Danıştay 13. Daire 2018/4197 Esas 2022/2824 Karar Sayılı İlamı

T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2018/4197
Karar No:2022/2824


TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Düzenleme Kurumu
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : … Dağıtım Sanayi ve Ticaret A.Ş.
VEKİLLERİ : Av. …. Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Dağıtıcı lisansı sahibi davacı şirketin bayisi olan …'e ait akaryakıt istasyonunda 19/04/2013 tarihinde yapılan denetimde, otomasyon sistemine bağlı olmayan tanktan akaryakıt ikmali yapıldığının ve istasyon otomasyon sistemine müdahale edildiğinin tespit edildiğinden bahisle, 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendi uyarınca 850.000,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: ... İdare Mahkemesi'nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; dava dosyasındaki bilgi ve belgeler ile ilgili mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, eylem tarihinde geçerli mevzuat gereğince otomasyon sistemlerinde oluşan arızaların, arızanın meydana geliş tarihinden itibaren en geç dört iş günü içerisinde dağıtıcı lisansı sahibi tarafından giderilmesi gerektiği, … tarih ve … sayılı Kurul kararı ile … sayılı Kurul kararında yapılan değişiklikle arızaları giderme süresinin 10 güne çıkarıldığı, bu kararın 21/02/2015 tarih ve 29247 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdiği, lehe hükümlerin uygulanmasına dair evrensel kaide gereğince, değişikliğin yürürlüğe girmesinden sonra davacı hakkında yapılan soruşturmada lehe hükümlerin uygulanması gerektiği; dolayısıyla, arızanın 13/04/2013 tarihinde meydana geldiği ve mevzuatta belirtilen 10 günlük süre içerisinde 19/04/2013 tarihinde giderildiği, otomasyon sisteminin arızalı olduğu dönemde akaryakıt satışı yapıdığına ilişkin tespitin de bulunmadığı hususları birlikte değerlendirildiğinde, dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davalı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, denetimde düzenlenen tutanakta bütün tanklarda ürün bulunmasına rağmen otomasyon sistemi çalışmadan akaryakıt istasyonunun satışa devam ettiğinin tespit edildiği, daha önce yapılan denetimlerde de otomasyon sisteminin çalışmadığının görüldüğü, akaryakıt satışı yapılsın veya yapılmasın tank, geçici tank, prob ve benzeri yerlerin tamamının istasyon otomasyon sistemine bağlanmasının ve bayide tespit edilen aykırılıkların Kuruma bildirilmesinin gerektiği, denetim yapılan bayide 15/04/2013 - 25/04/2013 tarihleri arasındaki otomasyon dökümü incelendiğinde kurşunsuz benzin ve motorinde denetim tarihinde satışın yapıldığının görüldüğü, dağıtıcı lisansı sahibi davacı şirketin mevzuattan doğan yükümlülüklerini yerine getirmediği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, savunma verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi'nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Dağıtıcı lisansı sahibi davacı şirketin bayisi olan …'e ait akaryakıt istasyonunda 19/04/2013 tarihinde yapılan denetimde düzenlenen tutanakta, "Otomasyon sisteminde yapılan incelemede, yer altı tanklarının tümünün sıfır (0) değerinde gösterdiği, yer altı tanklarının prop kablolarının kopuk olduğu, 13/04/2013 tarihinde … otomasyon servisi tarafından … seri numaralı servis raporu düzenlendiği görülmüş olup, bu servis raporuna göre merkezi İstanbul ilinde bulunan … otomasyon servisinden onarım için servis personelinin geldiği görülmüştür. Servis personelinin yapmış olduğu çalışma sonrası istasyondaki otomasyon sistemi 19/04/2013 günü saat 19:40 itibariyle faal hale getirilmiştir." ibarelerine yer verilmiş, denetim esnasında alınan istasyonun günlük satış raporu ile otomasyon sistemi arızası devam ederken satış yapıldığı tespit edilmiştir.

