Danıştay 8. Daire 2018/721 Esas 2022/3925 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Sakarya Büyükşehir Belediye Meclisi'nin kabul ettiği Sakarya Büyükşehir Belediyesi Özel Halk Otobüsleri Yönetmeliği'nin bazı maddelerinin iptali istenmiştir. İlk derece mahkemesi, belirli maddelerin iptal edilmesine karar verirken, Bölge İdare Mahkemesi bu kararı onamıştır. Davalı idare EÜTS sisteminin ulusal eylem planına uygun olduğunu, bu sistemin faydalarının bulunduğunu ve düşük bir oranda komisyon alındığını savunurken, davacı iddia ettiği gibi sistemden hat sahiplerinin yeterince faydalanamadığını, taşıma bedellerinin gecikmeli ödendiğini ve ticari irade hürriyetinin kısıtlandığını belirtmiştir. Danıştay, temyiz istemlerini reddetmiş ve bölge idare mahkemesinin kararını onamıştır.
Kanun maddeleri: 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7. maddesi.

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/721
Karar No : 2022/3925


TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVALI) … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

2- (DAVACI) …
VEKİLİ : Av. …

DAVACI YANINDA MÜDAHİLLER : 1- …. Kooperatifi
2- … Kooperatifi
3- … Kooperatifi
4- … Kooperatifi

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Sakarya Büyükşehir Belediye Meclisi'nin … gün ve … sayılı kararıyla kabul edilen Sakarya Büyükşehir Belediyesi Özel Halk Otobüsleri Yönetmeliği'nin "EÜTS (Elektronik Ücret Toplama Sistemi)" başlıklı 5. maddesinin, "Çalışma Şekli" başlıklı 6. maddesinin ve "Araçlarda Aranacak Şartlar" başlıklı 9.maddesinin 2.19. fıkrasının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla; mevzuat hükümleri ve ulusal eylem planı ile birlikte değerlendirildiğinde, Sakarya Büyükşehir Belediyesi Özel Halk Otobüsleri Yönetmeliği'nin davacı tarafından iptali istenilen maddelerinin, toplu taşıma hizmetlerini planlanmak, hizmete bağlı olarak alınan ücretlerin kayıt altına alınmasını sağlamak, tarife ve güzergahları belirlemek, buna ilişkin yazılım ve donanım alt yapısını kurmak, kurulan bu yapıya bağlı olarak belirli bir oran dahilinde işleticilerden katılım bedeli almak amacıyla düzenlendiği; 5.maddesinin 2. fıkrası haricinde, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun 7. maddesine uyarınca Büyükşehir Belediyesi'ne tanınan yetki ve sorumluluklar kapsamında olduğu; Yüksek Planlama Kurulu'nun … tarih, … karar sayılı ve Ulusal Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi (2014-2023) ve Eki Eylem Planı (2014-2016) konulu planlamasında öngörülen AUS (Akıllı Ulaşım Sistemleri) kurgusu ile uyumlu olduğu; diğer yandan Yönetmeliğin, "İdare Sistem İşletim bedeli belirlemede tam yetkilidir. Sistem İşletim Bedeli azaltma veya arttırma yetkisi İdare’nindir. Sistem işletim bedeli belirlendikten sonra işleticilere bildirilir." şeklinde düzenlenen 5. maddesinin 2. fıkrası yönünden; idareye, tek yanlı tasarrufuyla belirli bir oranla veya alt ve üst had ile bağlı kalmaksızın (Yönetmelik kapsamında İdare ile işleticiler arasında düzenlenecek idari sözleşmeler devam ederken) işletim sistemi bedelini azaltma ve artırma yetkisi verildiği, idareye, Yönetmelikte değişiklik yapmadan devam eden bir sözleşmenin yükümlülüklerini artırma hakkı verilmesinin; taraflar arasındaki sözleşme ilişkisini, işletici yönünden öngörülebilirlik ve belirlilikten yoksun bıraktığı, dolayısıyla da hukuk güvenliği ilkesine aykırı olduğu anlaşıldığından işletim sistemi bedelini azaltma ve artırma yetkisi veren anılan fıkranın iptali gerektiği gerekçesiyle, dava konusu Sakarya Büyükşehir Belediyesi Özel Halk Otobüsleri Yönetmeliği'nin 5. maddesinin 2. fıkrasının iptaline, Yönetmeliğin diğer maddeleri yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: ...Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; istinaf başvurularına konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve taraflarca ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDEN DAVALI İDARENİN İDDİALARI : EÜTS (Elektronik Ücret Toplama Sistemi) ulusal eylem planına uygun olarak Yönetmeliğe dahil edilmiş olup; sistemin, ölçülebilir veri ve bilgiye ulaşım imkanı sağlamak, ücret toplama sisteminde kayıt dışılığı engellemek, indirimli ulaşıma imkan sağlamak, kaza riskini azaltmak, 65 yaş üstü yolcuların toplu taşımadan ücretsiz faydalanmasını sağlamak, yolculuk sürelerini azaltarak yakıt tasarrufu ve karbon salınımını azaltmak gibi faydalarının bulunduğu; EÜTS sistemi için gerekli yazılım teknolojisiin yap-işlet-devret modeli dahilinde hak edişlerden verilen komisyonla karşılandığı, özel halk otobüsü işleticilerinden alınan KDV dahil % 4'lük oranın diğer uygulama örnekleriyle kıyaslandığında düşük bir oranda kaldığı ileri sürülmektedir.

TEMYİZ EDEN DAVACININ İDDİALARI : Dava konusu düzenlemeler ile akıllı kart ve bilet ücretlerinin idareye ait bir banka hesabında toplanıldığı, hesapta biriken para neticesinde oluşacak faiz ve promosyon gibi nemalardan hat sahiplerinin faydalanamadığı, dolum yapılan ancak kullanılmayan veya kaybedilen kartlara ait miktarların da yine idare uhdesinde kaldığı, taşıma bedellerinin 30 ila 60 gün arası gecikmeli olarak ödendiği, hesap işletim ücreti adı altında % 4 oranında kesinti yapıldığı, araçlara takılan validatörler ile de ek külfet getirildiği, sistemin bu haliyle hat sahipleri aleyhine olduğu, sisteme katılımın zorunlu tutulmasının sözleşme serbestisi ve ticari irade hürriyetine aykırı olduğu ve düzenleme öncesi müktesep hakları ortadan kaldırdığı ileri sürülmektedir.

SAVUNMALARIN ÖZETİ : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Bölge idare mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle,
1. Temyiz istemlerinin reddine,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunanlar üzerinde bırakılmasına, posta gideri avansından artan tutarın Mahkeme tarafından iadesine,
4. Kesin olarak, 08/06/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi.