Danıştay 6. Daire 2021/5961 Esas 2022/7248 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No : 2021/5961
Karar No : 2022/7248


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Odası … Şubesi
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.


YARGILAMA SÜRECİ :

Dava konusu istem : Ankara ili, Çankaya ilçesi, … Mahallesi, Çaldağ Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı sınırları içerisinde bulunan … ada, …, … ve … (eski …, … ve …) parsel sayılı taşınmazlara yönelik …. tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin iptali istenilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararının özeti : ... İdare Mahkemesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dava konusu plan değişikliklerinde bina yüksekliği ve kat adedi için azami bir sınır belirlenmemesi suretiyle nüfus ve yapı yoğunluğunun artırıldığı, konut alanlarında, konut kullanımı ile bağdaşmayan (ticaret, teşhir, pazarlama, otel, motel, hastane) tesislerin de yapılmasını mümkün kılacak plan notlarının getirildiği, konut alanının yoğunluk ve fonksiyon sınırlarını aşar nitelikte olan plan değişikliklerinde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.

Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının özeti : Dava konusu plan değişikliklerinin dayanağı olan … tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararıyla kabul edilen 1/25000 ve 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliklerinin ... İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararıyla iptaline karar verildiği, bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarihli, E:.., K:… sayılı kararıyla reddedildiği, … tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararıyla kabul edilen 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin ... İdare Mahkemesinin … tarihli, E:… K:… sayılı kararıyla iptaline karar verildiği, bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun … Bölge İdare Mahkemesi …. İdari Dava Dairesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararıyla reddedildiği, dayanağı kalmayan dava konusu imar planı değişikliklerinde hukuka uyarlık bulunmadığından, planların iptaline ilişkin mahkeme kararında sonucu itibariyle isabetsizlik görülmediği gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Alandaki hak sahiplerinin plan değişikliği talebi üzerine dava konusu plan değişikliklerinin tadilen onaylandığı, alana yönelik yapılan planların yargı kararıyla iptal edilmesi nedeniyle alanın plansız konuma düştüğü, kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanına yönelik yargı kararlarında belirtilen iptal gerekçelerini ortadan kaldırmaya ilişkin bütüncül planlama çalışmalarının başlatıldığı, temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının onanması gerektiği düşünülmektedir.


TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :

MADDİ OLAY :

… tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararıyla kabul edilen 1/25000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planında özel planlama bölgesi sınırları içerisinde rekreasyon alanında kalan ve … tarihli, … sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla Çaldağ Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı ilan edilen alan sınırları içerisinde bulunan … ada, … (yeni …), … (yeni …), … ve … sayılı parseller … tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararı ile kabul edilen 1/25000 ölçekli nazım imar planı, değişikliği ile konut alanına, üzerinde Karayolları 47. Şube Şefliği Dikmen Bakımevinin bulunduğu … sayılı (yeni … sayılı) parsel ise karayolları tesis alanına alınmış, … tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararı ile kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile alana E:2, hmax:serbest yapılaşma koşulları getirilmiş, dava konusu … tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararıyla kabul edilen 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile …, … ve … sayılı parsellere yönelik olarak değişiklik yapılmış, … sayılı (eski … sayılı) parselin bir bölümü park alanına, kalan bölümü ve … sayılı parsel konut alanına, … sayılı parsel karayolları tesis alanına alınmış ve karayolları tesis alanında E:2, hmax:serbest, konut alanlarında ise E:1,95, hmax:serbest yapılaşma hakkı tanınmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :

