre veya diğer usul kuralları gözetilmeksizin nihai karar verilinceye kadar, harcı ödenmek suretiyle bir defaya mahsus olmak üzere artırılabilir ve miktarın artırılmasına ilişkin dilekçe otuz gün içinde cevap verilmek üzere karşı tarafa tebliğ edilir" hükmüne; Geçici 7. maddesinin 1. fıkrasında ise; "Bu maddeyi ihdas eden Kanunun 16'ncı maddesinin dördüncü fıkrasına eklenen hüküm, kanun yolu aşaması dâhil, yürürlük tarihinde derdest olan davalarda da uygulanır." hükmüne yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacı tarafından, Kayseri İli Melikgazi İlçesi, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı taşınmazın, imar planında "park, yol ve lise alanı" olarak planlanmasına rağmen uzun süredir kamulaştırılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlandığından bahisle tazminat ödenmesi istemiyle ilk olarak ... Asliye Hukuk Mahkemesi'nde 04/06/2012 tarihinde dava açılmış, anılan Mahkeme tarafından ... tarih ve E:..., K:... sayılı kararla davanın görev yönünden reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleşmesi üzerine davacıların taşınmazdaki hisselerinin bedeline karşılık olarak 1.441.317,27-TL tazminatın yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istemiyle bakılan dava açılmıştır.
Mahkemece yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda hazırlanan bilirkişi raporunda davacıların taşınmazdaki hisselerinin değeri 04/06/2012 adli yargı dava tarihi itibarıyla 1.213.741,25-TL olarak, 07/04/2015 idari yargı dava tarihi itibarıyla 1.475.858,80-TL olarak hesaplanmış ve davacıların 14/03/2016 havale tarihli miktar artırım (ıslah) dilekçesiyle dava 1.475.858,80-TL olarak ıslah edilmiş, Mahkemece 07/04/2015 idari yargı dava tarihi itibarıyla hesaplanmış olan 1.475.858,80-TL'nin davalı idarelerden Milli Eğitim Bakanlığı ile Melikgazi Belediye Başkanlığı yönünden kabulü, diğer davalı idare Kayseri Büyükşehir Belediye Başkanlığı yönünden davanın reddi yolunda verilen kararın Danıştay Altıncı Dairesinin 29/12/2016 tarih ve E:2016/6197, K:2016/9681 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyularak, dava hakkında karar verilmesine yer olmadığı yolunda verilen İdare Mahkemesi kararının Danıştay Altıncı Dairesinin 22/10/2018 tarih ve E:2018/1746, K:2018/8409 sayılı kararıyla bozulması üzerine bozma kararına uyularak, Mahkemece yeniden keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmış, hazırlanan bilirkişi raporunda taşınmazın değeri bozma sonrası dosyanın tekrar esas kaydının yapıldığı 10/01/2020 tarihi itibarıyla 3.932.300,00-TL olarak hesaplanmış, davacıların 27/08/2020 havale tarihli miktar artırım (ıslah) dilekçesiyle dava 3.932.300,00-TL olarak ıslah edilmiş, Mahkemece, 10/01/2020 tarihi itibarıyla hesaplanmış olan bu miktarın kabulüne, kabul edilen 3.932,300-TL tazminat isteminin 10/01/2020 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte davalı idarelerin bilirkişi raporunda belirtilen tazminat sorumluluğu oran ve miktarına göre davacılara yine bilirkişi raporunda belirtilen hisse oranları üzerinden ödenmesine karar verilmiştir.
Uyuşmazlıkta, Mahkemece yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporda; dava konusu taşınmazın değerinin adli yargıda dava açma tarihi itibarıyla hesaplanması, Mahkemece bu miktar esas alınarak hüküm kurulması gerekmekte iken, bozma sonrası dosyanın tekrar esas kaydının yapıldığı 10/01/2020 tarihi itibarıyla hesaplanmış olan miktar esas alınarak karar verildiği görülmektedir.
