Danıştay 8. Daire 2019/9227 Esas 2022/3940 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2019/9227
Karar No : 2022/3940

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Üniversitesi
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: … Üniversitesi (… Üniversitesi) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Ana Bilim Dalında, 2547 sayılı Kanunun 50/d maddesi kapsamında araştırma görevlisi kadrosunda bulunan ve doktora yapan davacının, 2547 sayılı Kanunun 33/a maddesi kapsamına alınması ve görev süresinin uzatılması isteminin reddedilerek, azami öğrenim süresini tamamladığından bahisle görevinin sonlandırılmasına ilişkin … tarih, E. … sayılı işlemin iptali, işlem nedeniyle yoksun kalınan parasal hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: …İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K: … sayılı kararda; 2547 sayılı Kanunun geçici 67. maddesinin, ÖYP, 50/d ve 35. madde kapsamında araştırma görevlisi kadrosunda bulunanlara uygulanmayacağına ilişkin Yükseköğretim Yürütme Kurulu'nun 29.07.2015 tarihli kararının, 2547 sayılı Kanunda böyle bir sınırlama olmaması nedeni ile idarenin düzenleyici işlemlerinin kanuna aykırı olamayacağı kuralı gereği hukuka uygun olmadığı; 20.04.2016 tarihli Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği'nin 17/1 maddesinin, 2547 sayılı Kanunun geçici 67. maddesinde yer alan, kanunun yürürlüğe girdiği tarihte kayıtlı olan öğrenciler bakımından azami sürenin hesabında daha önceki öğrenim sürelerinin dikkate alınmayacağına ilişkin kurala aykırı olduğu, alt norm niteliğindeki düzenleyici işlemlerin, bir hakkın kullanımını üst normda öngörülmeyen bir şekilde daraltamayacağı veya kısıtlayamayacağı; Yönetmeliğin azami sürenin başlangıcını belirleyen hükmünün, 2547 sayılı Kanun'un geçici 67. maddesine aykırı olduğu; aynı konuda kanun ile getirilmiş bir düzenleme var iken bu düzenlemeye aykırı yönetmelik hükmü ile kanunun kapsamının daraltılamayacağı ilkesi karşısında tesis edilen işlemin hukuka aykırı olduğu; hukuka aykırı olan dava konusu işlem nedeniyle davacının yoksun kaldığı özlük ve parasal haklarının Anayasa'nın 125/son maddesi uyarınca tazmini gerektiği gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline, davacının işlem nedeniyle yoksun kaldığı özlük ve parasal haklarının davanın açıldığı 18.12.2017 tarihinden itibaren uygulanacak yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince; 2547 sayılı Kanunun 50/d maddesine göre yüksek lisans, sanatta yeterlik ve doktora öğrencilerinin, bu öğrenimleri ile sınırlı olmak üzere atanacakları ve bu sürenin sonunda kadroları ile ilişiklerinin kendiliğinden sona ereceği; 2547 sayılı Kanunun 50/d maddesi kapsamında araştırma görevlisi kadrosunda bulunanların doğrudan aynı Kanunun 33/a maddesi kapsamındaki araştırma görevlisi kadrosuna nakledilmelerini zorunlu kılan yasal bir düzenleme de bulunmadığı; Lisansüstü Öğrenim Görenlerden Öğretim Yardımcısı Kadrolarına Atanacakların Hak ve Yükümlülükleri İle Tıpta Uzmanlık Öğrencilerinin Giriş Sınavları Hakkında Yönetmelik uyarınca, hizmetlerine ihtiyaç görülenlerin 2547 sayılı Kanun'un 33. maddesine göre öğretim elemanı olarak atanmaları mümkün olmakla birlikte, bu hususun aynı maddede yer alan kurallar çerçevesinde davalı idarenin takdir yetkisi kapsamında olduğu; davacının 2547 sayılı Kanunun 33/a maddesi kapsamına geçirilmesi talebinin, aynı maddede yer alan düzenlemeler çerçevesinde, davalı idarece ayrıca değerlendirilmesi gerekmekte iken, böyle bir değerlendirme yapılmaksızın, doktora eğitiminde azami süreyi tamamladığından bahisle tesis edilen dava konusu işlemde bu yönüyle hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusuna konu edilen kararın, usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu, kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığından, 2577 sayılı Kanunun 45/3. maddesi uyarınca başvurunun gerekçeli