3194 sayılı İmar Kanununun "Tanımlar" başlıklı 5. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan halinde; "Nazım imar planı; varsa bölge veya çevre düzeni planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen, detaylı bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır. Uygulama İmar Planı; tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plandır." hükmüne yer verilmiştir.
5393 sayılı Belediye Kanununun "Kentsel dönüşüm ve gelişim alanı" başlıklı 73. maddesinin 1. fıkrasında; "Belediye, belediye meclisi kararıyla; konut alanları, sanayi alanları, ticaret alanları, teknoloji parkları, kamu hizmeti alanları, rekreasyon alanları ve her türlü sosyal donatı alanları oluşturmak, eskiyen kent kısımlarını yeniden inşa ve restore etmek, kentin tarihi ve kültürel dokusunu korumak veya deprem riskine karşı tedbirler almak amacıyla kentsel dönüşüm ve gelişim projeleri uygulayabilir. Bir alanın kentsel dönüşüm ve gelişim alanı olarak ilan edilebilmesi için yukarıda sayılan hususlardan birinin veya bir kaçının gerçekleşmesi ve bu alanın belediye veya mücavir alan sınırları içerisinde bulunması şarttır. Ancak, kamunun mülkiyetinde veya kullanımında olan yerlerde kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ilan edilebilmesi ve uygulama yapılabilmesi için ilgili belediyenin talebi ve Cumhurbaşkanınca bu yönde karar alınması şarttır." kuralı yer almıştır
Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliğinin 4. maddesinin 1. fıkrasının (i) bendinde; "Nazım imar planı: Mevcut ise çevre düzeni planının genel ilke, hedef ve kararlarına uygun olarak, arazi parçalarının genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, çeşitli kentsel ve kırsal yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarını, ulaşım sistemlerini göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere, varsa kadastral durumu işlenmiş olarak 1/5000 ölçekte, büyükşehir belediyelerinde 1/5000 ile 1/25000 arasındaki her ölçekte, onaylı halihazır haritalar üzerine, plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan plan," olarak, (k) bendinde ise; "Uygulama imar planı: Nazım imar planı ilke ve esaslarına uygun olarak yörenin koşulları ve planlama alanının genel özellikleri, yapının kullanım amacı ve ihtiyacı, erişilebilirlik, sürdürülebilirlik ve çevreye etkisi dikkate alınarak; yapılaşmaya ilişkin yapı adaları, kullanımları, yapı nizamı, bina yüksekliği, taban alanı katsayısı, kat alanı kat sayısı veya emsal, yapı yaklaşma mesafesi, ön cephe hattı, ifraz hattı, kademe hattı, ada ayrım çizgisi, taşıt, yaya ve bisiklet yolları, ulaşım ilişkileri, parkları, meydanları, kentsel, sosyal ve teknik altyapı alanlarını, gerektiğinde; parsel büyüklükleri, parsel cephesi ve derinliği, arka cephe hattı, yol kotu ve bu kotun altındaki kat adedi, bağımsız bölüm sayısı gibi yapılaşma ve uygulamaya ilişkin kararları, uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren ve varsa kadastral durumu işlenmiş olarak 1/1000 ölçekte onaylı halihazır haritalar üzerinde, plan notları ve ayrıntılı raporuyla bir bütün olarak hazırlanan plan" olarak tanımlanmıştır.
Aynı Yönetmeliğin "İmar planı değişiklikleri" başlıklı 26. maddesinde: " (1) İmar planı değişikliği; plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, sosyal ve teknik altyapı dengesini bozmayacak nitelikte, kamu yararıamaçlı, teknik ve nesnel gerekçelere dayanılarak yapılır.
(2) İmar planlarında sosyal ve teknik altyapı hizmetlerinin iyileştirilmesi esastır. Yürürlükteki imar planlarında öngörülen sosyal ve teknik altyapı standartlarını düşüren plan değişikliği yapılamaz.
(3) İmar planlarında bulunan sosyal ve teknik altyapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz. Zorunlu hallerde böyle bir değişiklik yapılabilmesi için:
a) İmar planındaki durumu değişecek olan sosyal ve teknik altyapı alanındaki tesisi gerçekleştirecek ilgili yatırımcı Bakanlık veya kuruluşların görüşü alınır.
b) İmar planında yer alan yol hariç sosyal ve teknik altyapı alanlarının ve kamuya ait sosyal ve kültürel tesis alanlarının kaldırılabilmesi veya küçültülmesi ancak bu tesislerin hitap ettiği hizmet etki alanı içinde eşdeğer yeni bir alanın ayrılması suretiyle yapılabilir. Eşdeğer alanın ayrılmasında yüzölçümü ve konum özellikleri korunur. Bu alanların yerinin değiştirilmesinde, mevcut plandaki hizmet etki alanına göre aynı uygulama etabı veya bölge içinde kalması, yaya erişim mesafelerinin dikkate alınması ve yeni tespit edilen alanın tesisin yapılmasına müsait olması zorunludur.
c) Düzenleme ortaklık payından elde edilen alanların yüzölçümleri toplamının altına düşülmemek kaydıyla, plan değişikliği ile kaldırılan yol alanlarının miktarları, düzenleme ortaklık payından oluşturulan park, çocuk bahçesi, meydan gibi açık ve yeşil alanlarda kullanılabilir. Ancak yol hariç düzenleme ortaklık payına tabi bir kullanımın kamu ortaklık payına tabi bir kullanıma dönüştürülmek istenilmesi halinde, düzenleme ortaklık payına tabi