Bu durumda; davalı idarelerden Melikgazi Belediye Başkanlığı tarafından sunulan 15/04/2022 havale tarihli dilekçede, Melikgazi Belediye Encümeninin … tarih ve … sayılı kararı ile 3194 sayılı İmar Kanununun 18. madde uygulaması başlatıldığının beyan edildiği görüldüğünden, İdare Mahkemesince öncelikle davaya konu taşınmaz için başlatılan parselasyon uygulamasının sonucunun araştırılarak, 3194 sayılı Kanunun 18. maddesi uyarınca yapılan parselasyon uygulaması sonucunda, davaya konu taşınmazda kısıtlılık hali kalmadığının tespit edilmesi halinde, konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi, taşınmaz üzerindeki kısıtlılık halinin devam ettiğinin tespiti halinde ise İdare Mahkemesince, davacıların söz konusu taşınmazla mülkiyet ilişkisinin devam edip etmediği tespit edilerek ve sorumlu idare/idareler belirlenerek, taşınmazın uygulama imar planındaki güncel fonksiyonuna göre; aralarında gayrimenkul değerleme uzmanının da bulunduğu bir bilirkişi kurulunca yerinde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmak suretiyle, taşınmazın ilk dava tarihindeki ( adli yargıda açılan dava tarihindeki) cins ve nevi, yüzölçümü, kıymetini etkileyecek bütün nitelik ve unsurları, her unsurun ayrı ayrı değeri, varsa vergi beyanı, varsa resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirleri, taşınmazın mevkii ve şartlarına göre ve olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net geliri, özel amacı olmayan emsal (uyuşmazlığa konu taşınmazın çevresinin imar planındaki kullanım biçimi, yapılaşma koşulları ve konumları açısından benzer özellikleri olan taşınmazlar arasından seçilmeli, davaya konu taşınmaz kadastro parseli ise; emsal alınacak taşınmaz da kadastro parseli olmalı ya da emsal parsel imar parseli ise, emsal taşınmazda kesilen düzenleme ortaklık payı oranı ölçüsünde davaya konu taşınmaz bedeli düşülerek taşınmazın gerçek bedeli belirlenmeli) satışlara göre satış değeri, bedele etki eden tüm kanuni veriler, imar verileri, taşınmazın özgün nitelik ve kullanım şekli, değeri etkileyen hak ve yükümlülükleri, gayrimenkul üzerinde ayni ve şahsi irtifak hakları ve gayrimenkul mükellefiyetleri vb. bedelin tespitinde etkili olacak diğer objektif ölçülerin belirlenmesi suretiyle taşınmaz bedeli tespit edilerek uyuşmazlığın esası hakkında karar verilmesi gerekmektedir.
Öte yandan, İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen raporda; emsal taşınmazın imar parseli, dava konusu taşınmazın ise 2981 sayılı Kanun uygulaması sonucunda oluşan parsel olduğu, dava konusu taşınmazdan düzenleme ortaklık payı tenzilinin gerekmediğinin belirtildiği, Kayseri Valiliği Kadastro Müdürlüğünün … tarih ve … sayılı yazısında davaya konu parselin 2981 sayılı Yasanın 10/b maddesine göre oluştuğu ve yol payı kesilmediğinin belirtildiği anlaşılmaktadır. Ancak anılan yazıdan, davaya konu taşınmazdan düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılıp yapılmadığı anlaşılamamaktadır.
Bu itibarla, dava konusu taşınmazın, 2981 sayılı Kanun uygulaması sonucunda oluşan parsel olduğu anlaşıldığından, dava konusu taşınmazdan 2981 sayılı Kanun uygulaması esnasında düzenleme ortaklık payı kesilip kesilmediği hususunun ilgili tapu müdürlüğü, kadastro müdürlüğü ile belediyeden araştırılarak, davaya konu taşınmazdan düzenleme ortaklık payı kesilip kesilmediği hususunun açıklığa kavuşturulması suretiyle, uyuşmazlığın esası hakkında karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ve araştırma sonucunda verilen temyize konu İdare Mahkemesi kararında bu yönüyle de hukuki isabet görülmemiştir.
Öte yandan; 2577 sayılı Kanunun 16. maddesinin 4. fıkrasında yapılan değişiklik ile Geçici 7. maddesinin, 6459 sayılı Kanunun 30/04/2013 günlü, 28633 sayılı Resmi Gazetede yayımlanması ile yürürlüğe girdiği, bu düzenleme ile yürürlük tarihinde derdest olan tam yargı davalarında (kanun yolu aşaması dahil) bir defaya mahsus miktarın artırılması imkanı tanındığı, yürürlük tarihi olan 30/04/2013 tarihinden sonra ise nihai karar verilinceye kadar, harcı ödenmek suretiyle, bir defaya mahsus miktar artırımında (ıslah) bulunulabileceği anlaşıldığından, davacının 14/03/2016 tarihli ilk ıslah dilekçesinde talep edilen bedel dikkate alınarak hüküm kurulması gerekirken ikinci defa yapılan miktar artırımı (ıslah) esas alınmak suretiyle davanın kabulü yolunda verilen Mahkeme kararında bu yönden de hukuki isabet bulunmamaktadır.