Bu tespitler üzerine davacı şirket hakkında yürütülen soruşturma sonucunda otomasyon sistemine bağlı olmayan tanktan akaryakıt ikmali yapıldığı ve istasyon otomasyon sistemine müdahale edildiğinin tespit edildiğinden bahisle, davacıya 5015 sayılı Kanun'un 19. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinin (3) numaralı alt bendi uyarınca 850.000,00-TL idari para cezası verilmesine ilişkin … tarih ve … sayılı Kurul kararı tesis edilmiş, anılan Kurul kararının iptali istemiyle bakılan dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT:
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu'nun ''Amaç ve kapsam'' başlıklı 1. maddesinde, ''Bu Kanun'un amacı; yurt içi ve yurt dışı kaynaklardan temin olunan petrolün doğrudan veya işlenerek güvenli ve ekonomik olarak rekabet ortamı içerisinde kullanıcılara sunumuna ilişkin piyasa faaliyetlerinin şeffaf, eşitlikçi ve istikrarlı biçimde sürdürülmesi için yönlendirme, gözetim ve denetim faaliyetlerinin düzenlenmesini sağlamaktır.''; ''Lisans sahiplerinin temel hak ve yükümlülükleri'' başlıklı 4. maddesinde, ''Lisans, sahibine lisansta yer alan faaliyetin yapılması ile bu konularda taahhütlere girişilmesi haklarını verir. Lisans ile tanınan haklar; bu Kanunun, ilgili diğer mevzuatın ve lisansta yer alan kayıtlı hususların yerine getirilmesi koşuluyla kullanılır. Piyasa faaliyetinde bulunanlar, kötüniyet veya tehlikeli eylem sonucunu doğuracak her türlü işlemden özenle kaçınmak, bunların oluşumunun engellenmesi için her türlü tedbiri almak ile istenmeyen durumları en kısa sürede gidermek zorundadır.''; 7. maddesinin altıncı fıkrasında, ''Dağıtıcı lisansı sahipleri, Kurum tarafından belirlenen esaslara uygun olarak bayilerinde kaçak akaryakıt satışının yapılmasını önleyen teknolojik yöntemleri de içeren bir denetim sistemi kurmak ve uygulamakla yükümlüdür. (...)"; fiil tarihinde yürürlükte bulunan hâliyle 19. maddesinde ise, ''Bu Kanuna göre idarî para cezalarının veya idarî yaptırımların uygulanması, bu Kanunun diğer hükümlerinin uygulanmasına engel oluşturmaz. Bu Kanuna göre verilen ceza ve tedbirler diğer kanunlar gereği yapılacak işlemleri engellemez. Bu Kanuna göre; a) Aşağıdaki hâllerde, sorumlulara altıyüzbin Türk Lirası idarî para cezası verilir: ...4) 5, 6, 7, 8, 16, 17 ve 18'inci maddelerin ihlâli.'' kurallarına yer verilmiştir.
06/07/2007 tarih ve 26574 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 27/06/2007 tarih ve 1240 sayılı Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Karar'ın fiil tarihinde yürürlükte bulunan 5. maddesinin yedinci bendinde, "Dağıtıcı lisansı sahipleri, istasyon otomasyon sisteminin arıza yapması durumunda veri kaybı oluşmaması için gerekli önlemleri alır. İstasyon otomasyon sisteminde oluşan arıza giderildiğinde kesinti dönemindeki verileri de kapsayacak şekilde elektronik veri akışının devamlılığını sağlar."; sekizinci bendinde, "İstasyon otomasyon sistemlerinde oluşan arızalar, arızanın meydana geliş tarihinden itibaren en geç dört iş günü içerisinde dağıtıcı lisansı sahibi tarafından giderilir."; dokuzuncu bendinde, "Akaryakıt istasyonunun bakım onarım ve arıza hallerinde, elektronik veri aktarımının kesintiye uğratılmaması esastır. Bakım onarım ve arıza durumlarında, bakım onarıma veya arızaya konu ilgili yerlerden akaryakıt satışı yapılmaz."; onbirinci bendinde," Dağıtıcı lisansı sahipleri, istasyon otomasyon sisteminin doğru ve sağlıklı çalışmasını engelleyecek müdahalelere karşı her türlü tedbiri alır. Dağıtıcı lisansı sahipleri, istasyon otomasyon sistemine yapılan izinsiz müdahaleleri bilgi ve belgeleri ile birlikte, izinsiz müdahalenin tespit tarihinden itibaren en geç 3 iş günü içerisinde Kuruma bildirir ve konuyla ilgili gerekli önlemleri ivedilikle alır." düzenlemelerine yer verilmiştir.