olarak reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : 2547 sayılı Kanunun geçici 67. maddesinin araştırma görevlisi kadrosunda bulunma sürelerinin hesaplanmasında uygulanmayacağı, davacının azami öğrenim süresini doldurduğu, 2547 sayılı Kanunun 50/d maddesi kapsamında olan araştırma görevlilerinin, 33/a maddesi kapsamına aktarılmasını zorunlu kılan yasal bir düzenleme bulunmadığı ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : İstemin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Hukuka aykırı olduğu anlaşılan Bölge Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Dava; … Üniversitesi (… Üniversitesi) İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Ana Bilim Dalında, 2547 sayılı Kanunun 50/d maddesi kapsamında araştırma görevlisi kadrosunda bulunan ve doktora yapan davacının, 2547 sayılı Kanunun 33/a maddesi kapsamına alınması ve görev süresinin uzatılması isteminin reddedilerek, azami öğrenim süresini tamamladığından bahisle görevinin sonlandırılmasına ilişkin 21.11.2017 tarih, E.45011 sayılı işlemin iptali, işlem nedeniyle yoksun kalınan parasal hakların yasal faiziyle birlikte ödenmesi istemiyle açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun ''Araştırma görevlileri'' başlığını taşıyan 33. maddesinin (a) bendinde, araştırma görevlilerinin, yükseköğretim kurumlarında yapılan araştırma, inceleme ve deneylerde yardımcı olan ve yetkili organlarca verilen ilgili diğer görevleri yapan öğretim elemanı olduğu, araştırma görevlisi kadrosuna başvurabilmek için sınavın yapıldığı yılın ocak ayının birinci günü itibarıyla otuz beş yaşını doldurmamış olmak gerektiği; bunların ilgili anabilim veya anasanat dalı başkanlarının önerisi, Bölüm Başkanı, Dekan, enstitü, yüksekokul veya konservatuvar müdürünün olumlu görüşü üzerine rektörün onayı ile araştırma görevlisi kadrolarına en çok üç yıl süre ile atanacakları; atanma süresi sonunda görevlerinin kendiliğinden sona ereceği; aynı usulle yeniden atanabilecekleri; 44. maddesinin (c) fıkrasında 19.11.2014 tarih ve 6569 sayılı Kanun'un 28. maddesiyle yapılan değişiklik ile, ''Öğrenciler, bir yıl süreli yabancı dil hazırlık sınıfı hariç, kayıt olduğu programa ilişkin derslerin verildiği dönemden başlamak üzere, her dönem için kayıt yaptırıp yaptırmadığına bakılmaksızın öğrenim süresi iki yıl olan önlisans programlarını azami dört yıl, öğrenim süresi dört yıl olan lisans programlarını azami yedi yıl, öğrenim süresi beş yıl olan lisans programlarını azami sekiz yıl, öğrenim süresi altı yıl olan lisans programlarını azami dokuz yıl içinde tamamlamak zorundadırlar. Hazırlık eğitim süresi azami iki yıldır. Azami süreler içinde katkı payı veya öğrenim ücretinin ödenmemesi ile kayıt yenilenmemesi nedeniyle öğrencilerin ilişikleri kesilmez. Ancak üniversite yetkili kurullarının kararı ve Yükseköğretim Kurulunun onayı ile dört yıl üst üste katkı payı veya öğrenim ücretinin ödenmemesi ile kayıt yenilenmemesi nedeniyle öğrencilerin ilişikleri kesilebilir. Yatay geçiş ve çift ana dal eğitiminin usul ve esasları ile azami öğrenim süreleri, lisansüstü eğitim usul ve esasları ile öğrenim süreleri Yükseköğretim Kurulu tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir." düzenlemesine, ''Lisansüstü öğretim'' başlığını taşıyan 50. maddesinin (d) fıkrasında; lisans üstü öğretim yapan öğrencilerin, kendilerine tahsis edilebilecek burslardan yararlanabilecekleri gibi, her defasında bir yıl için olmak üzere araştırma görevlisi kadrosuna da atanabileceği kuralına; 26.11.2014 gün ve 29187 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 6569 sayılı Kanun'un 32. maddesi ile 2547 sayılı Kanun'a eklenen geçici 67. madde ile; ''Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte yükseköğretim kurumlarında kayıtlı olan öğrenciler bakımından azami sürelerin hesaplanmasında, daha önceki öğrenim süreleri dikkate alınmaz.'' düzenlemesine yer verilmiştir.