Nitekim, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 14/01/2021 tarih ve E:2020/2044, K:2021/39 sayılı kararı da bu yöndedir.
Hukuki el atma nedeniyle açılan tam yargı davaları, adli yargıdaki fiili el atma nedeniyle açılan davalardan farklı olarak, 3194 ve 2942 sayılı Kanunlar kapsamında açılan davalar olduğundan, hükmedilecek yasal faizin; dava açma tarihi itibarıyla talep edilen miktar için dava tarihinden geçerli olmak üzere, ıslah edilen kısım için ıslah tarihi itibariyle hesaplanması gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.2577 sayılı Kanunun 49. maddesine uygun bulunan tarafların temyiz istemlerinin kabulüne,
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle kabulüne ilişkin temyize konu … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanunun (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere 07/06/2022 tarihinde esasta oybirliği, gerekçede oyçokluğuyla karar verildi.



KARŞI OY (X):
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “İdari dava türleri ve idari yargı yetkisinin sınırı” başlıklı 2. maddesinin 1. fıkrasında, İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan davalar, iptal davaları; İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan davalar da, tam yargı davaları olarak sayılmıştır.
İlgili idarelerin hareketsiz kalarak İmar Kanununda öngörülen sürede kamulaştırma yoluna gitmemek suretiyle taşınmaz sahibinin mülkiyet hakkının süresi belirsiz bir şekilde kısıtlanması idari işlem ve eylem niteliğinde olup bu işlemin iptali ve bu işlem ve eylemden doğan zararın tazmini idari yargıda açılacak iptal ve tazminat davasının konusunu oluşturur. Bir başka ifade ile, hukuki el koyma kavramı yerine, daha doğru bir tanımlama ile "taşınmazın kamulaştırılmaması" suretiyle tasarruf hakkının kısıtlanmasına ilişkin davalar, idari yargıda açılacak iptal ve tam yargı davasının konusudur. İmar Kanununun 10. maddesinde öngörülen 5 yıllık sürenin sonunda kamulaştırmama işlemi iptal davasının; idarenin hareketsiz kalması nedeniyle 5 yıllık sürenin bitiminden kamulaştırma tarihine ya da mülkiyetin idareye geçtiği tarihe kadar varsa uğranılan zararın tazmini ise idari yargıda açılan tazminat davasının konusudur. Ancak burada söz konusu olan, kişilerin mülkiyet hakları üzerinde süresi belli olmayan sınırlama şeklindeki idarenin işlem ve eyleminden doğan zararın tazmini olup mülkiyetin bedele çevrilmesi ise idari yargıda açılan tazminat davasının değil, adli yargıda açılacak bedel tespiti ve tescil davasının konusuna girer.
Kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan tazminat davaları, taşınmaz mülkiyetinin bedeli karşılığında kamuya aktarılması yoluyla mülkiyete yapılan fiili müdahaleyi sonlandırmayı hedeflemesiyle, sadece idarenin işlem ve eylemlerinden doğan zararın tazminini sağlayan, mülkiyete ilişkin herhangi bir sonuç doğurmayan idari yargıda açılan tam yargı davalarından farklılaşmaktadır. Mülkiyetin bedele çevrilmesi ise, idari eylem ve işlem nedeniyle doğan bir zarar niteliğinde olmadığından idari yargıda görülen tazminat davasının konusuna girmez.
El atmanın önlenmesi davası ile, mülkiyet hakkına yapılan fiili müdahalenin giderilmesi amaçlanmakta iken kamulaştırmama işlemine karşı açılan iptal davasında ise tam tersine idarenin kamulaştırma bedelini ödemek suretiyle taşınmaz mülkiyetini üzerine alması sağlanmaya çalışılmaktadır. İdarenin hukuka aykırı işleminin iptal edilmesi sonucunda kamulaştırma işlemi gerçekleştirileceğinden, kamulaştırma yükümü altında olan idare tarafından bedel tespiti ve tescil için açılacak dava ise iptal davasının dolayısı ile kamulaştırma işleminin sonucu ve tamamlayıcısıdır.