alanın hizmet edeceği etki alanında eşdeğer bir alan ayrılır." düzenlemeleri yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Dosyanın ve Danıştay Altıncı Dairesinin E:2020/3403 sayılı dosyasının birlikte incelenmesinden, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin dayanağı olan … tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararı ile kabul edilen 1/25000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile … tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararı ile kabul edilen önceki 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin iptali istemiyle davacı tarafından açılan davada, anılan planların iptali yolundaki ... İdare Mahkemesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesinin … tarihli, E:…, K:… sayılı kararıyla reddedildiği, Danıştay Altıncı Dairesinin 21/06/2022 tarihli, E:2020/3403, K:2022/7240 sayılı kararıyla, anılan idari dava dairesi kararının 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlara ilişkin kısmının onanmasına, 1/25000 ölçekli plana ilişkin kısmının ise; uyuşmazlık konusu alanda gecekondu tarzı sağlıksız yapıların bulunduğu, Ankara'ya hakim konumda bir tepe özelliğinde olan, kent makroformu içerisinde özellikli bir konumda bulunan alandaki mevcut yapılaşma durumunun ve fiziki görünümün, alanın bu özelliğiyle bağdaşmadığı, bölgenin sosyal ve ekonomik şartlarına uygun olarak yenilenmesi gerektiği gerekçesiyle … tarihli, … sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı olarak ilan edildiği, bu karara karşı açılan davanın reddedildiği, Ankaranın nüfus ve yapı yoğunluğu yönünden 2023 yılı hedef ve öngörüsüyle hazırlanan ve 16.02.2007 tarihinde onaylanan 1/25000 ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planının bir revizyona tabi tutulması gerektiği kuşkusuz ise de, süreç içerisinde bu yöntem uygulanmadığı için uyuşmazlık konusu alandaki yoğun yapılaşma talebinin karşılanamadığı ve bölgedeki sağlıksız yapılaşmanın varlığını sürdürdüğü, alanın kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı olarak belirlenmesinin ardından, bu niteliği kazanmadan önce onaylanan 1/25000 ölçekli nazım imar planında değişiklik yapılmasının gerektiği, … tarihli, … sayılı büyükşehir belediye meclisi kararıyla kabul edilen 1/25000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile … tarihli, … sayılı belediye meclisi kararıyla kabul edilen 1/25000 ölçekli nazım imar planı değişikliği birlikte değerlendirildiğinde, bu plan değişikliklerinde Çaldağ Kentsel Dönüşüm ve Gelişim Proje Alanı ilan edilen alana getirilen karayolları tesis alanı, konut alanları, kamu kuruluşları alanları, medya kulesi ve entegre tesis alanı ile bölge parkı kullanımlarının kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanı ilanı için 5393 sayılı Belediye Kanununun 73. maddesinde belirtilen amaçlarla örtüştüğü, 1/25000 ölçekli planın alt ölçekli 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planları yönlendirici nitelikte olduğu, ölçeği gereği 1/25000 ölçekli nazım imar planında her kullanımın ayrıntılı biçimde yer almasının beklenemeyeceği, alanın büyük bir bölümünün bölge parkı olarak belirlendiği, 1/25000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinde öngörülen nüfusun ihtiyacı olan diğer sosyal ve teknik altyapı alanlarının alt ölçekli imar planlarıyla belirlenebileceği, dava konusu 1/25000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinde şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına ve kamu yararına aykırılık bulunmadığı, bu durumda, bölgenin dönüşümüne yönelik olarak gerçekleştirilen 1/25000 ölçekli nazım imar planı değişikliği yönünden davanın reddine karar verilmesi gerekirken, anılan planın iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin olarak verilen Bölge İdare Mahkemesi İdari Dava Dairesi kararının bu kısmında isabet bulunmadığı gerekçesiyle bozulmasına karar verildiği görülmüştür.
Bu durumda, dayanak 1/25000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinde hukuka aykırılık bulunmadığından, dava konusu 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin, üst ölçekli 1/25000 ölçekli nazım imar planı değişikliğine uygun olup olmadığı, 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile getirilen sosyal ve teknik altyapı alanlarının, alanda öngörülen nüfusun ihtiyacını karşılayıp karşılamayacağı, alanın tamamında öngörülen diğer kullanımların çevresiyle ilişkisi, konumu, yer seçimi, ulaşılabilirliği, atandığı fonksiyonun gerektirdiği niteliğe elverişli büyüklükte olup olmadığı, bu kullanımlar arasından geçirilen yolların ulaşım planlaması ilkelerine, kentsel ihtiyaçlara ve şehircilik esaslarına uygun olup olmadığı hususlarının açıklığa kavuşturulmasının ardından yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesince verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararın BOZULMASINA, dosyanın adı geçen … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 21/06/2022 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.