13.10.1984 gün ve 18544 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Lisansüstü Öğrenim Görenlerden Öğretim Yardımcısı Kadrolarına Atanacakların Hak ve Yükümlülükleri ile Tıpta Uzmanlık Öğrencileri Hakkında Yönetmelik'in "Amaç ve Kapsam" başlığını taşıyan 1. maddesinde; "2547 sayılı kanunun 50. ve 65. maddelerine göre Üniversitelerarası Kurul tarafından hazırlanan bu yönetmelik, lisans düzeyinde öğrenim gördükten sonra, yükseköğrenim kurumlarında yükseklisans, doktora, sanatta yeterlik veya tıpta uzmanlık öğrenimi yapmak isteyenlerden geçici olarak öğretim yardımcılığı kadrolarına atanacakların hak ve yükümlülükleri ile tıpta uzmanlık öğrencilerinin giriş sınavları hakkındaki usul ve esasları düzenler"; "Atama Süresi" başlığını taşıyan 5. maddesinde; "Atanma için bütün şartlar haiz yüksek lisans, sanatta yeterlik, doktora ve tıpta uzmanlık öğrencilerinin öğretim yardımcısı kadrolarına atanmaları her defasında en fazla bir yıl süre ile yapılır. Atanmalar her öğretim yılı başında aynı usulde ve yükseklisans, sanatta yeterlik ve doktora öğrencileri için Lisansüstü Öğretim Yönetmeliğinde, tıpta uzmanlık öğrencileri için ise, Tababet ve Uzmanlık Tüzüğü’nde öngörülen süreler ile 2547 sayılı Kanunun 44. maddesinde gösterilen ek sürelerle sınırlı olmak üzere, yeniden yapılabilir. Ancak, üniversitelerin özelliklerine göre tıpta uzmanlık eğitimi yapanlar için bu süreler anabilim dalı başkanı ve ilgili yönetim kurulunun görüşü alınarak rektörün onayı ile uzatılabilir", "Kadroyu boşaltma" başlığını taşıyan 10. maddesinde ise, "2547 sayılı Kanunun 50. maddesine göre öğretim yardımcılığı kadrolarına geçici olarak atanıp, yükseklisans, doktora, sanatta yeterlik ve tıpta uzmanlık öğrenimlerini başarı ile tamamlayarak yükseklisans, doktora veya sanatta yeterlik diploması veya tıpta uzmanlık belgesi alanların kadro ile ilişkileri kendiliğinden kesilir. Hizmetlerine ihtiyaç görülenlerin 2547 sayılı Kanunun 2880 sayılı kanunla değişik 33. maddesine göre öğretim yardımcısı olarak yeniden atanmaları mümkündür." kuralına yer verilmiştir.
20.04.2016 tarih ve 29690 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliğinin 17. maddesinin 1. fıkrasında, ''Doktora programı, bilimsel hazırlıkta geçen süre hariç tezli yüksek lisans derecesi ile kabul edilenler için kayıt olduğu programa ilişkin derslerin verildiği dönemden başlamak üzere, her dönem için kayıt yaptırıp yaptırmadığına bakılmaksızın sekiz yarıyıl olup azami tamamlama süresi on iki yarıyıl; lisans derecesi ile kabul edilenler için on yarıyıl olup azami tamamlama süresi on dört yarıyıldır.'' kuralı yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacının, 2547 sayılı Kanunun 33/a maddesi kapsamına alınma isteminin değerlendirilmesi;
2547 sayılı Kanun'un 33. maddesi uyarınca, araştırma görevlileri, lisansüstü öğretim yapmak amacıyla değil, araştırma, inceleme ve deneylerde yardımcı olmak üzere öğretim yardımcısı olarak atanabilirler. Öğretim yardımcısı olarak nitelendirilen araştırma görevlileri anılan kadrolara belirli bir süre ile atanırlar ve öngörülen sürenin sonunda görev süreleri kendiliğinden sona erer. 50/d maddesine göre ise, Tıpta Uzmanlık Sınavını kazanan öğrencilerle, yüksek lisans, sanatta yeterilik ve doktora öğrencileri, bu öğrenim süreleri ile sınırlı olmak üzere atanırlar. Her iki maddede, araştırma görevliliğine yapılan atamaların amaç ve süreleri birbirinden farklı düzenlenmiştir. Bir başka ifade ile 33. maddeye göre yapılan atamalar hizmetin yürütülmesi amacını taşıdığı halde, 50/d maddesine göre yapılan atamalar ile burs verilmeyen lisansüstü öğrencilerin mali yönden desteklenmesi amaçlanmıştır.