21/02/2015 tarih ve 29274 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Petrol Piyasasında Dağıtıcı Lisansı Sahiplerinin Bayi Denetim Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında 27/06/2007 tarihli ve 1240 sayılı Kurul Kararında Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kurul Kararı'nın "Denetim Sistemi Kurma ve Uygulama Yükümlülüğü" başlıklı 4. maddesinin birinci fıkrasında, "Dağıtıcı lisansı sahipleri, tescilli markası altında bayilerinde kaçak akaryakıt satışının yapılmasını önleyen teknolojik yöntemleri de içeren bir bayi denetim sistemi kurar ve uygular."; aynı maddenin (a) bendinde, "Dağıtıcı lisansı sahibi ... a) Akaryakıt istasyonlarında akaryakıt hareketlerinin elektronik ortamda izlenebilmesine yönelik istasyon otomasyon sistemi kurar. Bayi denetim sistemi ile bayilerindeki akaryakıt hareketlerini izler ve raporlar."; 5. maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve (ç) bentlerinde, "Dağıtıcı lisansı sahipleri, akaryakıt istasyonlarında tadilat dışında kalan her yerde (tank, geçici tank, pompa vs.) istasyon otomasyon sisteminin çevrim içi olmasını ve bayi denetim sistemi kapsamında veri kaybı oluşmamasını sağlar. Bayilerindeki istasyon otomasyon sistemi usul ve esaslara uygun olacak şekilde çevrim içi olana kadar ilgili bayiye akaryakıt ikmali yapamaz. Bayilik lisansı sahiplerinin lisanslarında Kurum tarafından dağıtıcı değişikliği tadili yapıldığı günden itibaren 10 gün içerisinde istasyon otomasyon sistemini çalışır hale getirir."; 6. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde, "Dağıtıcı lisansı sahipleri, akaryakıt istasyonunda aykırılık tespit etmesi halinde; konuya ilişkin bilgi belgeler ile istasyon otomasyon sistemi verilerini bildirim sistemi aracılığıyla 24 saat içinde Kuruma bildirir."; aynı maddenin ikinci fıkrasının (a), (b) ve (c) bentlerinde, "Bayilik lisansı sahipleri, akaryakıt istasyonlarında kurulu olan istasyon otomasyon sisteminin güvenliğinden sorumludur. İstasyon otomasyon sistemine izinsiz müdahalede bulunamaz. İstasyon otomasyon sistemi çevrim içi olmayan yerlerde (tank, geçici tank, pompa vs.) akaryakıt hareketine konu eylem (satış, dolum vs.) gerçekleştiremez." kuralı yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerine göre, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından belirlenen esaslara uygun olarak bayilerinde kaçak akaryakıt satışının yapılmasını önleyen teknolojik yöntemleri de içeren bir denetim sistemi kurmanın ve uygulamanın dağıtıcı lisansı sahiplerinin yükümlülüklerinden biri olduğu anlaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, dağıtıcı lisansı ile faaliyet gösteren davacı şirketin bayisine ait akaryakıt istasyonunda yapılan denetimde, yer altı tanklarında yakıt bulunmasına rağmen otomasyon sisteminde yer altı tanklarında bulunan yakıt miktarının sıfır (0) değerinde göründüğü, yer altı tanklarının prop kablolarının kopuk olduğu, günlük satış raporunda bayinin otomasyon sisteminin arızalı olmasına rağmen satışa devam ettiğinin tespit edildiği görüldüğünden, davacı şirketin bayisine ait istasyonda mevzuatta öngörülen bayi denetim sistemine ilişkin otomasyon sistemini uygulama yükümlülüğünü yerine getirmediği açıktır.
Öte yandan, her ne kadar İdare Mahkemesi'nce fiil tarihinden sonra yapılan mevzuat değişikliği ile otomasyon sisteminde oluşan arızanın giderilme süresinin on güne çıkarıldığı ve otomasyon sisteminin arızalı olduğu dönemde akaryakıt satışı yapıldığına ilişkin tespitin de bulunmadığı gerekçesiyle dava konu işlemin iptaline karar verilmiş ve davalı idarenin istinaf başvurusu reddedilmiş ise de, dava konusu işlemin, otomasyon sistemine bağlı olmayan tanktan akaryakıt ikmali yapıldığından ve istasyon otomasyon sistemine müdahale edildiğinden bahisle tesis edildiği, denetim esnasında alınan günlük satış raporundan ise bayinin denetim tarihi itibarıyla akaryakıt satışı gerçekleştirdiği anlaşılmaktadır.
Bu itibarla, sözleşmeli bayisine ait akaryakıt istasyonunda otomasyon sistemine bağlı olmayan tanktan akaryakıt ikmali yapıldığından ve istasyon otomasyon sistemine müdahale edildiğinden bahisle davacı şirkete idari para cezası verilmesine ilişkin dava konusu Kurul kararında hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali yolundaki İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalının temyiz isteminin kabulüne;
2. Dava konusu işlemin yukarıda özetlenen gerekçeyle iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi ... İdari Dava Dairesi'ne gönderilmesine, 23/06/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.