Buna göre, imar planında kamu alanında kalan taşınmazlar için süresinde kamulaştırma yapılmaması nedeniyle mülkiyet hakkının kısıtlanmış olduğu, bu nedenle mülkiyetin bedele dönüştürülmesi suretiyle tazminat verilmesi istemiyle açılan davalar, esasen idarenin kamulaştırmama ya da parselasyon yapmama yolundaki olumsuz idari işleminin iptali yoluyla taşınmaz bedelinin ödenmesine ilişkin davalardır. İdarenin taşınmazı kamulaştırmaması nedeniyle mülkiyet hakkının kısıtlanması durumunda, kişinin bu işlem nedeniyle taşınmazının değerini talep edebilmesi için öncelikle kamulaştırmama işleminin iptalini sağlaması, bunun yasal sonucu olarak da mülkiyetin bedele çevrilmesini talep etmesi gerekmektedir. Zira, imar planının uygulanması nedeniyle, mülkiyet hakkının kısıtlanıp kısıtlanmadığı, idarenin İmar Kanunundaki hükümlere uygun hareket edip etmediği ve Kamulaştırma Kanunu hükümleri uyarınca kamulaştırma işleminin tesisinin zorunlu olup olmadığı ve bu işlemin hangi idare yada idarelerce gerçekleştirileceğinin tespiti ancak bu konuda açılacak iptal davası ile açıklığa kavuşturulabilecektir. Bedel tespiti ve tescili ise ancak kamulaştırma işleminin gerekliliği ve kamulaştırmayı yapacak idarenin tespitinden sonra kamulaştırma sürecinin bir parçası, tamamlayıcısı niteliğindedir. Nitekim, Kamulaştırma Kanunundaki düzenleme de bu şekilde olup kamulaştırma işleminin uygulanması, gerçekleştirilmesi amacıyla açılan bedel tespit ve tescil davası idarenin taşınmaz mülkiyetini üzerine almasını temine yöneliktir.
3194 sayılı İmar Kanunu ve ilgili mevzuat yönünden yapılacak değerlendirme sonrasında, tasarruf hakkının süresi belirsiz şekilde kısıtlanması nedeniyle idarenin kamulaştırmama işleminin iptaline karar verilmesi halinde, iptal hükmü gereği taşınmazın değerinin belirlenmesi ve taşınmaz malikine ödenmesi için kamulaştırma kanunundaki sürecin işletilerek idarenin işlem yapması, bu kapsamda asliye hukuk mahkemesinde bedel tespiti ve tescil davası açılması sonucunu da doğuracağından, iptal kararından sonra mülkiyetin bedele dönüştürülmesine ilişkin tazminat istemi hakkında ayrıca inceleme yapılarak karar verilmesine gerek yoktur. Bir başka ifade ile, iptal kararının uygulanması bağlamında idarece Kamulaştırma Kanununa göre gerekli işlemler başlatılacak olup, ihtiyaç duyulması halinde taşınmazın aynına ilişkin ve tescil sonucunu doğuracak olan bedele ilişkin uyuşmazlık iptal kararının sonucu olarak adli yargı yerinde çözümlenecektir.
Bu durumda taşınmazdaki mülkiyet hakkının imar planı nedeniyle süresi belirsiz zaman diliminde kısıtlanması halinde idari yargıda sadece kamulaştırmama işleminin hukuka uygunluğu incelenerek kısıtlılık durumunun mevcut olup olmadığı yönünde değerlendirme yapılarak, kamulaştırma yapılmaması yolundaki olumsuz idari işlem hakkında karar verilmesi; mülkiyetin bedele dönüştürülmesi istemiyle tescil sonucunu doğuracak tazminat taleplerine yönelik ise, ortada idari yargı yetkisi kapsamında incelenecek bir tazminat davasının bulunmaması nedeniyle bu konuda karar verilmesine yer olmadığı şeklinde karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşıldığından, tazminat isteminin esası hakkında da inceleme yapılarak karar verilmesi nedeniyle Mahkeme kararının buna ilişkin kısmının bozulması gerektiği oyuyla Dairemiz kararına belirtilen kısım yönünden katılmıyoruz.