Ayrıca, Öğretim Üyesi Dışında Öğretim Elemanı Kadrolarına Naklen veya Açıktan Yapılacak Atamalarda Uygulanacak Merkezi Sınav ile Giriş Sınavlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin kapsam başlıklı 4. maddesine göre, 2547 sayılı Kanun'un 33. maddesinde öngörülen kadrolara açıktan veya öğretim elemanı dışındaki kadrolardan naklen atama yapılabilmesi hukuken olanaklıdır. Ancak, 2547 sayılı Kanun'un 50. maddesine göre istihdam edilenlerin aynı Kanun'un 33. maddesinde öngörülen kadrolara naklen atanabilmesi mümkün değildir. 2547 sayılı Kanun'nun 50. maddesine göre istihdam, Yönetmelikte sayılan istihdam biçimlerinin dışında olup, lisansüstü öğrenim gören öğrencilerin öğretim yardımcılığı kadrolarından birine atanmalarını içermektedir.
Bu durumda, 2547 sayılı Kanunun 50/d maddesi uyarınca istihdam edilirken aynı Kanunun 33/a maddesinde öngörülen araştırma görevlisi kadrosuna atanmak isteyen davacının, bu isteminin Öğretim Üyesi Dışında Öğretim Elemanı Kadrolarına Naklen veya Açıktan Yapılacak Atamalarda Uygulanacak Merkezi Sınav ile Giriş Sınavlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik kapsamında bulunduğu ve davacının atanmasında Yönetmelikte öngörülen atama şartlarının ( kadro ilanı, merkezi sınav, yabancı dil vs.) aranması gerekeceği açık olup, Yönetmelik kapsamında bulunmasına rağmen Yönetmelikte öngörülen şartlar yerine getirilmeden davacının, 2547 sayılı Kanun'un 33/a maddesi kapsamında bir kadroya atanmasına hukuken olanak bulunmadığından, dava konusu işlemde bu yönüyle hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Nitekim; Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 15.10.2015 tarih ve E:2013/4353, K:2015/3525 sayılı kararı da bu yöndedir.
Dava konusu işlemin, davacının azami öğrenim süresini tamamladığından bahisle görevinin sonlandırılması bakımından değerlendirilmesi;
2547 sayılı Kanun'un 50/d maddesi kapsamında, Tıpta Uzmanlık Sınavını kazanan öğrencilerle, yüksek lisans, sanatta yeterlilik ve doktora öğrencilerinin, öğrenim süreleri ile sınırlı olmak üzere araştırma görevlisi kadrosuna atanabileceği açık olup; Lisansüstü Öğrenim Görenlerden Öğretim Yardımcısı Kadrolarına Atanacakların Hak ve Yükümlülükleri ile Tıpta Uzmanlık Öğrencileri Hakkında Yönetmeliğin 10. maddesi gereği, 2547 sayılı Kanunun 50. maddesine göre öğretim yardımcılığı kadrolarına geçici olarak atanıp, yüksek lisans, doktora, sanatta yeterlik ve tıpta uzmanlık öğrenimlerini başarı ile tamamlayarak yüksek lisans, doktora veya sanatta yeterlik diploması veya tıpta uzmanlık belgesi alanların kadro ile ilişkilerinin kendiliğinden kesilmesinde, kadronun ihdas amacının dikkate alındığı anlaşılmıştır.
26.11.2014 gün ve 29187 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 6569 sayılı Kanun'un 32. maddesi ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'na eklenen geçici 67. maddesinde yer alan "Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihte yükseköğretim kurumlarında kayıtlı olan öğrenciler bakımından azami sürelerin hesaplanmasında, daha önceki öğrenim süreleri dikkate alınmaz." hükmünün, halen ÖYP, 50/d, 2547 sayılı Kanun'un 35. maddesi kapsamındaki araştırma görevlisi kadrolarında bulunanların lisansüstü eğitim sürelerinin hesaplanmasında uygulanmamasına ilişkin 29.07.2015 tarihli Yükseköğretim Yürütme Kurulu kararının iptali istemiyle açılan davada, Dairemizce verilen yürütmenin durdurulması isteminin reddine ilişkin karara karşı yapılan itiraz üzerine, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 26.4.2017 gün ve Yd İtiraz No:2017/231 sayılı kararıyla; 2547 sayılı geçici 67. maddesinde, düzenlemenin yürürlüğe girdiği 26.11.2014 tarihinde yükseköğretim kurumlarında kayıtlı olan tüm öğrenciler bakımından azami sürelerin hesaplanmasında, daha önceki öğrenim sürelerinin dikkate alınmayacağının öngörüldüğü, bu tarihte araştırma görevlisi olan ya da olmayan öğrenciler arasında herhangi bir ayrıma gidilmediği gibi söz konusu hükmün araştırma görevlilerine uygulanmamasına yönelik bir istisnanın da Kanunda yer almaması nedeniyle, kararın üst norm olan 2547 sayılı Kanuna aykırı olduğu gerekçesiyle itirazın kabulü ile yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne karar verilmiştir. Aynı gerekçelerle Dairemizin 14.03.2019 gün ve E:2015/11995, K:2019/1879 sayılı kararıyla Yükseköğretim Yürütme Kurulu kararının iptaline karar verilmiştir.
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinin ve yargı kararının bir bütün olarak değerlendirilmesinden; 2547 sayılı Kanunun 50/d maddesi kapsamında atanan araştırma görevlilerinin, lisansüstü eğitim azami öğrencilik sürelerinin hesaplanmasında geçici 67. maddeden yararlanmalarını engelleyen ya da sınırlandıran bir düzenleme bulunmaması nedeniyle bu kapsamda yer alan araştırma görevlilerinin, lisansüstü eğitim azami öğrencilik sürelerinin hesaplanmasında geçici 67. maddenin uygulanmasının mümkün olmasına karşın; araştırma görevliliği kadrosunda azami bulunma sürelerinin hesaplanmasında, açık hüküm olmaması ve bu konuda başkaca lehe bir düzenlemenin bulunmaması nedeniyle 2547 sayılı Kanunun geçici 67. maddesinin uygulanmasının mümkün olmadığı anlaşılmıştır.
Diğer bir anlatımla; 2547 sayılı Kanunun 50/d maddesi kapsamında atanan araştırma görevlilerinin, lisansüstü eğitim nedeniyle öğrencilikte azami bulunma süreleri ile araştırma görevliliği kadrosunda bulunma sürelerinin farklı şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir. 2547 sayılı Kanunun 50/d maddesi kapsamında atanan araştırma görevlilerinin, lisansüstü eğitimlerini azami süre içinde tamamlayamamaları nedeniyle kadrolarıyla ilişiklerinin kesilmesi, kadronun amacı dışında uzun sürelerle kullanılmasının engellenmesi, kaynaklardan etkin ve verimli şekilde faydalanılması amacı taşımaktadır. Aksinin kabul edilmesi durumunda, bu kapsamdaki araştırma görevlilerinin, lisansüstü eğitimde başarısızlıklarının ödüllendirilmesine yol açacağı açıktır.
Bu bağlamda; davacının, 28.09.2009 tarihinde, doktora programına kayıt yaptırdığı ve 50/d kadrosunun ihdas amacı gereği, azami öğrenim süresi içerisinde tamamlaması gereken doktora programını, azami öğrenim süresi içerisinde tamamlayamadığı anlaşıldığından, araştırma görevliliğinin sonlandırılması bakımından dava konusu işlemin hukuka uygun olması nedeniyle aksi yöndeki Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamıştır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
2. … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 09/06/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.